Μια φράξια του στρατού ανέτρεψε την κυβέρνηση της Γκαμπόν το πρωί της Τετάρτης 30 Αυγούστου, σε ένα ακόμη πραξικόπημα για φέτος, εναντίον εθνικιστικού κράτους σε μια πρώην γαλλική αποικία της Αφρικής.

Γράφει ο Πέδρο Αγκιγιάρ

Το πραξικόπημα φαίνεται να έχει την υποστήριξη του λαού. Εικόνες που αναρτήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν πολίτες της Γκαμπόν στους δρόμους να πανηγυρίζουν μαζί με αυτοκινητοπομπές ένστολων στρατιωτών. Οι στρατιώτες καλούσαν τον πληθυσμό να αποφύγει τις λεηλασίες και τους βανδαλισμούς. Μέχρι το πρωί της Τετάρτης, δεν είχαν αναφερθεί θάνατοι ή τραυματισμοί.

Την Γκαμπόν κυβερνούσε ο Αλί Μπονγκό, ο οποίος, σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα, είχε επανεκλεγεί για τέταρτη προεδρική θητεία στις εκλογές που διεξήχθησαν το Σάββατο 26 Αυγούστου.

Κατά την τελική καταμέτρηση, που ανακοινώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης, ο Μπονγκό κέρδισε το 64,27% των ψήφων, ενώ ο δεύτερος και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Άλμπερτ Όντο Όσα κέρδισε το 30,77%. Δεν υπήρχαν διεθνείς παρατηρητές, ούτε πρόσβαση στο διαδίκτυο και οι διεθνείς ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές είχαν διακοπεί κατά τη διάρκεια της καταμέτρησης, σύμφωνα με το Reuters. Η ανατραπείσα κυβέρνηση προσπάθησε επίσης να επιβάλει απαγόρευση κυκλοφορίας, την οποία ο πληθυσμός δεν σεβάστηκε.

Ο αρχηγός του πραξικοπήματος, σύμφωνα με τον Τύπο της Γκαμπόν, είναι ο στρατηγός Μπρις Ολιγκί Νγκέμα, μέχρι τώρα πρότεινος διοικητής της Ρεπουμπλικανικής Φρουράς, υπεύθυνος για την ασφάλεια της προεδρίας. Νωρίτερα, σε τηλεοπτική ομιλία του, ο αντισυνταγματάρχης, Ούρλιχ Μανφούμπι, δήλωσε: “Εμείς, η Επιτροπή για τη μετάβαση και την αποκατάσταση των θεσμών, αποφασίσαμε να υπερασπιστούμε την ειρήνη και να βάλουμε τέλος στο σημερινό καθεστώς”.

“Στις τρεις τελευταίες εκλογές στη Γκαμπόν, η κυβέρνηση περιόρισε τη ροή των πληροφοριών για λόγους ασφαλείας, αλλά ο πραγματικός λόγος ήταν για να εμποδίσει τους δημοσιογράφους και τους ανεξάρτητους παρατηρητές να παρακολουθήσουν την καταμέτρηση”, δήλωσε ο Γκανέζος πολιτικός επιστήμονας Μισέλ Αμοά, επισκέπτης καθηγητής στο London School of Economics, σε συνέντευξή του στο Al Jazeera TV στα αγγλικά το πρωί της Τετάρτης.

 

Κατ’ οίκον περιορισμός

Ο στρατός ανακοίνωσε τον κατ’ οίκον περιορισμό του προέδρου, ο οποίος είναι ύποπτος για υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος. Ώρες αργότερα, η ομάδα του Αλί Μπονγκό δημοσίευσε ένα βίντεο στο οποίο ο εκδιωχθείς πολιτικός, μιλώντας στα αγγλικά, ισχυρίστηκε ότι δεν γνώριζε για την αλλαγή του καθεστώτος. “Τίποτα δεν συμβαίνει. Σας ζητώ να κάνετε θόρυβο, πολύ θόρυβο”, είπε.

Ο Αλί είναι ο γιος του Ομάρ Μπονγκό, ενός από τους ηγέτες της Γκαμπόν για την ανεξαρτησία της χώρας, ο οποίος κυβέρνησε από το 1967 έως τον θάνατό του το 2009. Διαδέχθηκε τον πατέρα του σε βιαστικά οργανωμένες εκλογές και επανεξελέγη το 2016 για επταετή θητεία. Το 2018 υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο κατά τη διάρκεια επίσκεψης στη Σαουδική Αραβία και χρειάστηκε δέκα μήνες για να επιστρέψει στην πατρίδα του.

Το 2019, ο στρατός της Γκαμπόν προσπάθησε να τον ανατρέψει με πραξικόπημα που κατέληξε σε αποτυχία και καταστολή των ανταρτών.

 

Γαλλόφωνη Άνοιξη

Αυτή είναι η τρίτη αλλαγή καθεστώτος στη γαλλόφωνη Αφρική που υποστηρίζεται από το στρατό σε λιγότερο από ένα χρόνο. Πέρσι τον Σεπτέμβριο, αξιωματικοί κατέλαβαν την εξουσία στην Μπουρκίνα Φάσο, με επικεφαλής τον Ιμπραήμ Τραορέ, ο οποίος διεκδικεί την κληρονομιά του σοσιαλιστή προέδρου της Μπουρκίνας Φάσο, Τόμας Σανκάρα, ο οποίος δολοφονήθηκε το 1987. Και στα τέλη Ιουλίου, ο στρατηγός Αμπτουλαραχμανέ Τιανί ανέτρεψε την κυβέρνηση στον Νίγηρα, υποσχόμενος να επανακατευθύνει τις επενδύσεις και κέρδη της εθνικής οικονομίας, ενός μεγάλου εξαγωγέα ουρανίου, υπέρ του τοπικού πληθυσμού.

“Πρόκειται για μια γαλλόφωνη άνοιξη”, πρόσθεσε ο Μισέλ Αμοά στο Al Jazeera: “Υπάρχει ένα αντι-γαλλικό συναίσθημα ως κυρίαρχος παράγοντας σε αυτές τις διαδικασίες, από το Μάλι μέχρι την Μπουρκίνα Φάσο, τον Νίγηρα και τώρα την Γκαμπόν. Αν κοιτάξετε την αφρικανική ήπειρο, εκτός από την Ουγκάντα, που είναι αγγλόφωνη, και την Ισημερινή Γουινέα, που είναι ισπανόφωνη, όλες οι χώρες όπου υπάρχουν παρατεταμένες προεδρικές κυβερνήσεις είναι γαλλόφωνες, όπως το Καμερούν, η Ρουάντα και το Τόγκο, για παράδειγμα. Αυτοί οι αρχηγοί κρατών παραμένουν στην εξουσία για δεκαετίες. Στο Καμερούν, η σημερινή κυβέρνηση βρίσκεται στην εξουσία για περισσότερα από 21 χρόνια – στο Τόγκο, έχει προγραμματιστεί πέμπτη θητεία το 2025, και ούτω καθεξής. Και ο λαός έχει κουραστεί από αυτή τη γαλλική επιρροή, η οποία καλύπτει τη διαφθορά και την υπεξαίρεση του δημόσιου χρήματος”.

Το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών, αντέδρασε αμέσως και καταδίκασε το πραξικόπημα, ζητώντας να γίνουν “σεβαστά” τα αποτελέσματα των εκλογών. Η πρωθυπουργός της Γαλλίας Ελίζαμπεθ Μπορν δήλωσε στον Τύπο ότι παρακολουθεί τις εξελίξεις στη Γκαμπόν “με τη μεγαλύτερη δυνατή προσοχή”.

 

Παρεμβάσεις

Η Γαλλία διατηρεί μια στρατιωτική βάση στην κεντροαφρικανική χώρα: το στρατόπεδο Ζενεράλ ντε Γκολ, κοντά στο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας Λιμπρεβίλ, με περίπου 350 στρατιωτικούς, σύμφωνα με το Σουηδικό Ινστιτούτο Αμυντικών Ερευνών.

Η Γκαμπόν διαθέτει σημαντικά αποθέματα πετρελαίου αλλά μικρή ικανότητα διύλισης. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς πετρελαίου της Αφρικής, έχοντας εξάγει βαρέλια αργού πετρελαίου αξίας 3,61 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2021, σύμφωνα με τον ΟΠΕΚ.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν βρέθηκε στη Γκαμπόν τον Μάρτιο, συμμετέχοντας σε σύνοδο κορυφής για την “προστασία των τροπικών δασών”. Με την ευκαιρία αυτή, εκφώνησε ομιλία στην οποία υποστήριξε ότι η “εποχή των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων” στην Αφρική έχει τελειώσει. Μήνες αργότερα, αρνήθηκε να αναγνωρίσει τη νέα κυβέρνηση του Νίγηρα και ανέστειλε την οικονομική βοήθεια προς τη χώρα.

“Αυτό που πρέπει να συμβεί τώρα στη Γκαμπόν είναι να κυβερνήσει ο στρατός μεταβατικά μέχρι να υπάρξει χρόνος για τη διοργάνωση μιας κανονικής εκλογικής διαδικασίας, στην οποία η εκλογική επιτροπή θα μπορεί να διενεργήσει ανεξάρτητα τον έλεγχο και να μετρήσει σωστά τα αποτελέσματα”, σημείωσε ο Αμοά.