Elizabeth Benjamin, Πανεπιστήμιο του Coventry για το The Conversation

Δεδομένου ότι η Γαλλία φτάνει την 50ή επέτειο από τις εξεγέρσεις του Μαΐου 1968, ο Εμμανουήλ Μακρόν μπορεί να εισπράξει περισσότερα από όσα αρχικά περίμενε. Αντί να γιορτάζει αυτή την επέτειο, ο Γάλλος πρόεδρος φαίνεται ότι ακούσια αναδημιουργεί αυτό το γεγονός. Έχει προτείνει μια αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε μια ιδιαίτερα ακατάλληλη στιγμή, προκαλώντας σημαντικές διαμαρτυρίες.

Ο Μάης του ’68 είχε σημαντικό αντίκτυπο στη γαλλική κοινωνία, την πολιτική και τον πολιτισμό. Αρχίζοντας με φοιτητικές διαμαρτυρίες, οι πολιτικές αναταραχές εξαπλώθηκαν σύντομα και πήραν μια φιλοσοφική διάσταση, αγγίζοντας κάθε κοινωνικό περιβάλλον. Σήμερα αυτά τα γεγονότα έχουν γίνει ένας παγκοσμίως αναγνωρισμένος μύθος του γαλλικού πολιτισμού και κοινωνικής αλλαγής.

Ο Macron, ο οποίος μόλις ολοκλήρωσε το πρώτο του έτος στην εξουσία, χαρακτήρισε την επέτειο μια ευκαιρία για τη Γαλλία να «βγει από τους “πικρόχολους” τρόπους με τους οποίους συζητούνται τα γεγονότα που συνέβαλαν στον εκσυγχρονισμό της γαλλικής κοινωνίας». Για χρόνια, αυτή η περίοδος στη γαλλική ιστορία συζητήθηκε με αρνητικό τρόπο και κατηγορήθηκε για τα συνεχιζόμενα κοινωνικά δεινά της Γαλλίας από πολλούς, συμπεριλαμβανομένων και πρώην Προέδρων. Οι αντιθέσεις στόχων και απαιτήσεων κατά την εποχή εκείνη (σαφείς από τους εργάτες, ασαφείς και αναμεμιγμένες από τους φοιτητές) έκαναν το Μάιο ’68 μια ακατάστατη υπόθεση. Οι απόψεις που ακολούθησαν ήταν τόσο διαχωρισμένες ώστε η μνήμη συχνά παραμορφώνεται.

Ο Macron, ως ο πρώτος Γάλλος πρόεδρος που γεννήθηκε μετά το Μάιο του ’68, φαινόταν να θέλει να ενσταλάξει μια πιο θετική στάση. Παρ ‘όλα αυτά, σύντομα άλλαξε γνώμη, αποφασίζοντας να μην τιμήσει καθόλου την επέτειο, αλλά χωρίς να δώσει μια πραγματική εξήγηση. Σε αυτό το πλαίσιο έφερε τις μεταρρυθμίσεις του, και αυτό ίσως να εξηγεί γιατί βρίσκεται αντιμέτωπος με επανεκλογή.

Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις του Macron περιλαμβάνουν ανταγωνιστικές διαδικασίες επιλογής και εξειδίκευσης για τα πανεπιστήμια σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης της υπερπροσφοράς και των υψηλών ποσοστών αποτυχίας. Οι Γάλλοι υποδέχθηκαν με αγανάκτηση αυτά τα σχέδια και τα πανεπιστήμια με στοχοθετημένη δράση . Τα πανεπιστήμια σε ολόκληρη τη Γαλλία έκλεισαν επανειλημμένα τον περασμένο μήνα, καθώς οι μαθητές αντιστέκονται σε αυτές τις αλλαγές, αποκηρύσσοντας τον ελιτισμό και την κοινωνική αδικία.

Οι σπουδαστές έχουν καταλάβει τις πανεπιστημιουπόλεις, κλείνουν δρόμους και βγαίνουν για να διαμαρτυρηθούν. Συνθήματα και πανό εμπνευσμένα από το ’68 δίνουν μια οπτική φωνή στα πλήθη. Αυτά γίνονται όταν η εξεταστική είναι σε πλήρη εξέλιξη, εμποδίζοντας πολλούς να προχωρήσουν σε αξιολογήσεις.

Φιλοσοφικές ρίζες

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Γαλλίας έχει τις ρίζες του τον 19ο αιώνα. Μια σειρά νόμων έκανε προοδευτικά τη σχολική εκπαίδευση υποχρεωτική, κοσμική και ελεύθερη. Το κεντρικό στοιχείο του συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι ο κανόνας ότι όποιος κατέχει το απολυτήριο (baccalaureate – σχεδόν ισοδύναμο με το επίπεδο Α) είναι ελεύθερος να παρακολουθήσει πανεπιστήμιο. Η μεταρρύθμιση αυτού του στοιχείου είναι ένα από τα κεντρικά σημεία των διαμαρτυριών στις φοιτητικές διαμαρτυρίες.

Αυτή η ιστορία προστίθεται σε μια έντονη αίσθηση παιδαγωγικών ηθών, και αλίμονο σε όποιον τα θέσει υπό απειλή. Εάν οι νόμοι και οι απαιτήσεις εισόδου ενισχύουν την ισότητα και την ελευθερία πρόσβασης, το σκέλος του γαλλικού εθνικού συντάγματος που υπολείπεται είναι η αδελφότητα προς υπεράσπιση του δικαιώματος στην εκπαίδευση.

Δυστυχώς, αυτά τα λαμπερά ιδανικά φέρνουν μαζί τους ένα διαφορετικό κόστος: πάνω στην επιτυχία. Ενώ περίπου το 90% των μαθητών παίρνουν το απολυτήριο, λιγότερο από το 40% των πανεπιστημιακών φοιτητών ολοκληρώνουν το πτυχίο που ξεκίνησαν αρχικά. Αυτή η διαφορά ήταν που ώθησε την κυβέρνηση  Macron να ξεκινήσει μια ευρεία μεταρρύθμιση του απολυτηρίου. Ο νέος νόμος, που θεσπίστηκε τον Μάρτιο του 2018, θα παράσχει στα πανεπιστήμια την εξουσία να εισαγάγουν κριτήρια επιλογής και κατάταξης υποψήφιων, με την ελπίδα να λάβουν μόνο φοιτητές εξοπλισμένους για να παραμείνουν στις σπουδές.

2018: έτος αντι-Μάης ’68;

Οδοφράγματα στους δρόμους της Γαλλίας Μάιος 1968

Η κεντροαριστερή γαλλική εφημερίδα Libération ξεκίνησε το έτος με το ερώτημα: «Το 2018 θα είναι ο αντι-Μάης του 68;» Τραγουδώντας τις επαίνους της εξέγερσης και του επαναστατικού πνεύματος του Μαΐου του 68, η εφημερίδα παρουσίασε ένα αντεπαναστατικό 2018, όπου η ελευθερία και η αδελφοσύνη που επιδιώχθηκε τότε καταπνίγονται από γεγονότα σχετικά με παρενόχληση, απειλές για την ασφάλεια και κοινωνική κακοποίηση. Πολύ λίγο παρατήρησε η εφημερίδα ο Μάιος του 2018 θα έχει στην πραγματικότητα ομοιότητα με εκείνα τα χρόνια.

Οι κοινωνικές αναταραχές εμφανίστηκαν με παρόμοιο τρόπο και στις δύο περιπτώσεις. Οι σημερινοί φοιτητές έχουν καταλάβει πανεπιστημιουπόλεις σε όλη τη χώρα, σε φόντο απεργιών μεταφορών, τους σιδηροδρομικούς εργάτες να διαμαρτύρονται στους δρόμους και η Air France να μαστίζεται από απεργία του προσωπικού για τις αμοιβές. Τα γεγονότα του Μάη του ’68, όπως και τα γεγονότα του Μάη του ‘18, προέρχονται από την αντίσταση των μαθητών σε μέτρα αντιμετώπισης μιας χρόνιας υπερκάλυψης. Και τα δύο έχουν αντικατοπτριστεί με διαμαρτυρίες σε άλλες βασικές ομάδες. Και οι δύο περιπτώσεις έχουν εξαντληθεί σε μια έντονη υπεράσπιση των γαλλικών αρχών.

Οι τρέχουσες διαμαρτυρίες των φοιτητών συμβαίνουν σε ριζικά διαφορετικό πλαίσιο από εκείνες του ’68 (με μια μεταστροφή από το κοινωνικο-πολιτισμικό στο κοινωνικο-οικονομικό), αλλά βρίσκονται στο ίδιο πνεύμα. Και στις δύο περιπτώσεις, έχουμε μια «σύγκλιση των αγώνων» που δείχνει ότι διακυβεύεται η απειλή για το γαλλικό κοινωνικό μοντέλο.

Οι αριθμοί δεν φαίνονται καλοί για τον Macron αν θέλει να αποφύγει ένα δυσάρεστο σκηνικό. Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις YouGov δείχνουν ότι στο πλαίσιο των σημερινών διαμαρτυριών, το 52% των Γάλλων υποστηρίζει την επιστροφή στα γεγονότα του Μάη ’68. Με μόλις 28% ικανοποιημένο από το πρώτο έτος του Macron, ο γάλλος πρόεδρος θα μπορούσε να βρίσκεται να ζει στην πραγματικότητα αντί να τιμά τη μνήμη του Μαΐου του ’68.

Παρά την κακή χρονική στιγμή των μεταρρυθμιστικών προτάσεων του Macron, η σύγκλιση του Μαΐου ’68 / Μαΐου ’18,  υπογραμμίζεται από το Conversation, ως μια δέσμευση σε κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί προς όφελός του. Στην ίδια δημοσκόπηση που έδειξε δυσαρέσκεια για τον πρώτο χρόνο του προέδρου, περισσότεροι από τους μισούς Γάλλους εκτιμούν ότι ο Macron εκπληρώνει τις υποσχέσεις του. Η γαλλική συλλογική φωνή σαφώς δεν θα σιγήσει, και ο Macron θα κάνει καλά να ακούσει το μήνυμά της. Τα επαναστατικά ιδανικά πεθαίνουν σκληρά, ειδικά στη Γαλλία.

 

Elizabeth Benjamin, Λέκτορας στη Γαλλική Φιλολογία, Πανεπιστήμιο του Coventry

 

Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο The Conversation. Διαβάστε το αρχικό άρθρο εδώ.