Τη σύγχυση και τις παραβιάσεις προς τις διεθνείς συνθήκες που προκαλεί η κοινή δήλωση των 28 ηγετών της Ε.Ε. με την Τουρκία της 18ης Μαρτίου 2016 προσπαθούν κοινωνικοί φορείς εντός και εκτός Ελλάδας να υπερκεράσουν με δικές τους πρωτοβουλίες.

Η περίπλοκη αυτή κοινή δήλωση ήρθε τη στιγμή που περισσότεροι από 50.000 πρόσφυγες και μετανάστες βρίσκονται στην Ελλάδα ως αποτέλεσμα του κλεισίματος των Βαλκανικών συνόρων. Ακολουθήθηκε δε από μια στυγνή δήλωση της εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κας  Νατάσα Μπερτό, η οποία επιμένει ότι πρέπει «η Ελλάδα να αναγνωρίσει την Τουρκία σαν ασφαλή τρίτη χώρα, έτσι ώστε να μπορούν να κηρυχθούν απαράδεκτα τα αιτήματα ασύλου στην Ελλάδα και επομένως να επιστρέφονται στην Τουρκία» ενώ συμπλήρωσε με προκλητικό τρόπο, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, ότι «η συλλογική ευρωπαϊκή κοινή γνώμη θεωρεί ότι αυτό είναι εφικτό για την Ελλάδα».

Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ οι απώλειες ανθρώπινων ζωών προσφύγων στη Μεσόγειο έχουν φτάσει τις 711 από την αρχή του έτους, περίπου 7 άτομα την ημέρα κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ. Παρά την παρουσία των Νατοϊκών δυνάμεων στα ελληνοτουρκικά παράλια οι θάνατοι και οι απώλειες δεν έχουν σταματήσει. Ηθικά διλήμματα κατά συνέπεια προκύπτουν για το πώς μετράει η Ευρώπη αυτούς τους καθημερινούς θανάτους, τι μέτρα παίρνει, πόσο (αν) αποτελεσματικά φαίνεται τελικά να είναι. Επίσης αξίζει μια δεύτερη σκέψη γύρω από το πόσο επηρεάστηκε από τα συστημικά ΜΜΕ και τους διαμορφωτές απόψεων η κοινή γνώμη στην Ε.Ε. κατά την τρομοκρατική επίθεση στις Βρυξέλλες συγκριτικά με την “απόσταση” με την οποία φαίνεται να διαβάζονται τα μηνιαία στοιχεία θανάτων στη Μεσόγειο και ειδικά στο Αιγαίο.

Ξεκίνησαν οι μαζικές επαναπροωθήσεις
Τρεις μέρες μετά την ψήφιση του νέου ελληνικού νόμου που προσπαθεί να θέσει σε εφαρμογή την κοινή δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, οι ελληνικές αρχές σε συνεργασία με την Frontex και το Λιμενικό της Τουρκίας ναύλωσαν τα πρώτα πλοία με στόχο μαζικές επιστροφές προσφύγων και μεταναστών.

Παρατηρητές της κοινωνίας των πολιτών στη Λέσβο και στη Χίο διατηρούν σοβαρές επιφυλάξεις για το αν όσοι επιστράφηκαν στην Τουρκία είχαν πρόσβαση στο δικαίωμά τους να ζητήσουν άσυλο και είτε δεν ζήτησαν είτε στην περίπτωση που το έκαναν, αν η Υπηρεσία Ασύλου πρόλαβε να εξετάσει το αίτημά τους και το απέρριψε (έστω σε πρώτο βαθμό). Επομένως, εγείρονται σοβαρές αμφιβολίες για το αν με την εφαρμογή της κοινής δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας παραβιάζονται από την πρώτη κιόλας μέρα διεθνείς και ενωσιακές συνθήκες, τις οποίες η Ελλάδα έχει δεσμευθεί ότι θα τηρεί.

Η πολιτική μετεγκατάστασης στην Ελλάδα σε εξέλιξη
Το πολιτικό έλλειμμα αντιμετώπισης του προσφυγικού ζητήματος μετά το κλείσιμο των βορείων συνόρων αλλά και τα χρηματοδοτικά κενά της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της παρούσας ανθρωπιστικής κρίσης έρχεται να καλύψει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ επί ευρωπαϊκού εδάφους.

Στην Ελλάδα, εδώ και μερικούς μήνες η Υ.Α. έχει θέσει σε εφαρμογή το πρόγραμμα επανεγκατάστασης προσφύγων,  συνεργαζόμενη με μη κυβερνητικές οργανώσεις ( Praksis, Άρσις, Ηλιαχτίδα, Νόστος, Solidarity Now) ενώ και άλλοι φορείς ετοιμάζονται να ενταχθούν στην προσπάθεια αυτή. Στο πλαίσιο αυτό ανακοίνωσε τη συνεργασία της και με τον Δήμο Αθηναίων.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τέσσερις τρόπους στέγασης (ξενοδοχεία, voucher, αυτόνομα διαμερίσματα και φιλοξενία από οικογένειες), δίνει οικονομικά κίνητρα στην τοπική κοινωνία που προσφέρει φιλοξενία ή στέγαση και συμβάλλει στην αύξηση του κύματος αλληλεγγύης που εδώ και ένα περίπου χρόνο εκφράζεται με διάφορους τρόπους στην χώρα μας. Oι θέσεις που θα καλύψει η Υ.Α. έρχονται να προστεθούν στον αριθμό των θέσεων για τον οποίο έχει δεσμευθεί η ελληνική κυβέρνηση απέναντι στις άλλες χώρες της Ε.Ε.

Συνεχίζονται οι πρωτοβουλίες αλληλεγγύης
Eξειδικευμένοι νομικοί στα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα παίρνουν την πρωτοβουλία να δικτυωθούν για να προασπίσουν από κοινού τα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών όπως αυτά φαίνεται να παραβιάζονται από την εφαρμογή του Νόμου 4375/2016. Ενδεικτικές είναι οι ανακοινώσεις που βγαίνουν από ακτιβιστές δικηγόρους στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, όπως η ανακοίνωση της ΜΚΟ Πλειάδες, μέσω της δικηγόρου Ηλέκτρας-Λήδας Κούτρα.

Ταυτόχρονα οι δράσεις αλληλεγγύης πολιτών συνεχίζονται στα νησιά όσο και στην ενδοχώρα ενώ η κατά τόπους αυτοδιοίκηση εξακολουθεί να δίνει μάχη με το χρόνο.

Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της προηγούμενης εβδομάδας ήταν η κινητοποίηση του Δημάρχου Κυλλήνης, ο οποίος αποφάσισε να επισκευάσει ένα συγκρότημα κατοικιών της περιοχής του για την εγκατάσταση προσφύγων. Ο ίδιος είναι Σύρος μετανάστης, γιατρός στο επάγγελμα, δημοτικός σύμβουλος τα τελευταία χρόνια στον οποίο στις τελευταίες εκλογές οι συμπολίτες του εμπιστεύθηκαν τη θέση του Δημάρχου.
51 κάτοικοι της Χίου υπέγραψαν δήλωση ενάντια στην εφαρμογή της κοινής δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, χαρακτηρίζοντάς την «ανήθικη και παράνομη».

Πέντε τόνοι τρόφιμα και είκοσι τόνοι με είδη πρώτης ανάγκης έφτασαν με το Καραβάνι Αλληλεγγύης της Κρήτης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Οι εκπρόσωποί του παρέδωσαν την προσφορά τους στο Κέντρο Διαχείρισης Βοήθειας Αττικής και στην Περιφερειάρχη, κα Ρένα Δούρου.

Εκτός Ελλάδας, στο Dover της Αγγλίας οι κάτοικοι φώτισαν ένα βράχο πάνω στην θάλασσα με το σύνθημα #Refugees Welcome ενώ στην Αυστρία διαδηλωτές υπέρ του ανοίγματος των συνόρων ήρθαν τελικά σε αντιπαράθεση με την αστυνομία.

Μύθοι και αλήθειες για τους ανθρώπους που μεταναστεύουν
Πριν λίγες ημέρες, η ευρωπαϊκή πλατφόρμα των οργανώσεων που ασχολούνται με την ανάπτυξη (Concorde Europe) δημοσίευσε ένα χρήσιμο εργαλείο διεκδίκησης δικαιωμάτων περιγράφοντας 10 μύθους για τη μετανάστευση.

Σύμφωνα με τον 10ο μύθο που λέει ότι «Η Ευρώπη δεν μπορεί να δεχθεί άλλους μετανάστες» εξηγείται ότι «Το 2015 έφτασαν στην Ευρώπη πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι που διέφυγαν της χώρας τους. Παρόλο που ο πληθυσμός αυτός είναι μεικτός, περιλαμβάνει δηλαδή πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο, οικονομικούς μετανάστες, πάνω από το 84% αυτού προήλθε από χώρες που εξαιτίας του καθεστώτος τους ή των πολέμων, δημιουργούν προσφυγικό πληθυσμό».

Την ίδια στιγμή, όπως αναφέρεται «Η Ε.Ε. υποχρεούται από το διεθνές δίκαιο να τους προστατεύσει. Οι πρόσφυγες, με βάση το άρθρο 14 της Παγκόσμιας Διακήρυξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του 1948, έχουν δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο και οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οφείλουν να τους προστατεύσουν. Οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο δεν πρέπει να επιστρέφονται σε περιοχές που η ζωή τους τίθεται σε κίνδυνο».