Γράφει ο Νίκος Στεργίου.
Σε έναν γαλαξία όχι και τόσο μακρινό, πριν από 80 Γήινα έτη, μετά από πολλά έτη διαρκών πολέμων που κόστισαν σε εκατομμύρια ψυχές και ανείπωτο συλλογικό τραύμα, ξεκίνησαν κάποια ψήγματα κοινής προσπάθειας, για ένα ακόμα βήμα πιο μακριά από την Ανθρώπινη Προϊστορία. Ένα βήμα πιο μακριά από το παράλογο του πολέμου και της βίας δηλαδή. Η ίδρυση του ΟΗΕ και ο Χάρτης του, παρόλα τα λάθη που έχουν συμβεί και με τις ανανεώσεις που χρειάζεται, παραμένει η καλύτερη ίσως συλλογική προσπάθεια σε ανώτερο διεθνές διπλωματικό επίπεδο, για την επικοινωνία και την από κοινού υποστήριξη της διπλωματίας της Ειρήνης.
Όσο και να προσπαθούν να καθοδηγήσουν τις αποφάσεις του ΟΗΕ, τα κράτη με την μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη, και την μεγαλύτερη στρατιωτική βιομηχανία (τυχαίο, δεν νομίζω), αυτή η μέγιστη συλλογική διπλωματική και αντιπροσωπευτική εκπροσώπηση έχει αρκετές φορές σταθεί στο ύψος της. Θα αναφέρω μόνο τις διεθνείς συνθήκες απαγόρευσης των όπλων μαζικής καταστροφής. Δεν είναι μόνο δεσμευτικά διπλωματικά και πρακτικά εργαλεία, αλλά ταυτόχρονα είναι εργαλεία στιγματισμού αυτών των όπλων στην κοινή συνείδηση, που αποδομούν την «δικαιολογημένη παρουσία» τους. Κυρίως, αποδομούν την δικαιολογημένη μαζική εξόντωση πληθυσμών, πρακτικές που εμφανίζονταν παγιωμένες μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα.
Από την άλλη, οι λαοί και τα κοινωνικά κινήματα (κατά άλλους «αυτοί οι άπλυτοι που δεν επιλέγουν παντεσπάνι»), κατάφεραν να διεκδικήσουν και να πετύχουν πολλές νίκες (με τις συνθήκες που αναφέραμε στο πλευρό τους ή ως επιστέγασμα των αγώνων τους σε διεθνές διπλωματικό επίπεδο), και έτσι, μέχρι και πριν λίγα χρόνια είχαμε μειώσει τον αριθμό των πυρηνικών όπλων, και είχαν σταθερή μείωση οι διεθνείς στρατιωτικές δαπάνες, παρά τις συνεχιζόμενες περιφερειακές συγκρούσεις που εξακολουθούν να προκαλούν απώλειες και οδύνη.
Η αυτοκρατορία της προϊστορίας, δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Από το 2000, έβαλε στόχο την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, γιατί στο κάτω κάτω, αν έχουμε Ειρήνη, με τι θα παίζουν τα παιδιά μας, με μολυβένια φοιτητάκια; Και η επίθεσή της δεν είχε στόχο μόνο την παραγωγή στρατιωτικού υλικού. Με την πίεση της περιβαλλοντικής ανθρωπογενούς κρίσης και την όλο και μεγαλύτερη διάχυση της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων κάθε γενιάς και χώρας, την μεγαλύτερη ελεύθερη διακίνηση ιδεών, τέχνης και ενσυναίσθησης, ο «εξανθρωπισμός» της κοινωνίας, και η αύξηση της κατακραυγής του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος (βάλε και τις εταιρίες ορυκτών καυσίμων μέσα και έχεις την τέλεια συνταγή), έπρεπε να στοχεύσει πιο βαθιά. Στην Ειρήνη την ίδια.
Αρχικά ήταν η στρέβλωση της έννοιάς της, ας μην ξεχνάμε ότι όπως και σε καιρούς θρησκευτικού φονταμενταλισμού, στο όνομα της Ειρήνης έγιναν αρκετοί βομβαρδισμοί και δολοφονίες αμάχων, και συνεχίζονται ακόμα και σήμερα σε πολλά μέρη του κόσμου, όπως η Παλαιστίνη, το Σουδάν, η Αιθιοπία, η Μυανμάρ, η Λιβύη κλπ κλπ.. Ακολούθησε η αποδυνάμωση της διπλωματικής της αξίας, κυρίως με όχημα τις συνθήκες για το περιβάλλον, (Κυότο, Παρίσι, Ευρωπαϊκή Πράσινη Ατζέντα), όπου αποκλείστηκαν οι στρατιωτικές δαπάνες από τις μετρήσεις του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, ενώ παράλληλα ενισχύθηκε η ρητορική και η διπλωματία του «ισχυρού». Και φυσικά, η προετοιμασία της κοινής γνώμης, τόσο με λογικές αποικιοκρατίας (τα δικά μας όπλα δεν σκοτώνουν, απελευθερώνουν κλπ), όσο και με έντονη κατήχηση υπέρ του κοινωνικού Δαρβινισμού, στην μεταφορά δηλαδή σε προσωπικό επίπεδο της λογικής της «επικράτησης του ισχυρού», με την τελευταία λέξη να εμπεριέχει έννοιες από το πιο όμορφο (με όρους social media μιλώντας) μέχρι το πιο καταστροφικό και βίαιο (όμως τα δικά μας όπλα σκοτώνουν πιο γρήγορα, περισσότερους και άρα πιο οικολογικά).
Φυσικά, ούτε η ανώτερη διεθνής διπλωματία θα έμενε στο απυρόβλητο. Ας αρχίσουμε με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και την Ατζέντα 2030. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Ατζέντα, εναρμονισμένη με αυτούς τους στόχους, έχει ανάγκη από 1 τρις δολάρια χρηματοδότησης. Έλα όμως που τόσο χρειάζεται και για να φτάσουν οι χώρες της ΕΕ μέλη του ΝΑΤΟ το 3% των στρατιωτικών δαπανών τους όπως έχουν επίσης δεσμευθεί… Για να δούμε, τι λέτε ότι θα επιλέξουν; Μια νέα μόδα επίσης προς αυτή την κατεύθυνση, είναι η προσπάθεια για αποδέσμευση από διεθνείς συνθήκες που αφορούν όπλα μαζικής καταστροφής, μια ευθεία βολή ενάντια στο διεθνές δίκαιο και την ασφάλεια άμαχου πληθυσμού, μια ντροπιαστική στιγμή για τις εθνικές διπλωματίες που υιοθετούν τέτοιες ρητορικές και που βάζει υπόλογες αυτές τις κυβερνήσεις απέναντι σε κάθε άνθρωπο (πολίτη τους ή μη).
Το κερασάκι ήρθε με την ΚΑΡΠΑ στην ιδέα της «πυρηνικής αποτροπής», που έχει ήδη υποστεί καρδιακή ανακοπή με την Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων (TPNW) του ΟΗΕ (και που τόσο λυσσαλέα μάχονται οι μεγάλες εταιρείες που κρύβονται πίσω από τα πυρηνικά όπλα αλλά και οι 9 χώρες που τα κατέχουν). Μια Ευρωπαϊκή πυρηνική βόμβα λοιπόν, μα τι λαμπρή ιδέα, πραγματικά. Όντως της αξίζει ο τίτλος «Ευρωπαϊκή», γιατί απλά δεν θα μείνει τίποτα σε όοοολη την ήπειρο. Φέρνοντας τον λόγο σε σοβαρό πλαίσιο, θα αναφερθώ στα λόγια του μεγάλου Φυσικού επιστήμονα, Carl Sagan, ο οποίος όταν ρωτήθηκε ποια είναι η γνώμη του για το στρατιωτικό-διπλωματικό δόγμα της «πυρηνικής αποτροπής» (όσο έχω και εγώ, ο άλλος που έχει επίσης δεν θα μου ρίξει !!!), απάντησε ότι «είναι σαν δύο αντίπαλοι, κάθονται σε ένα δωμάτιο γεμάτο βενζίνη μέχρι το στήθος τους και κρατάνε και οι δύο από ένα σπίρτο έτοιμοι να το ανάψουν».
Ναι, η αυτοκρατορία της προϊστορίας, του πολέμου και της βίας αντεπιτίθεται. Και έχει βαλθεί να μας πείσει ότι είναι για το καλό μας, να σκοτώνονται άμαχοι, να αυξάνονται τα κονδύλια για τις στρατιωτικές δαπάνες, ότι η ασφάλειά μας είναι μια ακόμα πυρηνική βόμβα και πως για όλα φταίει η αντίπαλη εταιρία, συγνώμη, ο «άλλος» ήθελα να γράψω… Ήδη οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που ζητάνε πυρηνικό αφοπλισμό, κοινωνική πρόνοια, δημόσια υγεία, προστασία του περιβάλλοντος, ανθρώπινα δικαιώματα, ελευθερία έκφρασης και Ειρήνη, είναι «δημόσιος κίνδυνος» ή στην καλύτερη «υπονομευτές της ασφάλειας».
Χρειάζεται να ενεργοποιήσουμε ξανά τα κοινωνικά κινήματα υπέρ της Ειρήνης και του πυρηνικού αφοπλισμού, η ιστορία τους είναι μεγάλη και γεμάτη νίκες, ας πάρουμε θάρρος από αυτό. Είναι αναγκαίο να συνδέσουμε τα αποκομμένα (εντέχνως) παγκόσμια κοινωνικά ζητήματα, και στην διάσταση των στρατιωτικών δαπανών και στην κατεύθυνση της υποστήριξης της διπλωματίας της ειρήνης. Να αναδείξουμε αυτά που μας ενώνουν ως ανθρώπους, ενάντια στην λογική του κοινωνικού Δαρβινισμού. Αυτά που μας ενώνουν ως λαούς, τις βαθύτερες ανάγκες μας και τα καλύτερα συναισθήματά μας, όταν σκεφτόμαστε τις φίλες και τους φίλους μας, τα παιδιά μας και τις πιο φωτεινές προσωπικές μας στιγμές. Δεν χρειάζεται να αφήνουμε χώρο στην απογοήτευση.
Η Ανθρωπότητα γνωρίζει. Γνωρίζει πως έχει βρεθεί και άλλες φορές σε μονοπάτια δύσκολα και σκοτεινά στην ιστορία της. Γνωρίζει πως πάντα σε καιρούς κρίσης, επέλεγε το φως και την υπέρβαση από το φαινομενικά αναπόφευκτο. Γνωρίζει καλά πως η ειρήνη είναι το λογικό και πως ο πόλεμος είναι το παράλογο.
