Με αφορμή τη συμμετοχή του στο 2018 Ευρωπαϊκό Ανθρωπιστικό Φόρουμ στη Μαδρίτη (ΕΑΦ 2018) ρωτήσαμε τον Ιταλό σκηνοθέτη Lucio de Candia για τον ρόλο των εικόνων στη διαδικασία εξανθρωπισμού. Ο Lucio de Candia έχει κερδίσει το διεθνές βραβείο Ενεργής Μη Βίας Κινηματογράφου (FICNOVA) με το ντοκιμαντέρ Balkan Blues (2016).
ΕΑΦ 2018: Θα συμμετάσχετε στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ανθρωπιστικών 2018 στην ενότητα «Εικόνες ως εργαλείο αλλαγής». Χωρίς αμφιβολία, οι εικόνες είναι θεμελιώδη στοιχεία αυτής της ιστορικής στιγμής. Πώς βλέπετε το ρόλο τους στην παραγωγή αλλαγών;
LDC: Σε αυτήν την περίοδο, τα κοινωνικά μέσα, τα κανάλια τηλεόρασης και διαδικτύου έχουν τεράστιο ρόλο και επηρεάζουν τη σκέψη ανθρώπων (κυρίως της νεότερης γενιάς) και οι άνθρωποι, όταν αγνοούν, πείθονται με ασυνείδητο τρόπο να κάνουν επιλογές και να συμπεριφέρονται με συγκεκριμένους τρόπους. Είναι ο ίδιος μηχανισμός με τη διαφήμιση, αλλά ενώ η διαφήμιση έχει ως στόχο την πώληση προϊόντων, οι νέες τεχνολογίες επηρεάζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε συνολικά. Οι εικόνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν με εποικοδομητικό τρόπο, όταν αποσκοπούν στη δημιουργία επίγνωσης, διότι η διεθνής κοινωνία χρειάζεται αλλαγή (στην οικονομία, την πολιτική, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το περιβάλλον) και μόνο μια μειοψηφία ανθρώπων θέλει να διατηρήσει το status quo για εγωιστικούς σκοπούς.
Ίσως ο κινηματογράφος μπορεί να προκαλέσει ψυχοκοινωνικές αλλαγές. Αυτή η εργασία σας επηρεάζει ως σκηνοθέτη, στην περίπτωση αυτή;
Ναι, οι ψυχοκοινωνικές αλλαγές είναι οι συνέπειες της επίγνωσης. Ο κινηματογράφος είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την δημιουργία προβληματισμού, επειδή μπορεί να παρουσιάσει ιστορίες που σπάνια βρίσκουν ορατότητα στον κύριο προγραμματισμό. Πριν ξεκινήσω τη δουλειά μου, γνωρίζω ακριβώς τι θέλω να π … φυσικά κάτι μπορεί να συμβεί και να δημιουργηθούν απροσδόκητες καταστάσεις … τότε νέα συναισθήματα παρουσιάζονται που μπορούν να παρουσιαστούν με κάποιο τρόπο στο κοινό. Επιπλέον, όταν συμμετέχει κανείς περισσότερο στην ιστορία – για παράδειγμα μετά από τις συνεντεύξεις σε ένα ντοκιμαντέρ – είναι ευκολότερο να δει τους μη αντιληπτούς μηχανισμούς που είναι απαραίτητο να καταλάβουμε στο πλαίσιο της διεκδίκησης για μια καλύτερη κοινωνία. Δυστυχώς ισχυροί άνθρωποι ελέγχουν τα μέσα ενημέρωσης σε κάθε χώρα και η πρόκληση είναι «πώς να φτάσετε σε ένα υψηλότερο κοινό».
Έχετε λάβει το βραβείο FICNOVA για το Balkan Blues, ποια ανατροφοδότηση είχατε από την πρεμιέρα και ποια πορεία ακολούθησε στη συνέχεια το ντοκιμαντέρ; Ποια επίδραση θα μπορούσε να έχει;
Το πρώτο πράγμα που με εξέπληξε ήταν ότι πολλοί άνθρωποι δεν γνώριζαν τίποτα για τους πολέμους στην πρώην Γιουγκοσλαβία παρά το γεγονός ότι βρισκόταν μόνο στην άλλη ακτή της Μεσογείου. Τα ΜΜΕ μιλάνε για ιστορικά γεγονότα, αλλά απλώς «καίνε» τις ειδήσεις…. Σπάνια αναλύουν γεγονότα και σύντομα αποσπούν την προσοχή του κοινού προς κάτι άλλο. Είμαι πολύ χαρούμενος που το Balkan Blues ενίσχυσαν τον προβληματισμό και δημιούργησαν συναισθήματα στο κοινό. Φυσικά χάρηκα και για το βραβείο επειδή είναι μια αναγνώριση της σκληρής επαγγελματικής μας δουλειάς.
Πώς μπορεί ο κινηματογράφος και οι εικόνες γενικά να βοηθήσουν να ανοίξουν ή να ενισχυθούν τα μονοπάτια που μας οδηγούν σε έναν πλανήτη, σε μια ενιαία ανθρωπότητα;
Το Ανθρωπιστικό Φόρουμ και τα ανεξάρτητα φεστιβάλ ταινιών είναι απτά παραδείγματα του τι μπορεί να γίνει. Είναι όμως επίσης σημαντικό να καταστήσουμε τους παραγωγούς και τους επιχειρηματίες, εν γένει, γνώστες της σημασίας ζητημάτων όπως η ειρήνη και ο πλουραλισμός, για παράδειγμα. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να τα κατανοήσουν οι πολιτικοί που κρατούν συνήθως την εξουσία.
Ποια στοιχεία, νομίζετε, μπορούν να βοηθήσουν και να μας ενώσουν σε αυτή την πορεία;
Η συνεργασία και οι νέες ιδέες για να εμπλακούν πολλοί άνθρωποι σε αυτήν την προσπάθεια.
