Του Ward Wilson, ιστορικός και συγγραφέας του βιβλίου «5 Myths about Nuclear Weapons» (5 μύθοι για τα πυρηνικά όπλα).
Η Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων (ΣΑΠΟ) τίθεται σε ισχύ στις 22 Ιανουαρίου 2021. Οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν την έχουν ακούσει. Είναι μια συνθήκη που απαγορεύει την ανάπτυξη, τη δοκιμή, την κατοχή, τη χρήση, την απειλή χρήσης ή την αποθήκευση πυρηνικών όπλων. Οι επικριτές λένε ότι η συνθήκη είναι άσκοπη, διότι ισχύει μόνο για τις χώρες που την υπέγραψαν και κανένα από τα κράτη με πυρηνικά όπλα δεν την υπογράφει. Όμως η Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων είναι σημαντική και θα έχει κρίσιμο αντίκτυπο.
Όχι επειδή θα αναγκάσει τις χώρες να αποσύρουν τα πυρηνικά όπλα, αλλά επειδή θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται τα πυρηνικά όπλα.
Το πώς σκέφτονται οι άνθρωποι τα πράγματα όσον αφορά τα πυρηνικά όπλα, επειδή τα πυρηνικά όπλα είναι το πιο σημαντικό στρατιωτικό σύμβολο στον κόσμο σήμερα. Είναι το διεθνές νόμισμα εξουσίας. Τα νομίσματα εξουσίας είναι τύποι όπλων που θεωρούνται σύμβολα εθνικής δύναμης. Τα θωρηκτά, για παράδειγμα, ήταν το νόμισμα εξουσίας στις αρχές του εικοστού αιώνα. Στον μεσαιωνικό κόσμο, οι βαριά οπλισμένοι ιππότες πάνω σε άλογα ήταν το νόμισμα εξουσίας. Τα νομίσματα εξουσίας φέρνουν κύρος στους ιδιοκτήτες τους, συχνά υποκινούν κούρσες εξοπλισμών και οι άνθρωποι τείνουν να τα χρησιμοποιούν ως βασικό οδηγό για τη δύναμη ενός έθνους. Θέλετε να μάθετε πόσο ισχυρή είναι μια χώρα; Στις αρχές του 1900, μετράτε τον αριθμό των θωρηκτών. Σήμερα μετράμε πυρηνικά όπλα.
Δεν τα σκεφτόμαστε συχνά με αυτόν τον τρόπο, αλλά τα πυρηνικά όπλα είναι στην πραγματικότητα δύο πράγματα ταυτόχρονα. Είναι και στρατιωτικά όπλα που έχουν σχεδιαστεί για να εκρήγνυνται και σύμβολα που έχουν σχεδιαστεί για να εντυπωσιάζουν, να προκαλούν δέος και να αποτρέπουν. Τα πυρηνικά όπλα λειτουργούν στον καθημερινό κόσμο των εμπειριών. Τα σύμβολα λειτουργούν μόνο στο μυαλό των ανθρώπων.
Οι περισσότεροι απλοί άνθρωποι σπάνια σκέφτονται σοβαρά τη στρατιωτική πτυχή των πυρηνικών όπλων. Δεν θα μπορούσαν να πουν ποια είναι η διαφορά μεταξύ ενός SLBM και ενός ALCM, δεν θα μπορούσαν να κάνουν ρεαλιστικούς υπολογισμούς στρατηγικής καταστροφής, πολύ λιγότερο να έχουν ακριβείς ιδέες για το πόσα όπλα διαθέτουν οι διάφορες δυνάμεις του κόσμου. Χωρίς να έχω μετρήσει ποτέ, είμαι πεπεισμένος ότι υπάρχουν περισσότεροι Αμερικανοί σήμερα που θα μπορούσαν να εξηγήσουν το επιθετικό στυλ της ποδοσφαιρικής ομάδας της Βαρκελώνης (πολύ λιγότερο τα διάφορα επιθετικά όπλα στη διάθεση των διοικητών της Πόλης του Κάνσας) από ό,τι θα μπορούσαν να περιγράψουν το πυρηνικό οπλοστάσιο των Ηνωμένων Πολιτειών με οποιαδήποτε λεπτομέρεια. Γι’ αυτούς, τα πυρηνικά όπλα είναι νοητικές εικόνες τεράστιων σύννεφων, αόριστες έννοιες για την «μεγαλύτερη» καταστροφή, ένας τόνος φωνής γεμάτος δέος όταν ανακύπτει το θέμα και προάγγελος του τέλους του κόσμου. Για τους περισσότερους Αμερικανούς, τα πυρηνικά όπλα είναι πολύ περισσότερο ένα σύμβολο από ό,τι μια πραγματικότητα. Και για αυτούς τους ανθρώπους – για τους ανθρώπους που γνωρίζουν μόνο τα πυρηνικά όπλα ως σύμβολα – η ΣΑΠΟ θα προκαλέσει σοκ.
Αν πάντα σας έλεγαν ότι όλοι θέλουν τα πυρηνικά όπλα και αν τα σκέφτεστε ως το πιο επιθυμητό όπλο που υπάρχει, θα εκπλαγείτε να ακούσετε ότι 122 χώρες ψήφισαν τη συνθήκη, ότι ογδόντα την υπέγραψαν και ότι πενήντα την έχουν επικυρώσει. Ποιος στα καλά του δεν θα ήθελε το πιο ισχυρό όπλο που έχει υπάρξει; Κάποιοι, αναμφίβολα, θα απορρίψουν αυτά τα πενήντα έθνη με τη σκέψη ότι όλοι οι ξένοι είναι τρελοί. Αλλά για ορισμένους, η ΣΑΠΟ θα αμφισβητήσει σημαντικές παραδοχές που έχουν αποδεχθεί εδώ και χρόνια. Θα δημιουργήσει μια γνωστική δυσαρμονία, σαν ένα χτύπημα στο κεφάλι τους, που θα τους προβληματίσει. Κάποιους θα τους οδηγήσει να προσπαθήσουν να μάθουν περισσότερα – για να λύσουν αυτό το μυστήριο για το πώς ορισμένα κράτη δεν θα ήθελαν τα «πιο ισχυρά όπλα που έχουν υπάρξει».
Και αυτή είναι η δύναμη της ΣΑΠΟ. Θα αμφισβητήσει παλιές παραδοχές. Θα δημιουργήσει άβολες ψυχικές αντιφάσεις. Θα φυτέψει σπόρους αμφιβολίας. Μπορεί ακόμη και να κάνει τους ανθρώπους να επανεκτιμήσουν.
Σημαντικές ιδέες και παραδοχές σχετικά με τα πυρηνικά όπλα δεν έχουν αμφισβητηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον Ψυχρό Πόλεμο – πεποιθήσεις σχετικά με τη σημασία και την επιρροή των πυρηνικών όπλων που θεωρούνταν δεδομένες από τότε που διατυπώθηκαν από τον Τρούμαν ή τον Ίκε ή τον Χέρμαν Καν. Η δύναμη της ΣΑΠΟ δεν είναι στις πρακτικές αλλαγές που κάνει στον κόσμο. Η δύναμή της βρίσκεται στον τρόπο που θα χρησιμεύσει ως καταλύτης για νέες και ίσως απροσδόκητες σκέψεις.
Αν η βολική βεβαιότητα ότι «όλοι θέλουν πυρηνικά όπλα» δεν είναι αληθινή, ίσως υπάρχουν και άλλες παραδοχές από τον Ψυχρό Πόλεμο που δεν είναι αληθινές. Ίσως έχει νόημα να εξετάσουμε πιο προσεκτικά το επιχείρημα «δεν μπορούμε να από-επενδύσουμε από τα πυρηνικά όπλα»; Ίσως ήρθε η ώρα να διερευνήσουμε πώς ένα όπλο που φαίνεται τόσο άχρηστο στρατιωτικά (αν ήταν χρήσιμο, δεν θα χρησιμοποιούταν;) μπορεί να θεωρείται ζωτικό για την ασφάλεια;
Η ΣΑΠΟ είναι ισχυρή επειδή είναι αναμφισβήτητη απόδειξη ότι τουλάχιστον μία από τις βασικές παραδοχές του Ψυχρού Πολέμου ήταν λάθος. Θα αναγκάσει μερικούς από εμάς εδώ στις Ηνωμένες Πολιτείες να επανεξετάσουμε τις πεποιθήσεις μας. Και η επανεξέταση είναι μια ολισθηρή διαδικασία. Μόλις αρχίσεις να αναρωτιέσαι για τις βασικές πεποιθήσεις, ποιος ξέρει πού θα σταματήσει;
Μετάφραση από τα αγγλικά: Pressenza Athens
