Μέσα από τα μάτια του τουρκικού και του ελληνικού λαού

Η επιστημονική μελέτη με τίτλο «Ανάλυση των σχέσεων Τουρκίας-Ελλάδας μέσα από τα μάτια του τουρκικού και ελληνικού λαού», που διεξήχθη από τον δρα Uğur Oral, λέκτορα του Πανεπιστημίου Yaşar στη Σμύρνη της Τουρκίας, ένωσε τους δύο λαούς για πρώτη φορά στην ίδια έρευνα.

Κωστής Ακριτίδης

Η επιστημονική έρευνα που διεξήχθη ταυτόχρονα στην Τουρκία και την Ελλάδα από τον δρα Uğur Oral, λέκτορα του Πανεπιστημίου Yaşar της Σμύρνης, φώτισε τις απόψεις του κάθε λαού για τον άλλο.

Οι απαντήσεις των Τούρκων και των Ελλήνων που συμμετείχαν στη μελέτη έφεραν στο προσκήνιο τις εκκλήσεις για φιλία και ειρήνη.

Μιλώντας για τα πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα της έρευνας, ο δρ Uğur Oral επισήμανε: «Υπάρχει μια προφανής ανησυχία μεταξύ των Ελλήνων για την πιθανότητα πολέμου, αλλά ο λαός και των δύο χωρών πιστεύει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα μεταξύ των δύο πλευρών και ότι οι κρίσεις δημιουργούνται για πολιτικούς λόγους».

Ο δρ Uğur Oral (Φωτογραφία: Εφημερίδα των Συντακτών)

Η συγκεκριμένη επιστημονική μελέτη ένωσε τους δύο λαούς για πρώτη φορά στην ίδια έρευνα. Στη μελέτη, που διεξήχθη ταυτόχρονα στην Τουρκία και την Ελλάδα, οι Τούρκοι και οι Ελληνες απάντησαν σε 31 ερωτήσεις σχετικά με ιστορικά ζητήματα και τρέχοντα θέματα μεταξύ των δύο χωρών.

Συμμετείχαν 495 Τούρκοι και 324 Ελληνες που ζουν σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και των δύο χωρών και αποκαλύφθηκαν εντυπωσιακά ευρήματα για τα θέματα που συμφωνούν και διαφωνούν οι δύο πλευρές.

Εφερε Τούρκους και Ελληνες μαζί στην ίδια έρευνα

Ο λέκτορας του Πανεπιστημίου Yaşar διευκρίνισε ότι διεξήγαγε αυτήν την έρευνα για να αποκαλύψει τις απόψεις των πολιτών των δύο γειτονικών χωρών που είχαν πολλές κοινές εμπειρίες στην ιστορική πορεία τους, σχετικά με τις τουρκο-ελληνικές σχέσεις, με επιστημονική προσέγγιση και από αντικειμενική σκοπιά, δήλωσε δε πως πιστεύει ότι το αποτέλεσμα παρουσιάζει ένα διαφορετικό όραμα/οπτική και για τις δύο κοινωνίες σε αυτό το πλαίσιο.

Κατά τη δημιουργία των ερωτήσεων της έρευνας, που ξεκίνησε τον Ιούνιο και διήρκεσε δύο μήνες, επιδίωξε να συσχετίσει τις απαντήσεις, όπως δήλωσε στην «Εφ.Συν.», ενώ υπογράμμισε ότι έχουν προκύψει πολύ ενδιαφέρουσες ομοιότητες και διαφορές. «Οι ερευνητικές ερωτήσεις έχουν μεταφραστεί στα Ελληνικά. Οι Τούρκοι συμπλήρωσαν τη φόρμα στα Τουρκικά και οι Ελληνες συμπλήρωσαν τη ίδια φόρμα στα Ελληνικά. Ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να εκφράσουν τις υποκειμενικές τους απόψεις στις ερωτήσεις του ερωτηματολογίου, επιλέγοντας μία από τις απαντήσεις “Συμφωνώ απολύτως”, “Συμφωνώ”, “Αναποφάσιστος”, “Διαφωνώ” και “Διαφωνώ απολύτως”.

»Για να προσλάβουμε τη γενική άποψη της κοινωνίας, η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε ομάδες διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων που ζουν σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και στις δύο χώρες. Το 70% των Τούρκων που συμμετείχαν στη μελέτη δήλωσαν ότι είχαν επισκεφθεί την Ελλάδα, το δε ποσοστό των Ελλήνων συμμετεχόντων που είχαν επισκεφθεί την Τουρκία ήταν 61%. Στη μελέτη, το 31% των Τούρκων απάντησε “ναι” στο ερώτημα αν είχαν στενό φίλο από τη γείτονα χώρα, το δε ποσοστό αυτό ήταν 47% μεταξύ των Ελλήνων συμμετεχόντων».

Η πιθανότητα ενός πολέμου…

Ο δρ Oral μοιράστηκε μαζί μας μερικά ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνάς του, σχολιάζοντας: «Οταν ρωτήθηκαν αν πιστεύουν ότι συχνές εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών μπορούν να οδηγήσουν σε πόλεμο, είναι εντυπωσιακό ότι -υπό το φως των απαντήσεων που δόθηκαν-, το άγχος του πολέμου στην ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε πολύ υψηλότερο επίπεδο. Οι Τούρκοι, από την άλλη πλευρά, βλέπουν πολύ χαμηλή πιθανότητα πολέμου.

Οταν ρωτήθηκαν αν ανησυχούν για το ενδεχόμενο πολέμου μεταξύ των δύο χωρών, η απάντηση “Συμφωνώ απολύτως” είναι 3% για τους Τούρκους και 19% για τους Ελληνες. Οσοι απάντησαν “Συμφωνώ” είναι 13% στην Τουρκία, 45% στην Ελλάδα. Με άλλα λόγια, η ανησυχία των Ελλήνων για την πιθανότητα ενός πολέμου είναι σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερη από τις ανησυχίες των Τούρκων σε αυτό το θέμα.

Το 18% των Τούρκων που συμμετείχαν στη μελέτη δήλωσαν ότι διαφωνούν πλήρως για το ενδεχόμενο πολέμου, το δε ποσοστό αυτό είναι 4% για τους Ελληνες. Η απάντηση “Δεν συμφωνώ” είναι πολύ υψηλή μεταξύ των Τούρκων ερωτηθέντων (58%). Η ίδια αναλογία είναι 17% για τους Ελληνες. Το ποσοστό των αναποφάσιστων ήταν 8% στην Τουρκία και 15% στην Ελλάδα».

Κανένα πρόβλημα μεταξύ των κοινοτήτων

Υπογραμμίζοντας ότι οι απόψεις των λαών των δύο χωρών βάση των αποτελεσμάτων της έρευνας είναι εκπληκτικά παρόμοιες σε ορισμένα θέματα και ότι διαφέρουν σημαντικά επίσης σε άλλα, ο δρ Oral συνέχισε τον σχολιασμό του ως εξής:

«Για παράδειγμα, η προσέγγιση “Δεν υπάρχει πρόβλημα μεταξύ των λαών, είναι οι πολιτικοί που δημιουργούν προβλήματα” εκφράζεται σε πολλά επίπεδα. Και οι δύο λαοί συμφωνούν σε αυτό. Σε αυτή την ερώτηση το 44% των Ελλήνων και το 42% των Τούρκων είπε “Συμφωνώ απολύτως”, το δε 38% των Ελλήνων και το 39% των Τούρκων απάντησαν λέγοντας “Συμφωνώ”. Το ποσοστό εκείνων που δηλώνουν ότι διαφωνούν πλήρως είναι 2% και στις δύο χώρες.

Το ποσοστό των Ελλήνων που λένε “Διαφωνώ” είναι 5% και αυτό των Τούρκων είναι 7%. Οι Ελληνες που δήλωσαν αναποφάσιστοι αποτελούν το 11% των συμμετεχόντων, το δε ποσοστό αυτό είναι 10% για τους Τούρκους. Ετσι, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι και οι δύο κοινότητες συμφωνούν με την άποψη ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα μεταξύ των απλών ανθρώπων».

Δεν είμαστε φίλοι, αλλά μπορούμε να είμαστε

Στη μελέτη, οι συμμετέχοντες των δύο χωρών ρωτήθηκαν εάν η Τουρκία και η Ελλάδα θα μπορούσαν να θεωρηθούν «δύο φιλικές χώρες» σήμερα1. Ο δρ Oral εξηγεί τις απαντήσεις σε αυτήν την ερώτηση ως εξής: «Το 12% των Τούρκων συμφωνεί απόλυτα με αυτήν την πρόταση και μεταξύ των Ελλήνων το ποσοστό αυτό είναι μόνο 2%. Η αναλογία της απάντησης “Συμφωνώ” ήταν 33% μεταξύ των Τούρκων και 16% μεταξύ Ελλήνων.

Το ποσοστό αυτών που διαφωνούν πλήρως με αυτήν την πρόταση είναι 2% μεταξύ των Τούρκων και 15% μεταξύ Ελλήνων. Το ποσοστό των Τούρκων που απάντησαν “Διαφωνώ” ήταν 24% και το ποσοστό των Ελλήνων ήταν 44%. Το ποσοστό των αναποφάσιστων είναι 29% στην Τουρκία και 23% στην Ελλάδα. Με άλλα λόγια, το 26% των Τούρκων δεν πιστεύουν ότι η Τουρκία και η Ελλάδα είναι δύο φιλικές χώρες, με το αντίστοιχο ποσοστό να είναι περισσότερο από το μισό στην Ελλάδα, στο 59%.

Ως συνέπεια αυτού του αποτελέσματος, σημειώνεται ότι η τάση των Τούρκων να αντιλαμβάνονται την ελληνική κοινωνία ως φίλους είναι πολύ υψηλότερη από το ποσοστό της ελληνικής κοινωνίας που αντιλαμβάνεται τους Τούρκους ως φίλους».

Υψηλές προσδοκίες ειρήνης για το μέλλον

Μπορούν λοιπόν αύριο η Τουρκία και η Ελλάδα να γίνουν δύο φιλικές χώρες; Σύμφωνα με τον δρ Oral, η θετική προσέγγιση στις απαντήσεις Τούρκων και Ελλήνων σε αυτό το ερώτημα είναι ένα σημαντικό εύρημα: «Το ποσοστό των Τούρκων που πιστεύουν ότι οι δύο χώρες είναι φίλοι σήμερα είναι 45%, το δε ποσοστό των Τούρκων που πιστεύουν ότι οι δύο χώρες θα είναι πολύ καλύτεροι φίλοι στο μέλλον είναι 51%.

Ομοίως, το ποσοστό των Ελλήνων που πιστεύουν ότι οι δύο χώρες μπορούν να είναι φίλοι σήμερα είναι 18%, αλλά το ποσοστό των Ελλήνων που είναι αισιόδοξοι για την τουρκική ελληνική φιλία στο μέλλον αυξάνεται σημαντικά, φτάνοντας το 43%. Αυτά τα δεδομένα είναι πολλά υποσχόμενα για το μέλλον της φιλίας μεταξύ των δύο χωρών».

Ελλειψη αμοιβαίας εμπιστοσύνης

Ο δρ Uğur Oral δήλωσε ότι το κύριο εύρημα της έρευνάς του είναι ότι οι δύο λαοί δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο… Η άποψή του για τα συγκεκριμένα ευρήματα, έχει ως εξής: «Κατά τη διάρκεια της έρευνας, αμφότερες οι κοινότητες ρωτήθηκαν “Εάν η Τουρκία ή η Ελλάδα έχουν προβλήματα με άλλη χώρα, μπορούν οι δύο γειτονικές χώρες να είναι σύμμαχοι;”.

»Το 74% των Τούρκων δεν πιστεύουν ότι μια τέτοια κατάσταση είναι δυνατή. Ομοίως, το 70% των Ελλήνων δεν πιστεύει ότι η Τουρκία και η Ελλάδα μπορούν να είναι δύο συμμαχικές χώρες. Μια άλλη ερώτηση στο ερωτηματολόγιο αποκαλύπτει ότι αυτή η ανασφάλεια προέρχεται από το παρελθόν. Σημαντικό εύρημα που προέκυψε από την έρευνα είναι ότι οι άνθρωποι και των δύο κοινοτήτων μεγάλωσαν ακούγοντας δυσάρεστες ιστορίες η μία για την άλλη από την παιδική τους ηλικία. Το 43% των Ελλήνων είπε ότι μεγάλωσε ακούγοντας τα αρνητικά πράγματα για τους Τούρκους και το 37% των Τούρκων είπε ότι μεγάλωσαν ακούγοντας τα αρνητικά πράγματα για τους Ελληνες από τους γονείς τους. Αυτός είναι ένας από τους σημαντικούς λόγους για την υποσυνείδητη δυσπιστία των ανθρώπων και των δύο χωρών».

Με ποια πλευρά είναι η παγκόσμια κοινή γνώμη;

«Αραγε ποια χώρα θα υποστηρίξει ο κόσμος αν η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν πρόβλημα; Σε αυτό το ζήτημα, οι προσδοκίες των Τούρκων είναι πολύ χαμηλές. Το 89% των Τούρκων πιστεύει ότι σε μια πιθανή σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών, οι άλλες χώρες θα συμμαχήσουν με την Ελλάδα. Μεταξύ των Ελλήνων δε, το 42% πιστεύει ότι άλλες χώρες θα υποστηρίξουν την Τουρκία. Με άλλα λόγια, η πίστη στην υποστήριξη της παγκόσμιας κοινής γνώμης για τη χώρα τους κατά τη διάρκεια ενός προβλήματος με την Τουρκία είναι υψηλή μεταξύ των Ελλήνων, ενώ οι Τούρκοι πιστεύουν ότι η χώρα τους θα απομονωθεί σε τέτοια περίπτωση», εξήγησε ο δρ Uğur Oral.

Ελληνίδα νύφη, Τούρκος γαμπρός

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, και οι δύο κοινωνίες τείνουν να «παρακολουθούν» στενά η μία την άλλη, τονίζει ο δρ Oral. «Το 76% των Τούρκων είπε ότι παρακολουθούν τις ειδήσεις που δημοσιεύονται στον Τύπο για την Ελλάδα και το 66% των Ελλήνων είπε ότι παρακολουθούν τις ειδήσεις για την Τουρκία»

Ποια είναι λοιπόν η προοπτική των κοινωνιών για τους γάμους μεταξύ των δύο χωρών; «Οταν ρωτήθηκαν “Εάν το παιδί, ο αδελφός, ο συγγενής ή ο στενός φίλος σας θέλει να παντρευτεί κάποιον από τη γειτονική χώρα, θα εγκρίνατε αυτή την απόφαση;”, το 76% των Ελλήνων είπε ότι θα μπορούσαν να εγκρίνουν μια τέτοια απόφαση, μεταξύ των Τούρκων δε, το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 81%».

Ανησυχία για τον φανατισμό

Ενα από τα σημεία όπου συναντώνται οι δύο κοινότητες είναι η παρουσία φανατικών ομάδων και στις δύο χώρες που δεν θέλουν να βελτιωθούν οι τουρκο-ελληνικές σχέσεις. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 76% της ελληνικής κοινωνίας και το 67% των Τούρκων παραδέχονται την ύπαρξη τέτοιων ομάδων στη χώρα τους. Λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών, οι τουριστικές δραστηριότητες είναι πολύ έντονες.

Τι πιστεύουν λοιπόν οι δύο κοινότητες για τη φιλοξενία που βλέπουν σε αμοιβαίες επισκέψεις; «Μεταξύ των Ελλήνων, το 87% πιστεύει ότι η Τουρκία είναι πολύ φιλική και χρήσιμη για τους Ελληνες τουρίστες, και το 76% των Τούρκων πιστεύουν ότι οι Ελληνες αντιμετωπίζουν τους Τούρκους τουρίστες πολύ φιλικά», δήλωσε ο δρ Oral.

Μοιάζουμε;

Στη μελέτη, όταν ρωτήθηκαν εάν οι δύο λαοί έχουν ομοιότητες επειδή ζούσαν μαζί για πολλά χρόνια, με βάση το γεγονός ότι στον πολιτισμό τους υπάρχουν φαγητά, χοροί, τραγούδια (και συνήθειες;) που μοιάζουν, αποδείχτηκε ότι αυτή η άποψη ήταν η πλέον κυρίαρχη στην τουρκική πλευρά βάση των απαντήσεων που δόθηκαν. Το 91% των Τούρκων απάντησε θετικά σε αυτό το ερώτημα και το 67% των Ελλήνων πιστεύουν ότι οι δύο κοινότητες μοιάζουν μεταξύ τους. Και επιπλέον, στην ερώτηση αν «αυτή η κουλτούρα συνύπαρξης δημιουργεί ιδιαίτερη συμπάθεια από την οπτική των δύο κοινωνιών» το 31% των Τούρκων απάντησε «Ναι, αισθανόμαστε μια ιδιαίτερη συμπάθεια για τους Ελληνες».

Οι Ελληνες έχουν ελαφρώς υψηλότερο ποσοστό. Το 34% των Ελλήνων που ερωτήθηκαν πιστεύουν ότι ο ελληνικός λαός τρέφει ιδιαίτερη συμπάθεια για τους Τούρκους.

Θα βοηθήσω τον γείτονά μου

Οταν ερωτήθηκαν για τα παραδείγματα αλληλεγγύης μεταξύ των δύο χωρών, όπως η υποστήριξη που έδωσαν Ελληνες στην Τουρκία στον σεισμό του 1999 ή η ανθρωπιστική βοήθεια από την Τουρκία στην κατεχόμενη Ελλάδα με πλοίο κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, παρατηρούμε ότι το 86% των Τούρκων και το 87% των Ελλήνων είναι ενήμεροι γι’ αυτά τα ιστορικά γεγονότα.

Τούρκοι διασώστες βοηθούν στη διάσωση μιας γυναίκας από το εργοστάσιο της Ρικομέξ που κατέρρευσε στον σεισμό της Πάρνηθας το 1999. Είχε προηγηθεί αποστολή ελληνικής βοήθειας στον σεισμό που είχε πλήξει την Τουρκία ένα μήνα νωρίτερα (Φωτογραφία: Εφημερίδα των Συντακτών)

Σε μια άλλη ερώτηση, όταν ρωτήθηκαν οι συμμετέχοντες εάν «θα ήθελαν να συμμετάσχουν σε εκστρατείες οικονομικής και ηθικής βοήθειας στην περίπτωση μιας φυσικής καταστροφής σήμερα στην Τουρκία ή την Ελλάδα», το 93% των Τούρκων και το 85% των Ελλήνων εξέφρασαν θετική γνώμη.

Νησιά, πρόβλημα υφαλοκρηπίδας και Κύπρος

Οι Τούρκοι και Ελληνες που συμμετείχαν στη μελέτη ρωτήθηκαν επίσης για τις απόψεις τους σχετικά με τα εξέχοντα προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών. Επισημαίνοντας ότι και οι δύο κοινότητες έχουν κοινή άποψη για αυτό το θέμα, ο δρ Oral είπε:

«Το 96% των Τούρκων δηλώνει ότι το πρόβλημα των νήσων και της υφαλοκρηπίδας αποτελεί σημαντικό σημείο τριβής μεταξύ των δύο χωρών, με το ποσοστό εκείνων που έχουν την ίδια άποψη μεταξύ των Ελλήνων να είναι 92%. Το 91% των Τούρκων δηλώνει ότι το Κυπριακό είναι μια άλλη σημαντική πηγή κρίσης, το δε ποσοστό αυτό για τους Ελληνες είναι 90%. Τα υψηλά ποσοστά δείχνουν ότι αυτά τα δύο προβλήματα περιμένουν μια επείγουσα λύση στο πλαίσιο της ανάπτυξης των τουρκο-ελληνικών σχέσεων».

(1): Το ερωτηματολόγιο απαντήθηκε στο διάστημα από 9 Ιουνίου έως 15 Ιουλίου 2020

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών