Γράφει ο Carlos Umana*.

Η ζωή στη γη έχει να αντιμετωπίσει δύο υπαρκτές απειλές: την κλιματική κρίση και τα πυρηνικά όπλα. Οι δύο αυτές απειλές είναι στενά συνδεδεμένες, αλληλοεπιδρούν και ενδυναμώνονται. Με ένα πλανήτη στις φλόγες, η κλιματική κρίση είναι, ακόμα και για τους πιο άγριους επικριτές της, αδύνατο να αγνοηθεί. Ωστόσο, η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού αγνοεί το πως αυτή η κατάσταση επιδεινώνει το ρίσκο ενός πυρηνικού πολέμου και γιατί ο πυρηνικός αφοπλισμός είναι σήμερα πιο σημαντικός από ποτέ.

Κλίμα και κόστος των πυρηνικών
Σύμφωνα με μία έκθεση του Πρακτορείου Προστασίας Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Πολιτειών που αναφέρεται λεπτομερώς στο θέμα “από τις οβίδες στα εργοστάσια” το κόστος των βλαβών, προκαλουμένων από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, σε αυτή και μόνο τη χώρα ήταν το 2018 της τάξης, των 400 δις δολαρίων. Αυτό το κόστος θα μπορεί να αγγίζει άνετα το 2050 τα 3 τρις δολάρια το χρόνο. Το κόστος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αποτέλεσμα της καύσης ορυκτών καυσίμων, υπολογίζεται στα 176 δις δολάρια το χρόνο, δηλαδή έως 5,2 τρις δολάρια στο σύνολο, από τώρα μέχρι το 2050.

Οι επενδύσεις στις πράσινες τεχνολογίες είναι σπάνιες στον κόσμο, κυρίως στις πιο επιβαρυμένες χώρες. Πάντως, λαμβάνοντας υπόψη το άμεσο και μη αυξημένο κόστος των περιβαλλοντικών ζημιών, είναι φανερό ότι η σχέση κόστους – αποτελεσματικότητας είναι υψηλή. Ωστόσο, οι πολιτικοί όροι και η δημαγωγία που προκύπτει, οδηγούν στην απραξία την πλειονότητα των ανθρώπων της πολιτικής. Βασικά, αμέτρητες πολιτικές και επιστημονικές πηγές, απαραίτητες για την οικολογική καινοτομία είναι σήμερα στρατευμένες στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων και άλλων επιχειρήσεων, οι οποίες, απομακρύνονται από την επίλυση των υπαρκτών επειγόντων προβλημάτων, που απειλούν τη ζωή στον πλανήτη.

Τα πυρηνικά όπλα ιδιαιτέρως, είναι στρατιωτικά και πολιτικά απαρχαιωμένα και αυτοκαταστροφικά. Η μυωπία ενός τέτοιου αμυντικού καπρίτσιου είναι πολύ δαπανηρή, καθώς αυτά τα όπλα είναι υπερβολικά δαπανηρά ως προς την συντήρησή τους. Οι επενδύσεις σήμερα στα πυρηνικά όπλα αγγίζουν τα 126 δις δολάρια και θα αυξηθούν.

Ο κίνδυνος ενός πυρηνικού πολέμου
Η κλιματική κρίση αυξάνει το ρίσκο ενός πυρηνικού πολέμου. Το ρολόι της Αποκάλυψης για το 2019, του Δελτίου Πυρηνικών Επιστημών, ένα ρολόι συμβολικό που μετρά τον κίνδυνο μίας ολοκληρωτικής, καταστροφικής εξόντωσης από έναν πυρηνικό πόλεμο, καταγράφει 2 μόλις λεπτά πριν τα μεσάνυχτα, το μεγαλύτερο ρίσκο από το 1947. Αυτό προκύπτει αρχικά από τρεις παράγοντες:

  • την αποσταθεροποίηση των πολιτικών κατευθύνσεων στα κράτη που διαθέτουν πυρηνικά,
  • τον αυξημένο κίνδυνο μίας πυρηνικής έκρηξης από ατύχημα ή cyber-τρομοκρατίας εξαιτίας της αδυναμίας προσφυγής και ανάπτυξης σε αυτοματοποιημένα συστήματα,
  • τις κλιματικές αλλαγές.

Η κλιματική αλλαγή πολλαπλασιάζει τους κινδύνους πολεμικών συρράξεων για πηγές όπως, τα εδάφη, το πόσιμο νερό και τα επισιτιστικά αποθέματα και αυξάνει τη προσφυγική κρίση. Η πολιτική κατάρρευση, από την πλευρά της, οδηγεί τους εξτρεμιστές ηγέτες να πάρουν τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων, κάτι που αποτελεί κίνδυνο σε περιοχές πολιτικής έντασης.

Συνέπειες στο περιβάλλον και το κλίμα από τη χρήση πυρηνικών όπλων
Σήμερα, μία μόνο πυρηνική έκρηξη, κυρίως στην εποχή μας, μπορεί να προκαλέσει σημαντικές και ανεπανόρθωτες περιβαλλοντικές βλάβες.

Από τη μία πλευρά, υπάρχει η ηλεκτρομαγνητική παρόρμηση που παράγεται σε κάθε ατομική έκρηξη. Μία και μόνο τέτοια παρόρμηση σε μεγάλο υψόμετρο -που δεν χρειάζεται μία ατομική βόμβα υψηλής δύναμης – θα είναι ικανή να απενεργοποιήσει τα ηλεκτρικά συστήματα και τους μηχανισμούς σε μία ηπειρωτική ζώνη, είτε στη Βόρεια Αμερική ή την Ευρώπη και θα έχει μαζικά αποτελέσματα στα δίκτυα ηλεκτροδότησης τις επικοινωνίες και τη λειτουργία των αυτοκινήτων και των ασθενοφόρων τροποποιώντας έτσι την εκπολιτισμένη ζωή όπως τουλάχιστον την ξέρουμε, αλλά θα υπάρχουν και επιπτώσεις, όπως στα πυρηνικά κέντρα που θα μπορούν να προκαλέσουν ταυτόχρονα πολλές δεκάδες πυρηνικές συγχωνεύσεις.

Ας σκεφτούμε για μία στιγμή τις προκαλούμενες βλάβες από ένα και μόνο πυρηνικό ατύχημα. Ο κόσμος συνεχίζει να βιώνει τις καταστροφές του πυρηνικού ατυχήματος της Φουκουσίμα το 2011, ενός μόνο πυρηνικού οπλοστάσιου. Ας πολλαπλασιάσουμε επί δέκα. Μακράν από το να είναι απλώς υποθετικό, αυτή η συμφορά είναι η απειλή που ο Κιμ Γιον Ουν ασκούσε ως μορφή πίεσης μέχρι πρόσφατα στις Ηνωμένες Πολιτείες, γνωρίζοντας ότι ο αντιδραστήρας της βορείου Κορέας, που είναι μόλις ένα κομματάκι του αμερικανικού πυρηνικού οπλοστασίου, αρκεί, για να αλλάξει τη ζωή σε όλη τη βορειοαμερικανική ήπειρο.

Από την άλλη, η χρήση, ακόμα και περιορισμένη, των πυρηνικών όπλων θα έχει καταστροφικές κλιματικές συνέπειες. Το 2012, δημοσιεύτηκε μία μελέτη πρόβλεψης πάνω σε αυτό που θα συνέβαινε μετά από έναν τέτοιο πόλεμο μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, δύο χώρες με πυρηνικά που βρίσκονται ήδη σε σύγκρουση. Με 100 βόμβες μεγέθους αυτής που χρησιμοποιήθηκε στη Χιροσίμα, δηλαδή λιγότερο από 0,5% του παγκόσμιου οπλοστασίου, το καταστροφικό αποτύπωμα θα είναι όχι μόνο τοπικό αλλά παγκόσμιο. Το στρώμα του όζωντος θα καταστραφεί και θα ταράξει τη ζωή η οποία βρίσκεται σε άμεση εξάρτηση με αυτό και το κλίμα θα τροποποιηθεί κατά τέτοιο τρόπο που θα μας οδηγήσει στη μείωση του χρόνου συγκομιδής βασικών δημητριακών από τα οποία εξαρτώνται αμέτρητοι πληθυσμοί, κάτι που θα προκαλέσει έναν λιμό που θα σκοτώσει 2 δις ανθρώπους ανά τον κόσμο κυρίως στο Νότο. Αυτή η επισιτιστική ανεπάρκεια θα επιφέρει με τη σειρά της επιπλέον συγκρούσεις, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία αυξανόμενη προσφυγή στα πυρηνικά όπλα. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, ένας πυρηνικός πόλεμος θα προκαλέσει καταστροφές σε αφάνταστη έκταση, με δισεκατομμύρια νεκρούς, μία μόλυνση από τις ακτινοβολίες σε τεράστια έκταση και έναν πυρηνικό χειμώνα που τελειώσει με την καταστροφή του πολιτισμού μας και ίσως την εξαφάνιση του είδους μας, όπως και άλλα πολλά δεινά.

Ολοκληρωμένες λύσεις
Η λύση στην κλιματική αλλαγή θα πρέπει να περιλαμβάνει τον πυρηνικό αφοπλισμό. Τα πυρηνικά όπλα αντιπροσωπεύουν μία δαπάνη κι ένα ρίσκο απαράδεκτο και υπονομεύουν τα θεμέλια της παγκόσμιας σύμπραξης και της καλής θέλησης, αναγκαίες για τη ρύθμιση των παγκόσμιων κρίσεων.

Για να απαντήσουμε στην κλιματική κρίση, χρειάζεται μία μαζική κινητοποίηση δυναμικού. Ένα μεγάλο μέρος των δαπανών-υποδομών θα μπορούσε να προέρχεται κατευθείαν από επενδύσεις που θα απελευθερωθούν όταν ο πυρηνικός αφοπλισμός γίνει πράξη. Την ίδια στιγμή, τα ερευνητικά ταλέντα και οι πολιτικές λύσεις που εφαρμόζονται σήμερα στα πυρηνικά όπλα, μπορούν να στραφούν προς την έρευνα οικολογικών καινοτομιών.

Η λύση στην κλιματική κρίση και τα πυρηνικά όπλα θα πρέπει απαραιτήτως να εφαρμοστεί στο σύνολο της παγκόσμιας κοινότητας. Έχει μεγάλη σημασία να διοχετευθούν οι προσπάθειες της ανθρωπότητας προς την προώθηση ενός πολιτισμού της ειρήνης και της ενδυνάμωσης ενός πολυμερούς καθεστώτος.

Καθώς επιμένουμε στην κατάρρευση των διμερών συμφωνιών (όπως αυτών των ενδιάμεσων πυρηνικών δυνάμεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας) είμαστε ευτυχώς επιπρόσθετα σε πλήρη αλλαγή του παραδείγματος, στο οποίο το κύρος μίας χώρας δεν φαίνεται από τη στρατιωτική ή την οικονομική της δύναμη, αλλά από την ικανότητά της στο διάλογο, το κλείσιμο συμφωνιών και την εγκαθίδρυση της ειρήνης. Η Συμφωνία για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων που υιοθετήθηκε από τον ΟΗΕ τον Ιούλιο του 2017 από 122 χώρες, είναι ο καρπός αυτής της αλλαγής. Το σχέδιό της χρειάζεται πολλά πολιτικά στάδια με την προϋπόθεση της συνεργασίας πολλών εθνών και η διαπραγμάτευσή της ήταν εξαιρετικά εποικοδομητική και συνεργατική, προϋποθέτοντας ειδικούς της κοινωνίας των πολιτών με τρόπο που δεν έχουμε δει ξανά στο παρελθόν σε διαδικασίες τέτοιου τύπου. Η καθολικότητα και η εφαρμογή της Συμφωνίας θα ενδυναμώσουν το πολύπλευρο καθεστώς και θα ευνοήσουν την επιστήμη και τη διεθνή διπλωματία, στοιχεία απαραίτητα για την πάλη ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Η υπογραφή και η επικύρωση της Συμφωνίας πρέπει να θεωρηθούν ως επείγουσες δράσεις, μέσα στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης.

Ο χρόνος της ρητορικής έχει παρέλθει. Απέναντι σε αυτό το υπαρξιακό δίπολο, η ανθρωπότητα βρίσκεται στο σταυροδρόμι δύο μονοπατιών: ή ευημερούμε, ή καταστρεφόμαστε. Περισσότερο από ποτέ, ο κόσμος έχει ανάγκη τον διάλογο, έχει ανάγκη από πραγματικούς ηγέτες, ικανούς να πάρουν θαρραλέες αποφάσεις και να υιοθετήσουν και να εφαρμόσουν εποικοδομητικές πολιτικές. Είναι επιτακτικό να δώσουμε μία ευκαιρία στην ειρήνη.

 

———————-

*Ο Carlos Umaña είναι γιατρός και διερμηνέας, μέλος της ICAN και Αντιπρόεδρος της IPPNW, στην ηπειρωτική ζώνη της Λατινικής Αμερικής.

———————-
Μετάφραση από τα γαλλικά για την ελληνική Pressenza: Ανδρέας Παπαγγελόπουλος.