Βalamos στην διάλεκτο των Ρομά ορίζεται οποιοσδήποτε δεν είναι τσιγγάνος. Έτσι και εγώ άρχισα να γνωρίζω και να φωτογραφίζω αυτούς τους ανθρώπους, ως ένας balamos ή αλλιώς, ως ένας ξένος για αυτούς.
Φωτογραφίες και κείμενο: Νικήτας Σιφονιός *
Τον Απρίλιο του 2022 ξεκίνησα να επισκέπτομαι τους καταυλισμούς Ρομά του Μεσολογγίου, του Αιτωλικού και την περιοχή Μπακαριά, στην οποία κατοικούν πολλοί από αυτούς. Οι ντόπιοι τις αποκαλούν «οι γειτονιές των τσιγγάνων». Ο στόχος μου ήταν να γνωρίσω την νοοτροπία τους, τα ήθη, τις παραδόσεις τους και να καταλάβω πώς νοιώθουν αυτοί οι άνθρωποι και γιατί είναι τόσο στιγματισμένοι από την κοινωνία.
Όσο πιο συχνές ήταν οι επισκέψεις μου, τόσο πιο πολύ τους γνώριζα και με γνωρίζανε. Άρχισε να δημιουργείται μια ιδιαίτερη σχέση μεταξύ μας. Με βάζανε στα σπίτια τους και πάντα μου λέγανε να κάτσω να πιώ έναν καφέ μαζί τους, να κάνουμε ένα τσιγάρο και να συζητήσουμε πριν φωτογραφίσω. Χαρακτηριστικές συζητήσεις ήταν η αγάπη τους για τη μουσική και η προέλευσή της. Κάθε φορά που πήγαινα, τα μικρά παιδιά με υποδέχονταν με ένα χαμόγελο και όπου με πετυχαίνανε στον δρόμο έρχονταν κοντά μου να με χαιρετήσουν. Αυτή η σχέση έγινε αντιληπτή στη μικρή κοινωνία του Μεσολογγίου και στιγματίστηκα και εγώ.
Δεν ήταν λίγες οι φορές που ένιωθα πάνω μου βλέμματα απαξίωσης από τους ντόπιους, και άλλες που μου ασκούσαν κριτική. Έτσι, άρχισα να μπαίνω στην θέση των Ρομά, ένοιωθα άβολα να κυκλοφορήσω έξω και είχα ένα διαρκές στρες, ένοιωθα ανεπιθύμητος. Πλέον, καταλάβαινα ότι για την κοινωνία δεν έχει σημασία τι άνθρωπος είσαι, αλλά σε ποια κοινωνική ομάδα ανήκεις. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται μια ρατσιστική προκατάληψη, την οποία βιώνουν από μικρή ηλικία τα παιδιά των Ρομά και δυσκολεύει την ενσωμάτωση τον ανθρώπων αυτών στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω τον στόχο της εργασίας αυτής, αναφέροντας τα λόγια της κ. Σοφίας, η οποία είναι 56 χρονών και ζει στον καταυλισμό Ρομά του Μεσολογγίου: «Οι Ρομά δεν είναι γύφτοι, η λέξη γύφτος είναι υποτιμητική. Σημασία δεν έχει αν μεγάλωσες σε παράγκα ή σπίτι, αλλά τι παιδεία έχεις και τι άνθρωπος είσαι».
* Ο Νικήτας Σιφονιός γεννήθηκε το 2000 στην Αθήνα, όπου και μεγάλωσε. Είναι προπτυχιακός φοιτητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Πατρών. Παράλληλα σπουδάζει φωτογραφία στη σχολή ΑΚΤΟ στην Αθήνα. Ασχολείται με τη φωτογραφία από το 2021 με το ενδιαφέρον του να επικεντρώνεται σε ανθρωπιστικά θέματα και ιδιαίτερα σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως οι Ρομά και οι πρόσφυγες. Έχει φωτογραφήσει πρόσφυγες στα σύνορα Ουκρανίας-Πολωνίας κατά τη διάρκεια του πολέμου καθώς και στα παλιά εγκαταλελειμμένα εργοστάσια της Πάτρας. Το 2022 κέρδισε την πρώτη θέση στον διαγωνισμό ‘‘Student Awards’’ του Photometria International Photography Festival με το πρώτο του έργο, τη φωτογραφική σειρά ‘‘Balamos’’, όπου ασχολήθηκε βιωματικά με τις κοινότητες Ρομά στην Αιτωλοακαρνανία.
