Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Παγκόσμιες Τάσεις, 82,4 εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους το 2020 εξαιτίας των πολέμων, της βίας, των διώξεων και των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες απευθύνει έκκληση στους παγκόσμιους ηγέτες να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την επίτευξη ειρήνης, σταθερότητας και συνεργασίας ώστε να σταματήσει και να αρχίσει να αντιστρέφεται η αυξητική τάση που παρατηρείται τα τελευταία δέκα χρόνια στον  εκτοπισμό λόγω βίας και διώξεων.

Παρά την πανδημία, ο αριθμός των ανθρώπων που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους το 2020 εξαιτίας των πολέμων, της βίας, των διώξεων και των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έφτασε σχεδόν τα 82,4 εκατομμύρια, σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση Παγκόσμιες Τάσεις της Ύπατης Αρμοστείας. Παρατηρείται μια επιπλέον αύξηση της τάξης του 4% από τον ήδη πολύ υψηλό αριθμό των 79,5 εκατομμυρίων ξεριζωμένων στα τέλη του 2019.

Η έκθεση καταδεικνύει ότι μέχρι το τέλος του 2020 υπήρχαν 20,7 εκατ. πρόσφυγες υπό την εντολή της Ύπατης Αρμοστείας, 5,7 εκατ. Παλαιστίνιοι πρόσφυγες και 3,9 εκατ. Βενεζουελάνοι εκτοπισμένοι έξω από τη χώρα τους. Ακόμα 48 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν εκτοπισμένοι στο εσωτερικό της χώρας τους (IDPs) και 4,1 εκατομμύρια ήταν αιτούντες άσυλο. Οι αριθμοί αυτοί δείχνουν ότι παρά την πανδημία και τις εκκλήσεις για μια παγκόσμια εκεχειρία, οι συγκρούσεις συνέχισαν να τρέπουν τους ανθρώπους σε φυγή από τα σπίτια τους.

Στην έκθεση σημειώνεται επίσης ότι στο απόγειο της πανδημίας το 2020, περισσότερες από 160 χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους, με 99 κράτη να μην κάνουν καμία εξαίρεση για όσους αναζητούσαν προστασία. Λαμβάνοντας όμως βελτιωμένα μέτρα, όπως ιατρικούς ελέγχους στα σύνορα, διαδικασίες πιστοποίησης της υγείας ή προσωρινή καραντίνα κατά την άφιξη, απλοποιημένες διαδικασίες καταγραφής και συνεντεύξεις από απόσταση, όλο και περισσότερες χώρες βρήκαν τρόπους να διασφαλίσουν την πρόσβαση στο άσυλο, στην προσπάθειά τους παράλληλα να περιορίσουν την εξάπλωση της πανδημίας.

Ενώ οι άνθρωποι συνέχισαν να τρέπονται σε φυγή διασχίζοντας σύνορα, ακόμη περισσότερα εκατομμύρια εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό της ίδιας τους της χώρας. Ο αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων ανθρώπων αυξήθηκε κατά περισσότερο από 2,3 εκατομμύρια, κυρίως λόγω της κρίσης στην Αιθιοπία, το Σουδάν, τις χώρες του Σαχέλ, τη Μοζαμβίκη, την Υεμένη, το Αφγανιστάν και την Κολομβία.

Κατά τη διάρκεια του 2020, περίπου 3,2 εκατ. εσωτερικά εκτοπισμένοι και μόλις 251.000 πρόσφυγες επέστρεψαν στα σπίτια τους – μια μείωση της τάξης του 40% και του 21% αντιστοίχως, σε σύγκριση με το 2019. Ακόμα 33.800 πρόσφυγες πολιτογραφήθηκαν στις χώρες ασύλου τους. Η επανεγκατάσταση προσφύγων σημείωσε μια δραματική πτώση – μόλις 34.400 πρόσφυγες επανεγκαταστάθηκαν την περασμένη χρονιά, ο χαμηλότερος αριθμός των τελευταίων είκοσι ετών – κάτι που αποτελεί συνέπεια του μειωμένου αριθμού θέσεων επανεγκατάστασης και του κορωνοϊού.

Βασικά στοιχεία της έκθεσης:

  • Το 2020 είναι η ένατη στη σειρά χρονιά που σημειώνεται αύξηση του φαινομένου του βίαιου εκτοπισμού παγκοσμίως. Σήμερα, το 1% της ανθρωπότητας έχει εκτοπιστεί ενώ έχει διπλασιαστεί ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν αναγκαστεί να αφήσουν τα σπίτια τους, σε σύγκριση με το 2011, όταν έφταναν στο σύνολο σχεδόν τα 40 εκατομμύρια.
  • Περισσότεροι από τα δύο τρίτα του συνόλου των ανθρώπων που τράπηκαν σε φυγή προέρχονται από πέντε μόνο χώρες: τη Συρία (6,7 εκατ.), τη Βενεζουέλα (4 εκατ.), το Αφγανιστάν (2,6 εκατ.), το Νότιο Σουδάν (2,2 εκατ.) και τη Μυανμάρ (1,1 εκατ.).
  • Η μεγάλη πλειοψηφία των προσφύγων παγκοσμίως – περίπου 9 στους 10 (86%) – φιλοξενούνται σε χώρες που γειτνιάζουν με περιοχές που πλήττονται από κρίσεις και σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Οι Λιγότερο Αναπτυγμένες Χώρες παρείχαν άσυλο στο 27% του συνόλου.
  • Για έβδομη συνεχόμενη χρονιά, η Τουρκία φιλοξενεί τον μεγαλύτερο προσφυγικό πληθυσμό παγκοσμίως (3,7 εκατ. πρόσφυγες), ενώ ακολουθούν η Κολομβία (1,7 εκατ., περιλαμβανομένων των Βενεζουελάνων που έχουν εκτοπιστεί στο εξωτερικό), το Πακιστάν (1,4 εκατ.), η Ουγκάντα (1,4 εκατ.) και η Γερμανία (1,2 εκατ.).

Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Filippo Grandi σε δήλωσή του αναφέρει:

«Η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων θα πρέπει να χρησιμεύει ως μια δυνατή υπενθύμιση προς τους πολιτικούς για την ανάγκη που υπάρχει να κάνουν πολλά περισσότερα για την πρόληψη και την επίλυση των συγκρούσεων και των κρίσεων. Για την επιτακτική ανάγκη να παρέχουν προστασία σε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από τη φυλή τους, την εθνικότητά τους, τις πεποιθήσεις τους ή άλλα χαρακτηριστικά τους. Την ανάγκη να υψώνουν τη φωνή τους ενάντια στην αδικία και να την καταπολεμούν, αντί να υποδαυλίζουν τις διαμάχες και να υποθάλπουν το μίσος. Να δράσουν αποφασιστικά για να βρουν ρεαλιστικές και μόνιμες λύσεις απέναντι στις κρίσεις αντί να επιρρίπτουν ευθύνες σε άλλους ή να στοχοποιούν τα θύματα.

Με πολύ απλά λόγια, οι ηγέτες πρέπει να αυξήσουν τις προσπάθειες και να συνεργαστούν για να βρουν λύσεις στις σημερινές παγκόσμιες προκλήσεις.

Κι όμως, η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων είναι επίσης μια ευκαιρία να τιμήσουμε τη δύναμη των προσφύγων. Των ανθρώπων που έχουν χάσει τα πάντα και παρ’ όλα αυτά συνεχίζουν, φέροντας συχνά τις ορατές αλλά και αόρατες πληγές του πολέμου, των διώξεων και την αγωνία της εξορίας.»