Γράφει ο Javier Tolcachier
Είμαι στο αεροδρόμιο της Πόλη του Παναμά. Σύντομα θα επιβιβαστώ στο αεροπλάνο που θα με οδηγήσει στο Καράκας. Ταξιδεύω με υπέρβαρες αποσκευές, γεμάτες με εκατοντάδες λατινοαμερικάνικες αγκαλιές, ευχές για τον λαό της Βενεζουέλας και μηνύματα δύναμης για τη συνταγματική κυβέρνηση, της οποίας προεδρεύει ο Nicolás Maduro. Αλλά η αεροπορική εταιρεία δεν θα με χρεώσει αυτό το βάρος, η αλληλεγγύη δε χωρά σε μια βαλίτσα.
Σε ένα μακρύ διάδρομο, ένα από εκείνους που συνδέουν τις διαφορετικές πύλες εξόδου του αεροδρομίου, βλέπω μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία σε ένα τζάμι. Το τοπικό γραφείο των Ηνωμένων Εθνών έχει τοποθετήσει το σύνθημα «ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ» με αυτοκόλλητα γράμματα. Μεταξύ των όμορφων προσώπων που αντικατοπτρίζουν την ανθρώπινη ποικιλομορφία, μπορεί να διαβαστεί στα αγγλικά “Είμαστε όλοι ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα”. Αμέσως μετά, γυρνώντας το βλέμμα μου, ανακαλύπτω μπροστά από την τοιχογραφία ένα μεγάλο δωμάτιο με παρεχόμενες ανέσεις για τους ταξιδιώτες. Κουρασμένος από το μακρύ ταξίδι από τη γενέτειρά μου, ετοιμάζομαι να τις απολαύσω, αλλά μια ωραία νεαρή κοπέλα και ένας πάγκος στην είσοδο είναι σαφείς: “Είναι μόνο για τους επιβάτες με εισιτήρια υψηλότερων κατηγοριών”. Για VIP επιβάτες, πολύ σημαντικούς ανθρώπους, σκέφτομαι και κοιτάζω ξανά στον μπροστινό τοίχο αυτόν με την ανάρτηση των δικαιωμάτων, για να δω αν στέκει ακόμα εκεί.
Περπατώ λίγο περισσότερο και σε μερικά μέτρα, και πάλι την επιβλητική τοιχογραφία, με τις επιγραφές αυτή τη φορά στα ισπανικά. Η επανάληψη μητέρα της μάθησης. Κοιτώ όμως τον ακριβώς απέναντι τοίχο και η θλιβερή πραγματικότητα ξετυλίγεται για μια ακόμη φορά μπροστά στα μάτια μου. Πάνω σε ένα γαλήνιο μπλε φόντο, διαφημίζεται το κορυφαίο ιδιωτικό σανατόριο των Ηνωμένων Πολιτειών, το «νούμερο ένα της υγείας». Δεν γνωρίζω αν υπάρχουν μόνο “πολύ σημαντικοί άνθρωποι” εκεί, αλλά είμαι βέβαιος ότι η ισότητα της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων σίγουρα παραμένει στην πόρτα, αν δεν μπορείς να το πληρώσεις.
Το κράτος του Παναμά έχει επίσης τοποθετήσει στο διάδρομο ένα γραφείο με όμορφες εικόνες τραβηγμένες από τα φυσικά του τοπία. Μπροστά, μια ψηφιακή οθόνη καλεί τους επενδυτές, στα ισπανικά, αγγλικά και κινεζικά, να συνεργαστούν για την καταστροφή τους. Υπάρχουν επίσης εμβληματικά ουσιαστικά που παρουσιάζουν το κυβερνητικό όραμα (η φωτογραφία αναφέρεται στις λέξεις διασύνδεση, ανταγωνισμός, σταθερότητα, ασφάλεια, βιοποικιλότητα, περιπέτεια, πολιτισμός). Ψάχνω για λέξεις όπως “ελευθερία”, “ισότητα”, “αδελφοσύνη”, αλλά δεν τις βρίσκω.
Κοιτάζω τους ανθρώπους που δουλεύουν σε αυτό το μέρος. Αυτούς που φροντίζουν τα καταστήματα – έτσι τους ονομάζουν – τους εργαζομένους στο αεροδρόμιο, την αστυνομία, τις γυναίκες που καθαρίζουν, αυτούς που ασχολούνται με τα σκουπίδια. Είναι σχεδόν όλοι σκουρόχρωμοι ή απόγονοι αυτόχθονων, μέρος αυτού του λαού που αποικήθηκε, όπως και άλλοι στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. Αλλά στον Παναμά αναπτύχθηκε υπερβολικά η αποικιοκρατία. Οι “gringos” ήταν για σχεδόν εκατό χρόνια ιδιοκτήτες ενός από τους σημαντικότερους πόρους του, του καναλιού πλοήγησης μεταξύ του Ειρηνικού και της Καραϊβικής. Το κανάλι που έδωσε την ονομασία σε αυτή τη χώρα, διαχωρίζοντάς την από την Κολομβία. Αιώνες δουλείας και κατακραυγής, νόμιμα απαξιωμένοι πριν από μερικές γενιές, όλοι αυτοί οι άνθρωποι παρόλα αυτά δεν εξαφανίστηκαν εύκολα. Όπως όμως δεν εξαφανίζεται και ο ρατσισμός. Ως μακάβριο αστείο, η εταιρεία που προσφέρει υπηρεσίες στο αεροδρόμιο προσέλαβε αυτούς τους ανθρώπους, που στην πλειονότητά τους είναι σκούροι στο δέρμα, να απαλλάσσουν το χώρο από τα σκουπίδια και τους έχει ονομάσει “Λευκούς Ανθρώπους – Hombres en Blanco (HB)”.
Λίγο παρακάτω, ένα κόσμημα προσελκύει πιθανούς πελάτες μέσα σε μια τεράστια καρδιά, θυμίζοντας ότι πλησιάζει η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Ένας εορτασμός που επίσης εισήχθη από τον Βορρά, όπου η αγάπη, τουλάχιστον σύμφωνα με αυτήν την επιχείρηση-γιορτή, θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα μπριγιάν. Ίσως έτσι καταφέρει κάποιο φως να τρυπώσει στις σχέσεις. “Δείξτε ότι αγαπάτε και αποδείξτε το”, φαίνεται να είναι το μήνυμα.
Θυμάμαι για άλλη μια φορά το μήνυμα των Ηνωμένων Εθνών και αναρωτιέμαι πόσο καιρό θα συνυπάρχουμε με την καπιταλιστική υποκρισία; Δυστυχώς δεν έχω το χρόνο να εμβαθύνω τον προβληματισμό. Το internet στο αεροδρόμιο είναι δωρεάν μόνο για 30 λεπτά.
