Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων “Οκτώβριος μη βίαιος μήνας” που γίνονται στο Εκουαδόρ, το Διεθνές Πρακτορείο Ειδήσεων Pressenza παρουσίασε στις 27 Οκτωβρίου 2021 την πιο πρόσφατη έκδοσή του με τίτλο «Μη βίαιη δημοσιογραφία: προς μια εξανθρωπιστική προσέγγιση στην επικοινωνία».
Το βιβλίο προέκυψε από τις σκέψεις που πυροδότησε η εμπειρία του πρακτορείου σε αυτά τα δεκατρία χρόνια λειτουργίας από τη δημιουργία του, το 2009, στο Μιλάνο της Ιταλίας. Σήμερα, το ειδησεογραφικό πρακτορείο διαθέτει ομάδες συγγραφής σε 24 χώρες και παρέχει πληροφορίες σε εννέα γλώσσες. Όλοι οι άνθρωποι που απαρτίζουν τον οργανισμό εργάζονται εθελοντικά και διαθέτουν εμπειρία στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ειρήνης και της μη βίας.
Μία από τους συγγραφείς του βιβλίου είναι η Pía Figueroa, συνδιευθύντρια του πρακτορείου και μέλος της Χιλιανής συντακτικής ομάδας. Κατά την παρουσίαση περιέγραψε το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου με τίτλο «Εξανθρωπισμός της Επικοινωνίας: θεμέλια της μη βίαιης δημοσιογραφίας». Στην ενότητα αυτή συγκεντρώνονται κεντρικά στοιχεία του νέου ανθρωπισμού, ιδιαίτερα η αντίληψη του ανθρώπου ως ιστορικού και κοινωνικού όντος που μεταμορφώνει, μέσω των πράξεών του, τη δική του φύση. Το κεφάλαιο αναπτύσσει εννοιολογικές πτυχές που υποστηρίζουν έναν τρόπο θεώρησης και σύλληψης των γεγονότων.
Η Pía Figueroa από τη συντακτική ομάδα της Χιλής.
Από αυτό το κεφάλαιο, η Pía υπογραμμίζει τη σημασία του ψυχισμού και του χώρου αναπαράστασης. Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, η ανθρώπινη συνείδηση είναι θεμελιώδης για το μηχανισμό της αναστρεψιμότητας που την χαρακτηρίζει, χωρίς τον οποίο δεν είναι δυνατό να διακρίνει κανείς με τι είδους προσέγγιση γράφεται ένα κείμενο. “Αυτό το θέμα δεν καλύπτεται συχνά στη δημοσιογραφία”, λέει. Υπό αυτή την έννοια, θεωρεί ότι αυτό το βιβλίο είναι μια πρόσκληση να σκεφτούμε τη μη βία και να πάρουμε θέση γραπτώς από αυτή την πλευρά. Κατά συνέπεια η αφήγηση των γεγονότων συμβάλλει επίσης στη μεταμόρφωση του συγγραφέα και επιτρέπει την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου.
Ένας άλλος από τους συγγραφείς είναι ο Javier Tolcachier, ο οποίος εξήγησε ότι το δεύτερο κεφάλαιο έχει να κάνει με τις βασικές αρχές για να γράψουμε από τη μη βίαιη προσέγγιση. Για αυτό το κεφάλαιο ήταν θεμελιώδης η εμπειρία από διάφορα σεμινάρια που πραγματοποιήθηκαν σε πανεπιστήμια και ιδρύματα του Εκουαδόρ, τα οποία λειτούργησαν ως εν δυνάμει «εργαστήριο» προκειμένου να διαμορφωθούν οι αρχές που αναπτύσσονται στο κεφάλαιο.
Ο Javier Tolcachier, ερευνητής του Κέντρου Ανθρωπιστικών Μελετών.
Ο συγγραφέας τονίζει ότι το όραμα του βιβλίου είναι να αντιμετωπίζει την πληροφορία ως κοινωνικό αγαθό και όχι ως κάτι εμπορικό. Για τον Javier «πέρα από την πληροφόρηση είναι η δράση» και υποστηρίζει ότι η δημοσιογραφία πρέπει να αναδεικνύει αυτή τη συνεχή συλλογική δράση.
Η μεροληψία, ως τόπος δημοσιογραφικής γραφής, είναι μια κινητήρια δύναμη δράσης, μέσα από την οποία ενθαρρύνεται η ερμηνεία ενός γεγονότος, αλλά ενθαρρύνεται επίσης η δυνατότητα να δίνεται χώρος σε διαφορετικές φωνές και προσεγγίσεις του ίδιου γεγονότος. Από το πλήθος των σημείων οπτικής φυσικά καθίσταται απαραίτητο να επιλέξουμε την άποψη που σημειώνει ότι η βία είναι απαράδεκτη. Για τον Javier είναι απαραίτητη η διαμαρτυρία, αλλά και η αποτύπωση των απόψεων ή των πράξεων που προωθούν την επίλυση των συγκρούσεων και αναδεικνύουν τη συμφιλίωση ως μέσο ελπίδας.
Η Juana Pérez είναι επίσης συγγραφέας αυτού του βιβλίου, και μέλος της ισπανικής συντακτικής ομάδας. Υπογραμμίζει τη σημασία της θεματικής επιλογής και των πηγών για τη μη βίαιη δημοσιογραφία. Θεωρεί ότι η εμπειρία της στην Pressenza είναι σημαντική για την ελευθερία που δίνει στο να επιλέξει η κάθε συντακτική ομάδα και ο κάθε συντάκτης/συντάκτρια τα δικά του/της θέματα προς κάλυψη.
Η Juana Pérez από τη συντακτική ομάδα της Ισπανίας.
Όσον αφορά τις πηγές, υπογραμμίζει ότι αυτή η ελευθερία των θεμάτων πρέπει να επικεντρωθεί σε μια γραφή που δίνει την ευκαιρία να ακουστούν οι φωνές των λαών που τα δικαιώματά τους παραβιάζονται και να δίνει χώρο στην ελπίδα. Επομένως, η δημοσιογραφία πρέπει να εξηγεί τα γεγονότα με ιστορική προοπτική, αλλά και να προσφέρει επιλογές και λύσεις σε εκείνα τα προβλήματα που αφηγείται.
Η συγγραφέας προτείνει στο βιβλίο «να ξεφύγουμε από τη γλώσσα που ενθαρρύνει την πόλωση στο δημόσιο λόγο» την ίδια στιγμή που καταγράφουν τη βία που εξασκείται και προσφέροντας πάντα επιλογές για να ξεφύγουμε από αυτήν.
Η Nelsy Lizarazo, υπό την ιδιότητά της ως συγγραφέας του βιβλίου και εκδότρια του γραφείου στο Εκουαδόρ, επιβεβαίωσε ότι όλες οι εμπειρίες που συλλέχθηκαν έχουν επίσης χρησιμεύσει στη δημιουργία μεθοδολογικών ενδείξεων που, σε αυτό το βιβλίο, αναπτύσσονται στο τέταρτο κεφάλαιο και σε δύο μέρη. Το πρώτο περιλαμβάνει τέσσερα σύντομα εργαστήρια για την επεξεργασία βασικών εννοιών, όπως το βλέμμα, το τοπίο διαμόρφωσης και η σύλληψη του τι είναι το ανθρώπινο ον. Το δεύτερο περιλαμβάνει συγκεκριμένους οδηγούς για τη βήμα-βήμα εφαρμογή της μη βίαιης προσέγγισης σε δημοσιογραφικά σχήματα, όπως οι ειδήσεις, τα άρθρα γνώμης, οι συνεντεύξεις, το ρεπορτάζ και το φωτορεπορτάζ.
Η Nelsy Lizarazo, μέλος του γραφείου του πρακτορείου στο Εκουαδόρ.
Η παρουσίαση του βιβλίου συμπεριέλαβε και μηνύματα σε βίντεο από διάφορα μέλη των εκδοτικών γραφείων του κόσμου του πρακτορείου pressenza. Ο Mariano Quiroga, από το newsroom της Αργεντινής, τόνισε ότι μία από τις σημαντικές αρετές του πρακτορείου είναι «η ανεξαρτησία με την οποία διαχειριζόμαστε τους εαυτούς μας ώστε να μπορούμε να επιλέγουμε την ατζέντα μας και η προσέγγιση των ανθρώπων που μας ενδιαφέρει να πάρουμε συνέντευξη. Σε αυτήν την όμορφη περιπέτεια καλούμε και άλλους ανθρώπους να συμμετέχουν». Από τη σκοπιά αυτού του εθελοντή: «Η Pressenza, όπως και το εν λόγω βιβλίο, είναι δείγμα συλλογικής δουλειάς».
Για τον José Gabriel Feres, επιμελητή της έκδοσης, αυτό το βιβλίο είναι μέρος της συμπύκνωσης διαφόρων ανθρωπιστικών εμπειριών που έχουν επίσης αντικατοπτριστεί σε άλλα βιβλία, όπως το 2012 η έκδοση “Προοπτικές από τον ανθρωπισμό στο σταυροδρόμι της παρούσας στιγμής” ή όπως το 2014 η έκδοσ «Η παγκόσμια κρίση: συνέπειες και ευκαιρίες». Ένα άλλο έργο που δημοσιεύτηκε από μια ανθρωπιστική οπτική είναι αυτό του Javier Tolcachier «Τάσεις. Σημειωματάρια πολιτικής εκπαίδευσης», που εκδόθηκε το 2019. Όλα αυτά τα βιβλία έχουν επικεντρωθεί σε μια μη βίαιη και εξανθρωπιστική προοπτική. Ο José Gabriel επιβεβαίωσε ότι κάθε έργο που πραγματοποιείται από τους εθελοντές και τις εθελόντριες του Pressenza είναι μια συνεισφορά σε μια εποχή που υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα.
Σημείωμα της ελληνικής συντακτικής ομάδας: Το βιβλίο «Μη βίαιη δημοσιογραφία: προς μια εξανθρωπιστική προσέγγιση στην επικοινωνία» εκδίδεται από τις εκδόσεις Virtual, προς το παρόν στα ισπανικά. Σε περίπτωση που ενδιαφέρεστε να κάνετε παραγγελία, δείτε εδώ.
Δείτε όλη την παρουσίαση στα ισπανικά:
