Της Κλοντί Μποντουέν
Ας παρατηρήσουμε μια στιγμή τη γραμμή του «Όχι» …
Οι ανθρώπινοι πρόγονοί μας, χάρη στην πρώτη «επιστήμη» της φωτιάς άλλαξαν εξ ολοκλήρου τις συνθήκες της ζωής τους: απέκτησαν φως, ζέστη, άλλο τύπο τροφής, προστασία ενάντια στα επικίνδυνα ζώα και η φωτιά μετατράπηκε σε ένα κέντρο εξουσίας. Άρχισαν οι μάχες για την κατοχή αυτής της φωτιάς που θα άλλαζε τις συνθήκες της ζωής τους.
Πιο μετά ο άνθρωπος έμαθε πώς να παράγει τη φωτιά… Ποτέ πια δε θα τρόμαζε όταν η φωτιά έσβηνε επειδή έμαθε να την ξαναζωντανεύει. Η εστία συγκέντρωσε την οικογένεια: ξεκίνησε άλλος τρόπος ζωής˙ ο χειρισμός της φωτιάς οδήγησε στην παραγωγή όλο και πιο επεξεργασμένων αντικειμένων… και οι άνθρωποι άρχισαν να υπερασπίζουν τα αγαθά τους ή να τα συσσωρεύουν με βία.
Έμαθε να αυξάνει τη θερμοκρασία στους φούρνους, έλιωσε τα μέταλλα, έφτιαξε εργαλεία και πολύ σύντομα αυτά μετατράπηκαν σε αποτελεσματικά όπλα με τα οποία άρχισε τις κατακτήσεις του στον απέραντο και ακόμη άγνωστο κόσμο. Με την κυριαρχία πολύ υψηλών θερμοκρασιών έφτασε στην πυρηνική ενέργεια, επαναλαμβάνοντας το ίδιο έργο που παρακολουθούμε ήδη από την προϊστορία, απειλώντας λαούς, χώρες, στήνοντας εκβιασμούς και παιχνίδια εξουσίας.
Η ελευθερία επέτρεψε σε κάποιους να οικειοποιηθούν παρανόμως όλου του κοινωνικού, δηλαδή, να αρνηθούν την ελευθερία και την προθετικότητα/αποβλεπτικότητα άλλων..
Είναι ο δρόμος του ΟΧΙ, αυτός που μας υποχρεώνει ως είδος να αναγνωρίσουμε: «Έχουμε σφαγιάσει και υποδουλώσει ολόκληρους λαούς, έχουμε γεμίσει τις φυλακές με ανθρώπους που ζητούσαν ελευθερία, έχουμε ψευδολογήσει από την αυγή μέχρι τη νύχτα… έχουμε παραποιήσει τη σκέψη μας, τη στοργή μας, τη δράση μας. Έχουμε αποπειραθεί ενάντια στη ζωή σε κάθε βήμα επειδή έχουμε δημιουργήσει οδύνη». [1]
Ας παρατηρήσουμε τη γραμμή του «Ναι»
Οι ανθρώπινοι πρόγονοι μας, χάρη στην πρώτη «επιστήμη» της φωτιάς άλλαξαν εξ ολοκλήρου τις συνθήκες της ζωής τους: οδηγούμενοι, με την ελεύθερη ενέργεια που κερδήθηκε, στις πρώτες ανθρώπινες ομαδοποιήσεις, τις εστίες και μ’ αυτό στο ξεδίπλωμα νέων συναισθημάτων και εμπειριών, επεκτείνοντας σημαντικά τη συγκινησιακή τους ικανότητα. Φτιάχνοντας οικογένειες, έμαθαν να αγαπούν τον άλλο, και ταυτόχρονα αναπτύχθηκε μια εφευρετικότητα, μια δημιουργικότητα που δεν είχε ξαναειδωθεί σε άλλο ζωντανό ον.
Πιο μετά, με τα πρώτα αστικά κέντρα, αναπτύχθηκε η μετατροπή της ύλης, της γραφής, κ.λπ. και με το πέρασμα του χρόνου, το ανθρώπινο ον συνέχισε την εξωτερική προβολή των εσωτερικών του αναζητήσεων επεκτείνοντας το διανοητικό κέντρο… Ενώ διερευνούσε τον κόσμο προσπαθώντας να τον κατανοήσει, έμαθε να προστατεύει και να θεραπεύει τους άλλους. Και έτσι προχώρησε στις επιστημονικές του κατακτήσεις, στην κατάκτηση της φύσης, στην εξέλιξή του.
Τώρα λοιπόν, Εγώ σαν άτομο, όντας μέρος του ανθρώπινου είδους, μπορώ να επιλέξω ανάμεσα σε καταστάσεις, να αναβάλλω απαντήσεις, να φανταστώ το μέλλον μου. Μπορώ να με αρνηθώ και να αρνηθώ άλλους (γραμμή του όχι) ή να επιλέξω την αλληλεγγύη, τη φιλία, τη δέσμευση σε μια μάχη για μια πιο δίκαιη κοινωνία (γραμμή του ναι).
Όμως τι δικαιολογεί την επιλογή μου; Γιατί η μια επιλογή ή η άλλη θα αλλάξει την εξέλιξη μου και την εξέλιξη του ανθρώπινου όντος;
Δεύτερο μέρος: Ψυχισμός του ανθρώπινου όντος – Έγκυρη δράση
Δεν μπορούμε να μιλάμε για ανθρώπινη διαδικασία χωρίς να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε την εξέλιξη του ψυχισμού του. Θα ήταν υπερβολικά εκτεταμένο το να αναπτύξουμε εδώ την πλήρη λειτουργία του ανθρώπινου ψυχισμού αλλά μπορούμε να εξετάσουμε ένα απλοποιημένο σχήμα: Τα ερεθίσματα φτάνουν στη συνείδηση μέσω των εξωτερικών και εσωτερικών αισθήσεων. Η συνείδηση δομεί αυτά τα ερεθίσματα με δεδομένα της μνήμης, διαμορφώνοντας μια αναπαράσταση. Αυτή η εικόνα είναι που προωθεί μια απάντηση στον κόσμο μέσω των κέντρων απάντησης (φυτικό, κινητικό, συγκινησιακό, διανοητικό).
Σε όρους εξέλιξης, θα πάρουμε ως παράδειγμα τα κέντρα απάντησης: φυσικά δεν μπορούμε να τα απομονώσουμε από τα άλλα συστατικά στοιχεία. Αλλά ας χρησιμοποιήσουμε αυτό το το τέχνασμα για να επικεντρωθούμε στην ανθρώπινη συμπεριφορά.
Οι ανθρώπινοι πρόγονοι μας γνώρισαν μια πολύ μακριά φάση ανάπτυξης του φυτικού κέντρου (προσαρμογή στο φυσικό κόσμο)˙ από τη στιγμή που στάθηκαν όρθιοι αναπτύχθηκε σημαντικά το κινητικό κέντρο, πράγμα που άλλαξε εξ ολοκλήρου τον τρόπο ζωής τους, ανοίγοντάς τους στον κόσμο (έβλεπαν πιο μακριά!)… Με την εμφάνιση των ανθρώπινων ομαδοποιήσεων, δηλαδή, με τη Φωτιά, την εστία, τη συγκέντρωση γύρω απ’ τη φωτιά, αναπτύχθηκε το συγκινησιακό κέντρο (Ο επιστήμονας Yves Coppens επιβεβαιώνει πως στη φάση αυτή εμφανίζεται το γέλιο). Το ανθρώπινο ον είχε αποκτήσει ελεύθερη ενέργεια. Βλέπουμε στις τοιχογραφίες των σπηλιών και πολύ αργότερα στους πρώτους πίνακες από πηλό στη Μεσοποταμία την απόδειξη των αφαιρέσεων που πήραν μορφή έξω από τον άνθρωπο, στον εξωτερικό κόσμο… τέλος κατάφεραν να μη χρησιμοποιούν όλη τους την ενέργεια για να επιβιώνουν.
Υπογραμμίζουμε εδώ πως τα κέντρα δεν «εμφανίζονται» ακολουθώντας μια συγκεκριμένη σειρά. Υπάρχουν ήδη. Ενεργοποιούνται σε μια ορισμένη στιγμή: όταν υπάρχει ελεύθερη ενέργεια. Ένα άτομο δεν μπορεί να μάθει να διαβάζει αν πεθαίνει από την πείνα. Αλλά αν οι συνθήκες της ζωής του το επιτρέπουν, θα μάθει να αναπτύσσει όλα τα κέντρα απάντησης… και προφανώς τους άλλους μηχανισμούς του ψυχισμού, και ειδικότερα τη συνείδηση, συντονίστρια του ψυχισμού. Βυθισμένο σε ένα βίαιο κόσμο, πώς θα είχε αρκετή ενέργεια ώστε να ενεργοποιήσει νέες λειτουργίες για τις οποίες είναι ήδη εξοπλισμένο;
«Το ανθρώπινο ον στην εξέλιξή του, συναντά αντιστάσεις. Και συναντώντας αντιστάσεις ενδυναμώνεται και ενδυναμωμένο ενσωματώνει δυσκολίες και ενσωματώνοντάς τες τις ξεπερνά. Και έτσι όλη αυτή η οδύνη που αναδύθηκε μέσα στον άνθρωπο κατά την εξέλιξη του, του επέτρεψε επίσης να ενδυναμωθεί και να προχωρήσει πέρα από την ίδια την οδύνη.
Εμείς δεν επιδιώκουμε την οδύνη. Εμείς επιδιώκουμε να συμφιλιωθούμε, ανάμεσα στ’ άλλα και με το είδος μας, που τόσο έχει υποφέρει, και χάρη στο οποίο εμείς μπορούμε να εξερευνήσουμε νέους ορίζοντες. Δεν υπήρξε άχρηστη η οδύνη γενεών και γενεών που υπήρξαν περιορισμένες από αυτές τις συνθήκες. Αλλά είναι σαφές πως εμείς δεν επιδιώκουμε, ως ανθρώπινα όντα, να συνεχίσουμε να υποφέρουμε, αλλά να προχωρήσουμε πάνω από αυτές τις αντιστάσεις ενσωματώνοντας ένα νέο δρόμο σ’ αυτή την εξέλιξη.» [2]
[1] Σίλο, Ν Εξανθρωπίσουμε τη Γη, το Εσωτερικό Τοπίο
[2] Σίλο, Το νόημα της ζωής, Ο Σίλο μιλά, Τομ. I, Άπαντα
Η ΜΗ βία: Θεμέλιο της ανθρώπινης εξέλιξης (α’ μέρος)
Η ΜΗ βία: Θεμέλιο της ανθρώπινης εξέλιξης (γ’ μέρος)
