Ο Φρέντερικ Ντάγκλας (1818-1895), κοινωνικός αγωνιστής, συγγραφέας και ρήτορας, υπήρξε εμβληματική μορφή του κινήματος κατάργησης της δουλείας στην Αμερική. Η σκέψη του εξακολουθεί σήμερα να αποτελεί σημείο αναφοράς των κινημάτων για την ισότητα και την κατάργηση των διακρίσεων στην αμερικανική κοινωνία και όχι μόνο.
Ο Ντάγκλας γεννήθηκε σε καθεστώς δουλείας στην Ανατολική Ακτή του Μέριλαντ, και από τα πρώτα του χρόνια αποχωρίστηκε τη μητέρα του, αναγκασμένος να ζει σε διαφορετική φυτεία σκλάβων. Σε ηλικία 20 ετών, ύστερα από μια πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια, ο Ντάγκλας κατόρθωσε να αποδράσει από τη φυτεία όπου ζούσε και να καταφύγει στη Νέα Υόρκη όπου κήρυξε την ελευθερία του.
Η αυτοβιογραφία του Αφήγηση της Ζωής του Φρέντερικ Ντάγκλας: Ένας Αμερικανός Σκλάβος (1845) [1] είναι ένα από τα πέντε βιβλία που έχει γράψει για τις συνθήκες της ζωής του ως σκλάβου στις φυτείες του Μέριλαντ, μαζί με δεκάδες ομιλίες που έδωσε πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Μετά τη Διακήρυξη Χειραφέτησης του 1963 –με την οποία ο Αμερικανός Πρόεδρος Αβραάμ Λίνκολν έδινε σε 3,5 εκατομμύρια σκλάβους από 10 πολιτείες του αμερικανικού Νότου την ελευθερία τους– ο Φρέντερικ Ντάγκλας εξακολούθησε να αγωνίζεται για τα δικαιώματα στην ισότητα, μεταξύ των οποίων και το δικαίωμα ψήφου των γυναικών, συμμετέχοντας ενεργά στο κίνημα για τα δικαιώματα των γυναικών.
To νέο βιβλίο του Νιλ Ρόμπερτς [Neil Roberts] [2], αναπληρωτή καθηγητή αφρικανικών σπουδών στο Williams College και Προέδρου της Φιλοσοφικής Ένωσης Καραϊβικής [Caribbean Philosophical Association], επιχειρεί να αναλύσει τη θέση του Φρέντερικ Ντάγκλας ανάμεσα στους συγχρόνους του, αλλά και την επικαιρότητα του έργου του για τις πολιτικές προκλήσεις του παρόντος. Στη συνέχεια ακολουθεί συνέντευξη του Νιλ Ρόμπερτς στο περιοδικό Open Democracy, όπου ο συγγραφέας αναλύει τους στόχους και το περιεχόμενο της συγκεκριμένης έκδοσης.
Συνέντευξη στον Darien Lamen
Μετάφραση-Εισαγωγή: Συντακτική Ομάδα pass–world.gr
Ερ: Θα μπορούσες να μας μιλήσεις για τους λόγους που οδήγησαν στη δημιουργία της συγκεκριμένης έκδοσης; Σε ποιους πιστεύεις ότι απευθύνεται;
Απ: Αυτό που ήθελα να κάνω ήταν να φτιάξω –σε έναν τόμο– κάτι που δεν έχει υπάρξει στο παρελθόν. Δηλαδή έναν τόμο που να συνδυάζει νέα δοκίμια με επανεκδόσεις σημαντικών δοκιμίων των συγχρόνων του Ντάγκλας, όλα με θέμα την πολιτική σκέψη του Φρέντερικ Ντάγκλας.
Υπάρχουν δικαίως πάρα πολλές αναλύσεις για τον Ντάγκλας στο πεδίο της λογοτεχνίας, της ιστορίας, της ρητορικής και της δημόσιας πολιτικής. Παραδόξως, όμως, δεν έχει υπάρξει τόσο ευρεία και συστηματική δουλειά πάνω στους όρους της πολιτικής σκέψης του, πάνω στη συμβολή του στη διαμόρφωση διαφορετικών εννοιών.
Ήθελα να δημιουργήσω αυτόν τον τόμο ώστε οι μελετητές του Ντάγκλας, οι ανεξάρτητοι ερευνητές και ακόμα κι εκείνοι δεν γνωρίζουν πολλά για τον Ντάγκλας να μπορέσουν να έχουν πρόσβαση σε πολύ κατανοητά κείμενα. Επιπρόσθετα, το βιβλίο έχει μια πολύ εμπεριστατωμένη θεματική βιβλιογραφία. Έτσι πέρα από το ίδιο το βιβλίο, η έκδοση προσφέρει πολλά σε όσους ενδιαφέρονται για τις βιογραφίες του Ντάγκλας, για τις δικές του εργασίες ή δευτερογενή βιβλιογραφία είτε για τον Ντάγκλας είτε για θέματα για τα οποία έγραψε ο ίδιος στην ευρύτατη σταδιοδρομία του.
Στην εισαγωγή μου, με τίτλο «Πολιτική σκέψη υπό τη σκιά του Ντάγκλας», αντί να επικεντρωθώ σε μια σύνοψη των δοκιμίων του τόμου, αφιερώνω πολύ χρόνο στοχαζόμενος το γιατί σήμερα –200 χρόνια από τη γέννησή του– ο Ντάγκλας παραμένει σημαντικός για την εποχή μας. Είμαι πολύ ενθουσιασμένος για την έκδοση και ελπίδα μου είναι ότι θα αποτελέσει ένα βοήθημα για αναγνώστες που ενδιαφέρονται για τον Ντάγκλας και θέλουν να διατηρήσουν ζωντανή την κληρονομιά του.
Ερ: Πάνω σε αυτό το ζήτημα, τη σημασία του Ντάγκλας για την εποχή μας, γράφεις ότι το κίνημα Black Lives Matter ενσαρκώνει στην ουσία το δικό του «πνεύμα ορθολογικής αισιοδοξίας», και ότι αυτό αποδεικνύεται, για παράδειγμα, από τον τρόπο με τον οποίο το κίνημα υιοθετεί το ρεφραίν “we gon‘ be alright” από το άλμπουμ του Κέντρικ Λαμάρ To Pimp a Butterfly [3]. Μπορείς να μας πεις γιατί πιστεύεις ότι αυτό το κίνημα αναπαριστά κάτι από το πνεύμα του Φρέντερικ Ντάγκλας;
Απ: Λοιπόν, η Αλίσια Γκάρζα, η Πατρίς Κάλλορς και η Οπάλ Τομέτι ξεκίνησαν το κίνημα των #BlackLivesMatter ως hashtag στο Twitter. Tο έκαναν μετά τη δολοφονία του 17χρονου Τρέιβον Μάρτιν, και τον θάνατο των Μάικλ Μπράουν, Ρενίσα ΜακΜπράιντ, Έρικ Γκάρνερ και Σάντρα Μπλαντ, καθώς και άλλων άοπλων αφροαμερικανών, παιδιών και ενηλίκων. Aυτό οδήγησε στη γρήγορη εξάπλωση των μηνυμάτων των Black Lives Matter, με διαφορετικά συνθήματα και διατυπώσεις όπως: από το “I can’t breathe” [«Δεν μπορώ να ανασάνω»] και το “Hands up, don’t shoot!” [«Χέρια ψηλά, μην πυροβολείτε!»], μέχρι το τραγούδι “Alright” στο άλμπουμ του Κέντρικ Λαμάρ To Pimp a Butterfly.
Οι Black Lives Matter έχουν μετατραπεί σε ένα εθνικό και διεθνές δίκτυο που χρησιμοποιεί τα social media ως μέσο οργάνωσης και κινητοποίησης.
Πιστεύω ότι, από πολλές απόψεις, αποτυπώνουν το πνεύμα ή μια «αναβίωση» του Φρέντερικ Ντάγκλας, επειδή είναι ένα κίνημα που ενδιαφέρεται βαθιά να ταυτοποιήσει τις πράξεις εναντίον της μαύρης κοινότητας και επίσης να αναπτύξει διαδικασίες εξανθρωπισμού. Αντί της σιωπής. Αντί της δυσφήμισης των άλλων. Αντί της αδράνειας.
Ο Φρέντερικ Ντάγκλας στο τέλος της ομιλίας του για την 4η Ιουλίου είπε: «Σταματάω, λοιπόν, εκεί από όπου ξεκίνησα, με ελπίδα». Επέμενε, όμως, ότι «οι ωκεανοί δεν χωρίζουν πια, αλλά συνδέουν τα έθνη». Και στον λόγο του «Το Πρόβλημα του Έθνους», που έδωσε στην Ουάσιγκτον στο 1889, ο Ντάγκλας υποστήριξε ότι «το σημερινό καθήκον είναι να απαντήσουμε στα ερωτήματα που αντιμετωπίζουμε με ευφυία και θάρρος».
Οι διαφορετικοί άνθρωποι που συνέβαλαν σε αυτό το βιβλίο –εμού συμπεριλαμβανομένου– δεν ισχυρίζονται ότι έχουν όλες τις απαντήσεις σε αυτήν την έκδοση. Αλλά παίρνοντας αφορμή από την επικαιρότητα του Ντάγκλας που υπάρχει στο κίνημα των Black Lives Matter, επιχειρήσαμε να αντιμετωπίσουμε τα σημερινά προβλήματα με ευφυία και θάρρος. Ελπίζω ότι το βιβλίο θα συμβάλλει όχι μόνο στην κληρονομιά του Ντάγκλας, αλλά και στην αποτύπωση του πνεύματος κινημάτων που έχουν αναδυθεί πρόσφατα ή που είναι πιθανόν να αναδυθούν στο μέλλον.
Σημειώσεις:
[1] Douglass, F. (1845), A Narrative of the Life of Frederick Douglass: Αn American Slave, Βοστώνη.
[2] Roberts, N. (επιμ.) (2018), A Political Companion to Frederick Douglass, University Press of Kentucky.
[3] Οι στίχοι του τραγουδιού “Alright” του αμερικανού ράπερ Κέντρικ Λαμάρ, από το άλμπουμ του To Pimp a Butterfly έχουν εμπνεύσει κάποια από τα συνθήματα που χρησιμοποιεί το κίνημα Black Lives Matter [Σ.τ.Μ.]
H συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο Οpen Democracy, στις 23 Αυγούστου 2018.
Για τον συγγραφέα:
Ο Neil Roberts είναι αναπληρωτής καθηγητής αφρικανικών σπουδών, πολιτικής θεωρίας και φιλοσοφίας της θρησκείας στο Williams College. Είναι πρόεδρος της Φιλοσοφικής Ένωσης Καραϊβικής (Caribbean Philosophical Association).
