Από το Δίκτυο Ανθρωπιστικών Ειδήσεων Υγείας REHUNO Health εγκαινιάζουμε έναν τόπο ανταλλαγής απόψεων όπου υπάρχει μια νέα ματιά στην καθημερινή ζωή βασισμένη σε μια βιωματική και υπαρξιακή ψυχολογία (την Ψυχολογία του Νέου Ανθρωπισμού), η οποία μας παρέχει μια προοπτική και προτάσεις για προσωπική εργασία, ώστε να μπορέσουμε να βρούμε ένα πλήρες νόημα στην ύπαρξή μας και μια ζωή απαλλαγμένη από περιττά βάρη και πόνο. Επομένως, δεν είναι μια θεραπευτική ψυχολογία ή μια ψυχολογία που ασχολείται με οποιαδήποτε παθολογία, αλλά απευθύνεται σε οποιονδήποτε θέλει να κατανοήσει τον εαυτό του και να έχει τα εργαλεία, αν το επιθυμεί, για να ξεκινήσει μια θετική αλλαγή στη ζωή του. Η ψυχολογική ευημερία είναι αναμφίβολα μια από τις βάσεις της ολοκληρωμένης υγείας, γι’ αυτό και είναι μια πτυχή που πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Γράφει ο Γιορντί Χιμένες.

Σας καλούμε να εφαρμόσετε αυτές τις προτάσεις στην πράξη, αλλά και να επικοινωνήσετε μαζί μας και να μας πείτε την εμπειρία σας. Γράψτε μας!

Εισαγωγή στη σειρά “Ψυχολογία του Νέου Ανθρωπισμού”

Σε αυτή τη νέα σειρά άρθρων θα επανεξετάσουμε μερικά από τα θεωρητικά θέματα αυτής της σχολής υπαρξιακής ψυχολογίας και θα παρουσιάσουμε διάφορες εφαρμογές και ασκήσεις που μπορεί να κάνει ο καθένας και η καθεμία στην καθημερινή ζωή. Θα είναι ένα καλό στήριγμα για να κατανοήσουμε τι μας συμβαίνει, να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και να τροποποιήσουμε θετικά τη σχέση μας με τον κόσμο γύρω μας. Μερικά από τα θέματα που θα εξετάσουμε είναι τα εξής:

  • Νοητικές εικόνες και η λειτουργία τους.
  • Το ενεργειακό κύκλωμα στον άνθρωπο και τα κέντρα απάντησής του.
  • Σωματική και ψυχική χαλάρωση.
  • Συνοχή και ευτυχία: αρχές για μια ζωή με συνοχή.
  • Αναπνοή και ενσυνειδητότητα.
  • Η ευγνωμοσύνη και το να ζητάμε ως καθημερινή στάση.
  • Επίπεδα συνείδησης και ερμηνεία ονείρων.
  • Αποτυχίες και ονειροπολήματα.
  • Μαθαίνοντας να αντιστεκόμαστε στη βία.
  • Πρότυπα και εσωτερικοί οδηγοί.
  • Αγάπη, συμφιλίωση, υποθέσεις, κατοχή και άλλα θέματα που ενδιαφέρουν την καθημερινή μας ζωή.

Ελπίζουμε να σας αρέσει και να τα βρείτε χρήσιμα.

 

Ο ρόλος των νοητικών εικόνων

Ένας από τους θεμελιώδεις μηχανισμούς της ανθρώπινης συνείδησης είναι η ικανότητά της να επεξεργάζεται νοητικές εικόνες ως απάντηση σε εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα. Οι εικόνες αυτές εξυπηρετούν τη λειτουργία της κινητοποίησης του σώματος μεταφράζοντας την αντίδραση αυτή στον εξωτερικό κόσμο (ή στον εσωτερικό κόσμο). Για παράδειγμα, αν αισθάνομαι πεινασμένος (εσωτερικό ερέθισμα), η συνείδησή μου επεξεργάζεται μια εικόνα του ψυγείου ή ίσως ενός εστιατορίου, και αυτή η εικόνα είναι που τελικά κινητοποιεί το σώμα μου προς αυτή την κατεύθυνση, έτσι ώστε το δυσάρεστο ερέθισμα να εξαφανιστεί.

Ακόμη και αν την ονομάσουμε “νοητική εικόνα”, αυτές οι αναπαραστάσεις δεν είναι μόνο οπτικές: υπάρχουν ακουστικές, απτικές, οσφρητικές κ.λπ. Ο καθένας και η καθεμία από εμάς μπορεί να φανταστεί μουσική ή να θυμηθεί μια μυρωδιά ή να φανταστεί την υφή ενός αντικειμένου. Όλα είναι εικόνες και αυτή η φανταστική ικανότητα μάς επιτρέπει να προβάλλουμε, να προβλέπουμε, να σχεδιάζουμε, αλλά και να θυμόμαστε ή να διασώζουμε το παρελθόν και, φυσικά, να δημιουργούμε, να εφευρίσκουμε και να προχωρούμε στο μέλλον.

 

Δημιουργικές εικόνες

Μπορούμε τώρα να επιδείξουμε στον εαυτό μας τα χαρακτηριστικά της εικόνας (σε αυτή την περίπτωση θα το κάνουμε με την οπτική). Για παράδειγμα, κλείνουμε τα μάτια μας και φανταζόμαστε ότι μπροστά μας υπάρχει ένας… ροζ ελέφαντας. Το φανταστήκατε ήδη; Ίσως εμφανιστεί η εικόνα ενός φουσκωμένου αερόστατου σε σχήμα ροζ ελέφαντα ή η εικόνα ενός ζωντανού ελέφαντα βαμμένου ροζ. Αυτές οι δύο εικόνες μπορεί να είναι μεγάλες ή μικρές σε σχέση με εμάς, μπορεί να είναι πολύ κοντά ή πιο μακριά, το ροζ που έχουμε φανταστεί μπορεί να είναι πιο ανοιχτόχρωμο ή πιο σκούρο, και ούτω καθεξής. Τέλος, μπορεί να μην απεικονίσουμε καθόλου την εικόνα ενός ελέφαντα επειδή μας αρέσουν περισσότερο τα γατάκια ή επειδή δεν έχουμε όρεξη. Η άσκηση αυτή δείχνει δύο πράγματα: πρώτον, ότι η αναπαράσταση των νοητικών εικόνων είναι σκόπιμη – δεύτερον, δείχνει την τεράστια ευελιξία της ανθρώπινης φαντασίας. Μπορούμε να φανταστούμε, αν θέλουμε, ο,τιδήποτε. Χάρη σε αυτή την ικανότητα της συνείδησης μπορούμε να δημιουργούμε, να εφευρίσκουμε, να προοδεύουμε κ.λπ. Χάρη στις νοητικές εικόνες έχουν δημιουργηθεί όλα τα έργα τέχνης, καθώς και όλες οι τεχνικές και επιστημονικές εξελίξεις. Ο άνθρωπος πρώτα οραματίζεται, μετά υλοποιεί. Πρώτα έρχεται η εσωτερική εικόνα και στη συνέχεια εμφανίζεται ή δημιουργείται το εξωτερικό, απτό αντικείμενο.

 

Ψευδαισθήσεις

Αλλά αυτή η ικανότητα, τόσο απαραίτητη για τη ζωή μας, προκαλεί επίσης ένα ιδιότυπο φαινόμενο. Στην προηγούμενη άσκηση μπορεί να είχαμε τη δυνατότητα να φανταστούμε έναν ροζ ελέφαντα μπροστά μας, αλλά όταν ανοίγουμε τα μάτια μας βλέπουμε ότι το αντικείμενο προφανώς δεν είναι εκεί. Δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ αυτού που φαντάζομαι και αυτού που αντιλαμβάνομαι. Αυτή η μη-συμφωνία είναι που επιτρέπει την εμφάνιση του φαινομένου της ψευδαίσθησης. Ας μην μπούμε σε αξιολογήσεις, αυτό το φαινόμενο δεν είναι ούτε καλό, ούτε κακό. Ανάλογα με την κατάσταση, η ψευδαίσθηση είναι απαραίτητη για να μπορέσει κανείς να δημιουργήσει ένα καλλιτεχνικό έργο, για παράδειγμα, ή για να μπορέσει να τροποποιήσει ένα πρόβλημα, κάτι που δεν λειτουργεί, πρέπει να φανταστεί τρόπους ή λύσεις που δεν υπάρχουν ακόμη. Κάθε μελλοντικό έργο είναι μόνο στη φαντασία μας μέχρι να υλοποιηθεί, εν τω μεταξύ ανοίγουμε τα μάτια και δεν είναι ακόμα εκεί. Αλλά είναι απαραίτητο να το φανταστεί κανείς για να το πραγματοποιήσει (εξ ου και τα συνθήματα του περασμένου αιώνα όπως “η φαντασία είναι δύναμη”). Ωστόσο, άλλες φορές, η ψευδαίσθηση μας αποσυνδέει και μας απομακρύνει από την “αντιληπτική πραγματικότητα” (θα εξηγήσουμε μια άλλη μέρα γιατί χρησιμοποιούμε εισαγωγικά όταν μιλάμε για την πραγματικότητα), δημιουργεί δυσκολίες όταν χρειάζεται να κάνουμε μια ακριβή ανάλυση μιας κατάστασης. Όπως είπαμε νωρίτερα, όταν αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα μπορούμε να φανταστούμε διεξόδους που δεν υπάρχουν ακόμη, προκειμένου να προχωρήσουμε. Πρέπει όμως επίσης να μπορούμε να δούμε καθαρά ποιο είναι το πρόβλημα και να το κατανοήσουμε σε βάθος. Γι’ αυτό πρέπει να ανοίξουμε διάπλατα τα μάτια μας και να αντιληφθούμε – χωρίς παρεμβολές – πώς είναι πραγματικά η κατάσταση. Η φαντασία είναι μια παρεμβολή εδώ.

 

Οι μηχανισμοί υπέρ μας

Υπάρχουν νοητικές εικόνες που εμφανίζονται πολύ αυτόματα, όπως εικόνες φαγητού ή μέρη όπου υπάρχει φαγητό, όταν νιώθω ένα ερέθισμα πείνας. Αλλά έχουμε ήδη αναφέρει ότι υπάρχουν και άλλες εικόνες που απαιτούν περισσότερη πρόθεση από μέρους μας, όπως οι δημιουργικές εικόνες. Ας κάνουμε μια σύντομη άσκηση: καθισμένοι άνετα και χαλαρά, κλείνουμε τα μάτια μας και αφήνουμε να περάσουν διάφορες εικόνες από την καθημερινότητά μας, τη δουλειά μας, τις σχέσεις μας, τους φίλους ή την οικογένειά μας κ.λπ. Μετά από λίγο θα παρατηρήσουμε ότι κάποιες από αυτές τις εικόνες προκαλούν ευεξία και άλλες ένταση. Θα είμαστε επίσης σε θέση να δούμε ότι σε κάποιες φανταστικές καταστάσεις που “παγιδευόμαστε” ή γαντζωνόμαστε, μας είναι δύσκολο να τις αφήσουμε στην άκρη. Μπορούμε να ολοκληρώσουμε την άσκηση όποτε θέλουμε ανοίγοντας τα μάτια μας.

Με αυτήν την άσκηση καταφέραμε να δούμε ότι υπάρχουν εικόνες που μας δημιουργούν εντάσεις. Αλλά και χάρη σε αυτόν τον μηχανισμό μπορούμε να “λύσουμε” ή να τροποποιήσουμε τις περίπλοκες ή συγκρουσιακές καταστάσεις που προκύπτουν. Για παράδειγμα, έχω μια δύσκολη κατάσταση στο σπίτι, στη δουλειά ή με την οικογένειά μου και ξέρω τι πρέπει να κάνω, αλλά δεν ξέρω γιατί δεν το κάνω. Υπάρχει έλλειψη ενέργειας και φωτεινότητας στην εικόνα. Μπορώ να πάρω την εικόνα-λύση αυτής της κατάστασης (ας πούμε) και να την οραματιστώ με δύναμη, με ενέργεια, να την αισθανθώ με όλο μου το σώμα και να αφιερώνω μερικά λεπτά σε αυτή την άσκηση κάθε μέρα, χωρίς να ανησυχώ για ο,τιδήποτε άλλο. Στο τέλος, αν καταφέρω να δω αυτή την εικόνα-λύση καθαρή και φωτεινή, τα υπόλοιπα πάνε από μόνα τους, καταλήγουν να συμβαίνουν έτσι (περίπου) επειδή η δράση μας θα κινηθεί προς την κατεύθυνση αυτής της εικόνας. Η νοητική εικόνα θα καθοδηγήσει τη δράση μας. Αλλά πρέπει να είναι μια εικόνα τόσο σαφής και έντονη, όσο η εικόνα του ψυγείου όταν πεινάτε. Αυτές είναι οι εικόνες που κινητοποιούν.

Μια άλλη, πιο συνηθισμένη περίπτωση είναι όταν αντιμετωπίζω μια συγκρουσιακή ή δύσκολη κατάσταση, δεν ξέρω τι να κάνω, δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτα, δηλαδή δεν μου έρχεται καμία εικόνα-λύση. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητο να αφιερώσει κανείς περισσότερο χρόνο, διότι πρόκειται για την “οπτικοποίηση” διαφορετικών εικόνων ανάλογα με την κατάσταση και την προσοχή στην αίσθηση που αφήνει η καθεμία από αυτές. Δηλαδή, φαντάζομαι ξεκάθαρα ένα σενάριο και δίνω προσοχή στο πώς θα ήταν η κατάσταση αν το έκανα αυτό. Μετά φαντάζομαι ένα άλλο σενάριο και μετά ένα άλλο. Όπως και στην προηγούμενη άσκηση, οραματίζομαι διαφορετικές εικόνες. Διατηρώ μια ανοιχτή και μη επικριτική στάση, μπορώ να οραματιστώ κάθε πιθανή λύση (απλά παίζω με τις εικόνες) και προσέχω το συναίσθημα που μου αφήνει η κάθε μία. Αν δώσω μια βίαιη απάντηση, πώς αισθάνομαι; Τι βλάβη προκαλώ και πώς θα ήταν μια μη βίαιη αντίδραση; Είναι σχεδόν μια άσκηση δυναμικού διαλογισμού.

Μόλις υπάρξουν κάποιες εικόνες που είναι πιθανές απαντήσεις και μου αφήνουν μια αίσθηση συνοχής, κάνω ό,τι και στην προηγούμενη περίπτωση: τις οραματίζομαι με σαφήνεια και δύναμη και τις αισθάνομαι με όλο το σώμα, δίνοντάς τους ενέργεια. Καθώς το κάνουμε αυτό, δημιουργείται μια τάση να ενεργήσουμε σύμφωνα με αυτές τις επιθυμητές εικόνες. Υπάρχει όμως ένα πράγμα που πρέπει να έχουμε κατά νου: η εικόνα μας δείχνει την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουμε, αλλά από μόνη της δεν αλλάζει τίποτα. Όλο το σώμα πρέπει να συμμετέχει σε αυτή την αλλαγή. Με άλλα λόγια, πρέπει να αισθανόμαστε αυτές τις λύσεις με όλο το σώμα, καθώς και να τις οραματιζόμαστε.

Μάλλον είπαμε τόσα πολλά για αυτό το πρώτο μέρος. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν καλό τρόπο για να αρχίσουμε να ερχόμαστε σε επαφή με τον εαυτό μας και να αρχίσουμε να επιλέγουμε ελεύθερα και συνειδητά πώς θέλουμε να ζούμε και κάτω από ποιες συνθήκες.