Αυτές τις μέρες υπάρχει μεγάλη αγανάκτηση του κόσμου λόγω της υπερβολικής αύξησης των τιμών στις μάσκες προστασίας, τώρα που χρειάζονται περισσότερο. Ακόμη και οι κυβερνήσεις διάφορων χωρών πρέπει να ανταγωνίζονται μεταξύ τους για μάσκες και σε αυτόν τον ανταγωνισμό κερδίζει συνήθως αυτός που πληρώνει περισσότερο. Προφανώς, αυτοί που κατασκευάζουν και πωλούν αυτές τις μάσκες είναι αυτοί που έχουν τα περισσότερα οφέλη.
Μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι σοκαρισμένο. Πώς γίνεται σε μια παγκόσμια πανδημία, όταν χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά, εκείνοι που έχουν ένα αγαθό που μπορεί να μετριάσει τις επιπτώσεις και να σώσει ζωές, κερδοσκοπούν με την τιμή του; Λοιπόν, αυτό που ονομάζουμε κερδοσκοπία σήμερα, στη γλώσσα του καπιταλισμού είναι το παιχνίδι της προσφοράς και της ζήτησης. Αν η ζήτηση αυξάνεται (δηλαδή αν οι άνθρωποι πεθαίνουν και χρειάζονται μάσκες για να προστατευθούν) η τιμή αυξάνεται. Είναι τόσο απλό.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι υπηρεσίες των γραφείων τελετών. Αν πεθάνουν περισσότεροι άνθρωποι (αυξάνεται η ζήτηση) η τιμή των κηδειών, των αποτεφρώσεων κ.λπ. αυξάνεται. Έτσι, ορισμένες κυβερνήσεις προσπαθούν να παρέμβουν γρήγορα για να ελέγξουν αυτές τις τιμές, κάτι που δεν μπορούν να κάνουν με την τιμή των μασκών, χάρη στη μετεγκατάσταση και το απρόσκοπτο άνοιγμα των συνόρων για το εμπόριο. Περιέργως, αυτή τη στιγμή η τελευταία λύση είναι η κατασκευή χειροποίητων μασκών. Ένα πρόβλημα του 21ου αιώνα επιλύεται με τεχνολογία του 19ου αιώνα.
Τι; Μήπως ακούω κάποιον αναγνώστη να παραπονιέται ότι διακυβεύονται οι ζωές και η αξιοπρέπεια των ανθρώπων και ότι δεν μπορεί κάποιος να κερδοσκοπεί με κάτι σαν τις μάσκες ή τις κηδείες; Επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω ότι αυτό συμβαίνει εδώ και δεκαετίες με ανελέητο τρόπο (τουλάχιστον από την αρχή του νεοφιλελευθερισμού στα τέλη της δεκαετίας του 1970). Στο παρόν νεοφιλελεύθερο μοντέλο, στο οποίο όλος (σχεδόν) ο κόσμος είναι βυθισμένος, τίποτα δεν ξεφεύγει από την κερδοσκοπία. Υπάρχει κερδοσκοπία στη στέγαση, την τροφή, την υγεία, την εκπαίδευση… σε οτιδήποτε μπορεί να έχει οικονομική αξία. Στην πραγματικότητα, η μεγαλύτερη κερδοσκοπία γίνεται με τον δανεισμό χρημάτων, τα οποία δεν είναι καν απτά αγαθά.
Οι πολιτικές επιλογές που έλεγαν πάντα ότι τα βασικά αγαθά δεν μπορούν να είναι στο έλεος της κερδοσκοπίας της αγοράς, έχουν ψηφιστεί λιγότερο αυτά τα τελευταία 40 χρόνια. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (που χρηματοδοτούνται από το μεγάλο κεφάλαιο) θρέφουν την πεποίθηση ότι οτιδήποτε ιδιωτικό λειτουργεί καλύτερα, αγνοώντας σκόπιμα ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν συνεταιρισμοί, οι οποίοι θα ήταν επίσης ιδιωτικοί, αλλά δεν θα είχαν απαραίτητα το οικονομικό κέρδος ως μοναδικό σκοπό τους. Όμως, το συνεταιριστικό μοντέλο δεν έχει υποστηριχθεί σε καμία χώρα, ούτε στην πλειονότητα των χωρών που είναι υπέρ της ιδιωτικοποίησης ούτε στις λίγες χώρες υπέρ της κρατικοποίησης.
Ο νεοφιλελευθερισμός μάς έχει διδάξει ότι η καλύτερη μορφή σχέσης σε μια κοινωνία είναι ο ανταγωνισμός, είτε μεταξύ εταιρειών είτε μεταξύ εργαζομένων. Έτσι, ενώ οι εργαζόμενοι ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλον για να έχουν την εύνοια της εταιρείας στην οποία εργάζονται ή οι αυτοαπασχολούμενοι ανταγωνίζονται μεγάλες εταιρείες προσπαθώντας να βγάλουν τα προς το ζην, μας αποκρύβεται ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ μεγάλων εταιρειών είναι όλο και μικρότερος, ότι η συγκέντρωση των επιχειρήσεων παγκοσμίως είναι τεράστια, ότι υπάρχουν όλο και λιγότερες εταιρείες, ότι κάποιες λίγες ελέγχουν μεγάλα τμήματα της αγοράς και ότι σήμερα μια μεγάλη εταιρεία είναι σε θέση να κατασκευάζει μάσκες, αυτοκίνητα και τηλεοράσεις, ενώ προσφέρει τουριστικές υπηρεσίες, υπηρεσίες κηδειών και διατροφής και ενώ κερδοσκοπεί οικονομικά με τη στέγαση και την παραγωγή τροφίμων, χάρη στα συνταξιοδοτικά ταμεία άλλων.
Οι άνθρωποι, βολικά προσαρμοσμένοι στην παραπληροφόρηση και την απουσία κριτικής σκέψης στις περισσότερες περιπτώσεις, ψήφισαν με ενθουσιασμό νεοφιλελεύθερες επιλογές, και σήμερα, με την πανδημία σε πλήρη εξέλιξη και περιστατικά τόσο κραυγαλέα όπως αυτά με τις μάσκες και με τις κηδείες στα χείλη όλων, πολλοί ακόμη «σκέφτονται» ότι η κυβέρνηση μας κλέβει και ότι οι ιδιωτικές εταιρείες είναι το καλύτερο για την κοινωνία. Εν τω μεταξύ, δεν κουράζονται να χειροκροτούν τις «γενναιόδωρες» δωρεές δισεκατομμυριούχων, όπως του Αμάνθιο Ορτέγα ή του Μπιλ Γκέιτς, ξεχνώντας ότι ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας τους οφείλεται στην κερδοσκοπία και τη φορολογική μηχανική που τους επιτρέπει να πληρώσουν πολύ λιγότερους φόρους.
Δεν είμαι αντίθετος με την ύπαρξη ιδιωτικών εταιρειών που κατασκευάζουν όμορφα και ποιοτικά υποδήματα και χρεώνουν μια καλή τιμή για αυτά, ή που προσφέρουν τουριστικές υπηρεσίες με μεγάλο περιθώριο κέρδους, ή που τα νέας γενιάς κινητά τηλέφωνα κοστίζουν περισσότερο από χίλια ευρώ, ή που διαμερίσματα με θέα στη θάλασσα είναι πιο ακριβά. Αλλά η κερδοσκοπία σε βασικά αγαθά όπως η στέγαση, οι μεταφορές, τα τρόφιμα, η υγεία, η ενέργεια, οι επικοινωνίες ή η εκπαίδευση πρέπει να ξεριζωθεί. Και, φυσικά, μεταξύ αυτών των βασικών υπηρεσιών συμπεριλαμβάνεται και ο τραπεζικός τομέας. Το κράτος, άμεσα ή μέσω συνεταιρισμών εργαζομένων, πρέπει να παρέχει αυτές τις υπηρεσίες στον πληθυσμό.
Αν τότε καταλήξει ο καθένας να έχει τουλάχιστον ένα σπίτι για να ζήσει, ένα σχολείο για να στείλει τα παιδιά του, ένα κατάλληλο μέσο μεταφοράς, μια υγειονομική υπηρεσία που να καλύπτει τις βασικές ανάγκες και μια δημόσια τράπεζα κοινωνικών υπηρεσιών, συνοδευόμενα με ένα Καθολικό Βασικό Εισόδημα· αν αφού καλύψουμε όλα αυτά τα ζητήματα, υπάρξουν κάποιοι που θα θέλουν να χτίσουν πολυτελή σπίτια ή πολυτελείς μεταφορές ή εξωσχολικές δραστηριότητες ή τράπεζες με «κορυφαίες» υπηρεσίες, δεν έχω αντίρρηση. Αν η κοινωνία έχει ήδη καλύψει ό,τι είναι απαραίτητο και εξακολουθεί να έχει ενέργεια για να συνεχίσει να αναπτύσσεται (το οποίο είναι αμφίβολο), τότε ευχαρίστως αυτή η ενέργεια να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή επιπρόσθετων αγαθών και υπηρεσιών, οι οποίες εκτός από τον πλουτισμό ορισμένων, θα βελτιώσουν επίσης άλλες πτυχές της ζωής όλων. Κανείς δεν λέει ότι πρέπει να συμβιβαστούμε με το ελάχιστο, το αντίθετο. Αλλά για να επιδιώξουμε το μέγιστο, πρέπει να ξεκινήσουμε καλύπτοντας το ελάχιστο.
Σας παρακαλώ, αν είμαστε εξοργισμένοι με την κερδοσκοπία στις μάσκες προστασίας και τις υπηρεσίες των γραφείων τελετών, ας μεταφέρουμε αυτήν την οργή σε άλλα βασικά αγαθά. Ας μην συμβιβαστούμε με τον αγώνα μεταξύ των φτωχών που μας προσφέρει ο άγριος καπιταλισμός.
Μετάφραση από τα ισπανικά: Pressenza Athens
