Στις 11 Αυγούστου 1994, το Συνέδριο που ήταν υπεύθυνο για την αναθεώρηση του συντάγματος της Αργεντινής ενέκρινε ομόφωνα την παράγραφο 17 του νέου άρθρου 75 [1], το οποίο αναγνώριζε τις προϋπάρχουσες αυτόχθονες κοινότητες, το δικαίωμα κατοχής και ιδιοκτησίας των προγονικών τους εδαφών, τον πολιτισμό τους… Το κείμενο του νέου νόμου υπερβαίνει σημαντικά το κείμενο του προηγούμενου και ήταν ένας σημαντικός λόγος ελπίδας για τις τοπικές κοινότητες. Ωστόσο, μετά από δύο δεκαετίες, η νομοθεσία δεν έχει ρυθμιστεί ακόμα και η διατύπωσή της φαίνεται ακόμη και ρητορική.

Στην ακόλουθη συνέντευξη, ο Israel Alegre, συντονιστής της κοινότητας Nanqom de Formosa, παρουσιάζει τις απόψεις του για αυτή την κατάσταση.

 

– Πώς θα συνόψιζες την κατάσταση των δικαιωμάτων των ιθαγενών στη χώρα;

– Η γενική κατάσταση είναι σχεδόν ίδια για όλες τις αυτόχθονες κοινότητες, δεδομένου ότι ούτε όσα ορίζονται στο Εθνικό Σύνταγμα ούτε όσα αναφέρονται στον νέο Αστικό και Εμπορικό Κώδικα τέθηκαν ποτέ σε ισχύ. Έχουν περάσει ήδη 26 χρόνια από την αναθεώρηση του Συντάγματος, αλλά το Κράτος δεν θέσπισε ποτέ αυτά τα δικαιώματα, διότι δεν επιθυμεί να αναλάβει την ευθύνη για το ζήτημα των ιθαγενών. Δεν υπάρχει δικαιοσύνη για τις αυτόχθονες κοινότητες. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Αν και έχει την εξουσία και το καθήκον το Εθνικό Κογκρέσο, ο κανονισμός δεν εγκρίθηκε ποτέ. Ωστόσο, δεν υπάρχει πολιτική βούληση από την πλευρά των εθνικών γερουσιαστών ή των μελών του κοινοβουλίου. Ούτε όσον αφορά την εκτελεστική και δικαστική εξουσία, διότι όταν μιλάμε για γη και εδάφη διακυβεύονται τα οικονομικά συμφέροντα των ισχυρών. Όταν ακουμπούν τα συμφέροντα μεγάλων εταιρειών υλοτομίας, πετρελαίου, εξορύξεων, κτηνοτροφίας και σόγιας, ο αγώνας για τη γη ποινικοποιείται. Στη συνέχεια, όσοι διεκδικούν τα δικαιώματα που υπάρχουν στο εθνικό σύνταγμα και τις διεθνείς συνθήκες δέχονται επίθεση.

– Πώς πιστεύεις ότι πρέπει να τροποποιηθεί η σχέση του κράτους με τις αυτόχθονες κοινότητες, έχοντας αναγνωριστεί η προΰπαρξή τους;

– Το άρθρο 75 αναγνωρίζει την προΰπαρξη των ιθαγενών και έτσι αυτόματα οι αυτόχθονες κοινότητες είναι νομικές οντότητες όπως το ίδιο το κράτος, οι επαρχίες, η καθολική εκκλησίας. Επιπλέον, η προΰπαρξη οδηγεί σε έναν νόμο ιστορικής αποκατάστασης.

Πολλοί άνθρωποι φοβούνται όταν το λέμε αυτό, αλλά μιλάμε για το γεγονός ότι πρέπει να αποκατασταθεί η ζημιά, όλη αυτή η γενοκτονία: 318 χρόνια που αντιστοιχούν στην Ισπανία και 211 στην Αργεντινή, καθώς είναι επίσης υπεύθυνη για τη γενοκτονία. Δεν υπήρχε ποτέ ανεξαρτησία για τις αυτόχθονες κοινότητες και η ίδια η ιστορία είναι υπεύθυνη να το αναδείξει. Πρέπει να υπάρξει μια ιστορική αποκατάσταση προκειμένου να μπορέσουμε να μιλήσουμε για αυτό-διακυβέρνηση και αυτονομία, αν δεν εξακολουθήσουμε να εξαρτόμαστε από το κράτος, και όταν εξαρτόμαστε από αυτό, δεν είμαστε ανεξάρτητοι. Εξαρτώμαι, ζω από την εξάρτηση και πρέπει να κάνω αυτό που μου λέει το κράτος.

Αναγνωρίζοντας την προΰπαρξή μας, αναγνωρίζονται και οι θεσμοί μας και το υψηλότερο όργανο που είχαμε από αμνημονεύτων χρόνων είναι η συνέλευση και όχι ο αρχηγός. Ο cacique (αρχηγός) ήταν μια εφεύρεση του στρατού που αιχμαλώτισε μια ομάδα ιθαγενών και τους έντυσε με στρατιωτικές στολές για «να τους εντυπωσιάσει με μία θέση». Συνεπώς, αν και λένε ότι αναγνωρίζεται ο πολιτισμός μας, είμαστε υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουμε ένα σύστημα που μας είναι εντελώς ξένο.

Όταν απαιτούμε από το κράτος να τηρήσει τις υποσχέσεις του, μας αγνοούν, ωστόσο μας αναγκάζουν να τους επιλέξουμε και να τους ψηφίσουμε, διότι, αν και η ψηφοφορία είναι μυστική, είναι υποχρεωτική. Συνεπώς, συνεχίζουν να μας χρησιμοποιούν καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της εποχής της δημοκρατίας μέχρι και σήμερα. Όσοι δεν ψηφίζουν, τους επιβάλλονται πρόστιμα, αλλά αν διεκδικήσεις τα δικαιώματά σου, γίνεται νομική υπόθεση και ποινικοποιείσαι για αυτή την διεκδίκηση. Έτσι, οι αυτόχθονες κοινότητες εξακολουθούν να είναι το τρόπαιο του εθνικού κογκρέσου.

– Είναι συχνό η εθνική κυβέρνηση να αγνοεί τις διαφορές των κοινοτήτων στις επαρχίες;

– Η εθνική κυβέρνηση δικαιολογείται λέγοντας ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα, διότι είναι ομοσπονδιακό κράτος. Αυτό είναι τελείως ψέματα. Η υποχρέωση και η επιβολή των νόμων για τα δικαιώματα των ιθαγενών είναι ευθύνη της εθνικής κυβέρνησης και των επαρχιών. Οι τοπικοί νόμοι πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δικαιώματα και αν δεν το κάνουν, τότε είναι αντισυνταγματικοί.

Πρέπει να απαιτήσουμε την κατάργηση των νόμων για τους ιθαγενείς, είτε εθνικών είτε επαρχιακών, που εξακολουθούν να εφαρμόζονται ακόμη και δεν είναι σύμφωνοι με το εθνικό σύνταγμα. Παραβιάζονται επίσης οι διεθνείς συνθήκες, όπως η σύμβαση 169 της ΔΟΕ (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας) και ο νέος αστικός και εμπορικός κώδικας που στο άρθρο του 18 επικυρώνει το άρθρο 75, παράγραφος 17 του Συντάγματος. Ωστόσο, εξακολουθούν να ισχύουν.

– Σε μια τόσο δύσκολη κατάσταση για να επιλυθεί, τι σε κάνει να συνεχίζεις;

– Η αλήθεια είναι εντελώς εξωφρενική. Δεν είναι εύκολο να διεκδικήσουμε τα δικαιώματα των αυτοχθόνων κοινοτήτων στις οποίες ανήκω. Δεν είναι εύκολο να εναντιωθούμε στην εξουσία, και όχι μόνο στην οικονομική εξουσία, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη ότι ελέγχουν τα πάντα, ακόμη και την ίδια τη δικαιοσύνη, σωστά; Όταν κάποιος διεκδικεί τα δικαιώματά του, δημιουργούν νομική υπόθεση εναντίον του και ποινικοποιούν την διεκδίκησή του και το λαό του.

Δεν είναι εύκολο, αλλά αυτή είναι η ιστορία που γράφω, αυτό είναι που θα γραφτεί στην ταφόπλακά μου στο τέλος αυτής της ζωής, το αποτύπωμα που αφήνω περνώντας από αυτόν τον πλανήτη, σωστά; Πρέπει να προχωρήσουμε, επικεντρώνοντας στον στόχο που έχω θέσει στον εαυτό μου και να προχωρήσω προς αυτόν ώστε η νέα γενιά να μπορέσει να σχεδιάσει έναν νέο ορίζοντα.

 

[1] «Το Κογκρέσο είναι υπεύθυνο να αναγνωρίσει την εθνοτική και πολιτιστική προΰπαρξη των αυτοχθόνων κοινοτήτων της Αργεντινής. Εγγυάται το σεβασμό της ταυτότητάς τους και το δικαίωμα της δίγλωσσης και διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Αναγνωρίζει το νομικό καθεστώς των κοινοτήτων τους, καθώς και την κατοχή και ιδιοκτησία των εδαφών που παραδοσιακά κατέχουν. Ρυθμίζει την χορήγηση άλλων εκτάσεων κατάλληλων και επαρκών για την ανθρώπινη ανάπτυξη. Καμία από αυτές τις εκτάσεις δεν θα είναι απαλλοτριώσιμη, διαβιβάσιμη, φορολογήσιμη ή θα μπορεί να κατασχεθεί. Διασφαλίζει τη συμμετοχή τους στη διαχείριση των φυσικών τους πόρων και άλλων συμφερόντων που τους επηρεάζουν. Οι επαρχίες μπορούν να ασκήσουν από κοινού τις εξουσίες αυτές».

Μετάφραση από τα ισπανικά: Pressenza Athens