Παρασκευή, 19 Οκτωβρίου 2019

Αυτή την εβδομάδα έγινε ένα μαζικό κάλεσμα για να περνάει ο κόσμος πάνω από τις μπάρες στο μετρό του Σαντιάγκο, ως απάντηση στην τέταρτη αύξηση των εισιτηρίων για φέτος. Κυρίως μαθητές λυκείου μπήκαν μαζικά στους σταθμούς, χωρίς οι φρουροί ασφαλείας να μπορούν να τους αντιμετωπίσουν. Μετά από λίγο άρχισαν να κλείνουν ορισμένοι σταθμοί και μπήκαν οι ειδικές δυνάμεις της Αστυνομία, απωθώντας με δακρυγόνα, γκλομπ ακόμη και σκύλους. Σήμερα έγινε επίσης καταστολή με σκάγια, πράγμα που άφησε πολλούς μαθητές τραυματισμένους.

Το μετρό του Σαντιάγκο (που μεταφέρει περίπου 2,6 εκατομμύρια επιβάτες ημερησίως) είναι ένα σοβαρό, σύγχρονό και αποτελεσματικό έμβλημα της Χιλής που θέλει να προβάλει στο εξωτερικό, αλλά ταυτόχρονα είναι το πιο ακριβό στη Λατινική Αμερική (ένα εισιτήριο τις ώρες αιχμής είναι περίπου 1,17 δολάρια) και οι μισθοί της χώρας δεν επαρκούν για να διατηρήσουν το αυξανόμενο κόστος ζωής σε μια κοινωνία με έντονη ανισότητα, την υψηλότερη στον ΟΟΣΑ. Το 50% των Χιλιανών κερδίζει λιγότερα από 550 δολάρια το μήνα (περίπου 400.000 χιλιανά πέσος) και οι μεταφορές αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% αυτού του ποσού, ενώ πρέπει να προστεθούν οι λογαριασμοί για βασικές υπηρεσίες όπως η ηλεκτρική ενέργεια και το νερό, που είναι από τις ακριβότερες στην περιοχή.

Αν προσθέσουμε σε αυτό το κόστος τη στέγαση, την εκπαίδευση και την υγεία, έχουμε έναν λαό που ουσιαστικά ζει στην άκρη της καταναλωτικής πίστωσης, φοβούμενος να χάσει τη δουλειά του και να μην είναι σε θέση να πληρώσει τα χρέη του. Και αυτοί που έχουν συνταξιοδοτηθεί λαμβάνουν πολύ χαμηλές συντάξεις (λιγότερο από 175.000 πέσος, περίπου 250 δολάρια) από την AFP (Ένωση Συνταξιοδοτικών Ταμείων), ένα ιδιωτικοποιημένο σύστημα από το οποίο δεν μπορούν ούτε να αποσύρουν τα κεφάλαια που έχουν αποταμιεύσει όλη τους τη ζωή. Όλα αυτά είναι συνέπειες των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων που καθιερώθηκαν στην κοινωνία της Χιλής κατά την εποχή του Πινοτσέτ (1973-1989) και παγιώθηκαν από τις διαδοχικές κυβερνήσεις του Συνασπισμού Κομμάτων για τη Δημοκρατία, οι οποίες επέλεξαν να μην κάνουν θεμελιώδεις αλλαγές. Στην πραγματικότητα, η χώρα εξακολουθεί να διέπεται από το Σύνταγμα του 1980, το οποίο δημιούργησε το στρατιωτικό καθεστώς.

Χθες, Πέμπτη και ειδικά σήμερα, η «εβδομάδα χωρίς εισιτήριο» έφτασε σε μια καμπή. Αρκετοί σταθμοί του μετρό έκλεισαν, εκείνοι που ήταν ανοιχτοί ήταν γεμάτοι με αστυνομία και οι μαθητές που κατάφεραν να φτάσουν στις πλατφόρμες προσπαθούσαν να σταματήσουν τα βαγόνια που βρίσκονταν στις ράγες. Οι διαδηλώσεις στους δρόμους αυξάνονταν επίσης, ενώ οι «απλοί» πολίτες ενώνονταν με τους μαθητές. Τελικά, ολόκληρο το δίκτυο του μετρό έκλεισε χωρίς να γνωρίζουμε πότε θα ξανανοίξει. Αρκετές κοινωνικές οργανώσεις κάλεσαν σε διαμαρτυρία με κατσαρόλες τη νύχτα της Παρασκευής στις 18 Οκτωβρίου με μαζική συμμετοχή σε όλη την πόλη. Τη νύχτα πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις με οδοφράγματα και διακοπή της κυκλοφορίας σε διάφορα μέρη του Σαντιάγκο και ιδιαίτερα στην εμβληματική και κεντρική Πλατεία Μπακεδάνο. Σύμφωνα με τα τηλεοπτικά δίκτυα, το κτίριο της ENEL καιγόταν, αν και δεν θα ήταν ασυνήθιστο να είναι στημένο ώστε να εκτρέψει την προσοχή.

Η κυβέρνηση του Σεμπαστιάν Πινιέρα αντέδρασε ποινικοποιώντας τους διαδηλωτές και κατηγορώντας τους για τις δυσκολίες που προκάλεσαν στους εργαζόμενους καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας. Την Παρασκευή το βράδυ, λίγο πριν από τη διαμαρτυρία με τις κατσαρόλες, φάνηκε ότι θα κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω «σοβαρών ταραχών για τη δημόσια τάξη», που θα θέσει τους στρατιωτικούς σε επιφυλακή και θα περιοριστεί η ελευθερία κυκλοφορίας και συνάθροισης.

Πολιτικές αντιδράσεις

Η αντιπολίτευση, και μάλιστα μερικοί πολιτικοί στην περιοχή του, τον κατηγορούν ότι «προσπαθεί να σβήσει τη φωτιά με βενζίνη» και ότι δεν βλέπει τις συνέπειες του δικού του μοντέλου ιδιωτικοποίησης, όπου κάποιες πλούσιες οικογένειες απολαμβάνουν τα οφέλη που ανήκουν σε όλους τους Χιλιανούς.

Από την αντιπολίτευση «Ευρύ Μέτωπο» (Frente Amplio), ένας συνασπισμός προοδευτικών κοινωνικών οργανώσεων, η Μπεατρίς Σάντσες, πρώην υποψήφια για την προεδρία στις τελευταίες εκλογές, είπε: «Σοβαρά, η συζήτηση για τις αρχές είναι εάν θα βάλουν 3 ή 5 κλειδαριές στην πόρτα του μετρό ή εάν θα στείλουν 10 ή 15 αστυνομικούς; Δεν βλέπετε την απελπισία μιας οικογένειας που κερδίζει τον κατώτατο μισθό (301.000 πέσος) και ξοδεύει 33.500 πέσος το μήνα για να πάει στη δουλειά;»

Η Καταλίνα Βαλενσουέλα, πρόεδρος του Ανθρωπιστικού Κόμματος και μέλος του Ευρύ Μετώπου, δήλωσε: «Γνωρίζουμε ότι αυτό που συμβαίνει δεν είναι αποτέλεσμα της εγκληματικότητας αλλά αποτέλεσμα της αδικίας. Η Χιλή είναι μια χώρα που είναι φοβισμένη, η Χιλή είναι μια χώρα όπου οι οργανωμένοι πολίτες ποινικοποιούνται και όπου αυτοί που διαπράττουν εγκλήματα κατά τις ανθρωπότητας απελευθερώνονται».

Ο βουλευτής του Ανθρωπιστικού Κόμματος Τόμας Χιρς επεσήμανε από την πλευρά του σε ένα tweet: «πρόεδρε Σεμπαστιάν Πινιέρα: Δεν μπορείς να είσαι τόσο ανεύθυνος ώστε να βγάλεις τον στρατό έξω στο δρόμο. Η κήρυξη έκτακτης ανάγκης είναι χαρακτηριστική των δικτατορικών καθεστώτων όπως αυτή που υποστηρίξατε εσύ και ο ξάδερφός σου Αντρές Τσάντγουικ. Φτάνει με την καταστολή. Να σταματήσει η κακοποίηση των ανθρώπων».

Ο γερουσιαστής Φρανσίσκο Τσαχουάν, ένας μετριοπαθής δεξιός γερουσιαστής που προεδρεύει της επιτροπής μεταφορών της Γερουσίας, δήλωσε: «Είναι επείγον να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι αυξήσεις στις μεταφορές, επειδή ο κοινωνικός παράγοντας δεν συμπεριλαμβάνεται στον υπολογισμό. Αλλά είναι επίσης απαραίτητο να τιμωρηθεί η βία και η καταστροφή».

Προβλέψεις

Ο Πινιέρα, ο οποίος αγαπά την προβολή στο εθνικό και διεθνές κοινό, θα φιλοξενήσει τη Σύνοδο Κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (APEC) το Νοέμβριο και τη Σύνοδο Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα (COP25) το Δεκέμβριο. Θα πρέπει να δούμε σε τι κατάσταση θα βρίσκεται η χώρα εκείνες τις ημερομηνίες, με την προσοχή στραμμένη πάνω της από τα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα. Με αυτό το ρυθμό, μια κοινωνική έκρηξη, όπως αυτή που μόλις συνέβη στο Εκουαδόρ, μπορεί να ξεσπάσει.

Οι διαδηλώσεις έχουν ήδη φτάσει στο διεθνή τύπο με άρθρα στην ισπανική εφημερίδα El País και στη βρετανική εφημερίδα The Guardian μεταξύ πολλών άλλων.

Η Συνομοσπονδία Μαθητών της Χιλής CONFECH κάλεσε σε εθνική ημέρα διαμαρτυρίας τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου και στο Σαντιάγο στον πλησιέστερο σταθμό του μετρό πριν την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Υπάρχουν εκείνοι που συγκρίνουν αυτές τις κινητοποιήσεις με την «Εξέγερση του τάλιρου» (Revolución de la chaucha), η οποία έγινε το 1949 επίσης λόγω της αύξησης στις μεταφορές. Παραμένει να δούμε αν πρόκειται για μια παρόμοια κοινωνική έκρηξη, αλλά είναι προφανές ότι η οργή των μαθητών τροφοδοτήθηκε από τις οικογένειές τους που είναι χωρίς προνόμια, με μητέρες, πατέρες, παππούδες και γιαγιάδες που υπέφεραν καθ’ όλη τη διάρκεια των δεκαετιών της σκοτεινής πλευράς του «Οικονομικού θαύματος της Χιλής».

Μετάφραση: Pressenza Athens