Με αφορμή την ανοιχτή διαδικτυακή διαβούλευση που έχει ξεκινήσει το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας για την κοινωνική αντιπαροχή, ξεκινάμε μια σειρά από δημοσιεύσεις για να φωτίσουμε πτυχές της αντιπαροχής, του μοναδικού αυτού ελληνικού φαινομένου της μεταπολεμικής περιόδου.
Η αρχή γίνεται με το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ “Αντιπαροχή – Μια σύντομη εισαγωγή”, που έχει παραχθεί στο πλαίσιο ενός τριετούς συνεργατικού ερευνητικού προγράμματος της Σχολής Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου της Αθήνας. Το πρόγραμμα ασχολήθηκε με την ιστορία της αντιπαροχής, της συμφωνίας ανταλλαγής γης με διαμερίσματα, που επέτρεψε την ευρεία πρόσβαση στην ιδιοκτησία κατοικίας στην Ελλάδα. Το σύντομο ντοκιμαντέρ παρουσιάζει στα ελληνικά μια μικρή επιλογή από τις συνεντεύξεις που έχουν πραγματοποιηθεί για το ερευνητικό πρόγραμμα και περιλαμβάνει αφενός προσωπικές και υποκειμενικές απόψεις, αφηγήσεις και αναμνήσεις των «πρωταγωνιστών» του φαινομένου και αφετέρου τις απόψεις των μελετητών της αντιπαροχής, με έμφαση στην περίπτωση της Αθήνας. Είναι μια παραγωγή του 2021, διάρκειας 20 λεπτών, του Σταύρου Αλιφραγκή και της Κωνσταντίνας Κάλφα, επιστημονικών υπευθύνων του προγράμματος.
Από τις πιο σημαντικές στιγμές του ντοκιμαντέρ είναι η κριτική που ασκείται στην άναρχη οικοδόμηση και στην αύξηση των κερδών των κατασκευαστών και των εργολάβων των πολυκατοικιών, που ορισμένες φορές – κατά δήλωση των πρωταγωνιστών – στην Αθήνα άγγιζαν από 50 έως 70%, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη ανάμεσα στους εμπλεκόμενους καθώς υπήρξε σαφής εκμετάλλευση της ανάγκης των ανθρώπων για στέγαση και για ποιοτικότερη κατοικία.
