Γράφει ο Νίκος Στεργίου

Τον περασμένο Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανακοίνωνε διθυραμβικά ότι έχουμε επιτέλους μια κοινή «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία». Στόχος της είναι η «μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990». Συνοπτικά μας αναφέρει ότι εστιάζει στους εξής τομείς: Κλίμα, Περιβάλλον και Ωκεανοί, Ενέργεια, Μεταφορές, Γεωργία, Τουρισμός και περιφερειακή ανάπτυξη, Έρευνα και καινοτομία, Κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας. Επίσης, μας αναφέρει ότι για να μπορέσει να αναπτύξει αυτό το σημαντικό σχέδιό της, χρειάζεται να βρει επιπλέον 300 εκ. Ευρώ περίπου ετησίως. Τέλος, μας δηλώνει ότι “η ΕΕ συμμετέχει ενεργά και στηρίζει τους διεθνείς εταίρους της όσον αφορά τη δράση για το κλίμα, ιδίως μέσω της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC) και της συμφωνίας του Παρισιού”. https://ec.europa.eu/clima/policies/eu-climate-action_el

Αυτό που δεν μας λέει όμως, είναι τα σχέδια, οι προθέσεις, οι συστάσεις ή έστω οι σκέψεις της, για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των στρατιωτικών δαπανών της ΕΕ, του περίφημου “Bootprint”. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει πουθενά στην νέα Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, έστω μια νύξη, για την αναγκαιότητα μέτρησης, ελέγχου και περιορισμού με σαφή βήματα και χρονοδιαγράμματα, της περιβαλλοντικής ρύπανσης που προκαλούν οι στρατιωτικές δυνάμεις των χωρών της ΕΕ και των ΗΠΑ, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη μας σε αυτό το άρθρο, την σοβαρότητα των επιπτώσεων και των κινδύνων που εγκυμονούν οι πυρηνικές κεφαλές που υπάρχουν σε Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία και Βέλγιο.

Αυτό το επιλεκτικό κενό γνώσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αν μπορεί κανείς να το ισχυριστεί αυτό, έρχονται να καλύψουν πρόσφατες έρευνες που αποκαλύπτουν σημαντικές πτυχές του προβλήματος. Μία από αυτές, εκδόθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο, χρονικά πριν από την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αποκάλυπτε εκπομπές τουλάχιστον 24,8 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο από τις στρατιωτικές δαπάνες/χρήσεις εντός ΕΕ, που αντιστοιχεί στην ετήσια εκπομπή 14 εκατομμυρίων αυτοκινήτων. https://ceobs.org/under-the-radar-the-carbon-footprint-of-the-eus-military-sectors/ Η έρευνα ωστόσο, είχε επικεντρωθεί στις 6 χώρες με τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες στην ΕΕ: Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Πολωνία και Ολλανδία για να έχει συγκριτικά στοιχεία, αν και εκεί υπήρχαν επίσης κενά σε επίσημα και δημόσια στοιχεία. Συνολικά, καταλήγει στο αυτονόητο: οι ολοένα αυξανόμενες στρατιωτικές δαπάνες από τις χώρες της ΕΕ, προωθούν αυξήσεις στις εκπομπές αερίων ρύπων υπεύθυνων για την κλιματική αλλαγή ενώ παράλληλα δεν υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου και επαρκής διαφάνεια σε όλα τα στάδια των στρατιωτικών δαπανών (έρευνα και ανάπτυξη, παραγωγή, χρήση). Ωστόσο, για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (European Defense Agency), η συνεχής αύξηση των στρατιωτικών δαπανών τα τελευταία 5 έτη (που έφτασαν στα 1,23 δις Ευρώ https://data.worldbank.org/indicator/MS.MIL.XPND.CD?locations=EU), είναι «μια θετική εξέλιξη που απαντάει στις ανησυχίες των κρατών μελών για την ασφάλεια» (https://eda.europa.eu/news-and-events/news/2021/01/28/european-defence-spending-hit-new-high-in-2019#) , κάτι που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι μάλλον δεν συμμετέχει στις συζητήσεις για την ανασφάλεια και την αποσταθεροποίηση που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.

Κάποιοι στην Ευρώπη, ήδη προσπαθούν να φτιάξουν μια πιο «πράσινη» εικόνα της στρατιωτικής βιομηχανίας και των αντίστοιχων δαπανών, όπως η προσπάθεια συμμόρφωσης σε συγκεκριμένες διατάξεις της ΕΕ για την βιοδιαθεσιμότητα των παραγόμενων προϊόντων τους. Πρακτικά, πως επενδύονται χρήματα για την εύρεση χημικών υλικών που βιοδιασπώνται στο περιβάλλον, αφού πρώτα έχουν συμβάλει στον εκτοπισμό ή και τον θάνατο άλλων ανθρώπων. Πόσο μετράται άραγε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός εκτοπισμένου ανθρώπου από «πράσινα βιοδιασπώμενα βλήματα»; Η συζήτηση είναι επίκαιρη, αν σκεφτεί κανείς ότι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των στρατιωτικών δαπανών στην Ευρώπη, δεν περιορίζεται μόνο στα έξοδα αλλά και στα έσοδα που αγγίζουν σχεδόν τα 40 εκατομμύρια ευρώ τα τελευταία 5 έτη, https://data.worldbank.org/indicator/MS.MIL.XPRT.KD?locations=EU με τις εξαγωγές να έχουν χρησιμοποιηθεί σε πεδία μαχών και εκτοπισμών όπως η Συρία, το Ιράκ, η Λιβύη και η Υεμένη. https://www.tni.org/files/publication-downloads/smokingguns-report-tni_final.pdf

Το 2015, οι χώρες της ΕΕ δεσμεύτηκαν να συμμετέχουν και να συμβάλλουν στην παγκόσμια προσπάθεια για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και της Ατζέντας 2030. Η επίτευξή τους, όπως και η εξάλειψη της ανασφάλειας και της αποσταθεροποίησης που προκαλείται και στην Ευρώπη λόγω της κλιματικής αλλαγής, περνάει και από τους παρακάτω τομείς: μείωση των στρατιωτικών δαπανών και μετακύληση των κονδυλίων σε νέες πράσινες τεχνολογίες προσιτές σε όλους, υπογραφή και επικύρωση της Συνθήκης Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων από τα κράτη μέλη, απεμπλοκή από πολιτικές που καλλιεργούν ή συμβάλλουν στην δημιουργία νέων εστιών αποσταθεροποίησης και εκτοπισμών πληθυσμών. Η ΕΕ έχει να διαλέξει ανάμεσα σε μια «Χακί» και μια «Πράσινη» συμφωνία για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, ανάμεσα σε μια «χακί» και μια «πράσινη» βιώσιμη ανάπτυξη.