Η Juana Pérez Μοντέρο, συντάκτρια του πρακτορείου Pressenza, πρόσφατα παρουσίασε την ανακοίνωση με τίτλο «Η μετανάστευση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης από τη σκοπιά της ειρήνης και της μη βίας” στο VII Διεθνές Συνέδριο για τη Μετανάστευση, Διαπολιτισμικότητα και Συνύπαρξη που πραγματοποιήθηκε στην αυτόνομη Ισπανική πόλη της Ceuta.

 

– Πριν ξεκινήσουμε, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι δεν θα μιλήσουμε εδώ ως «αντικειμενικοί» δημοσιογράφοι μια και δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει κάτι τέτοιο. Γνωρίζουμε ότι η ιδέα της αντικειμενικότητας που μας διδάσκουν στις σχολές δημοσιογραφίας δεν υπάρχει – και αυτό όχι μόνο επειδή μπορεί να έχουμε κατά νου όταν εργαζόμαστε τα συμφέροντα του εργοδότη μας, αλλά επειδή εμείς οι ίδιοι είμαστε υποκείμενα. Ό, τι και αν κάνουμε, πούμε, γράψουμε κλπ δεν θα είναι πάντα υποκειμενικό; Θα είναι το προϊόν μιας συγκεκριμένης άποψης που εξαρτάται από τις πεποιθήσεις μας, τις αξίες μας, τις περιστάσεις… ακόμα και από το σώμα μας.

Θα θέλαμε επίσης να ξεκαθαρίσουμε ότι, κατά την άποψή μας, ο άνθρωπος είναι ένα ιστορικό ον με πρόθεση και γι’ αυτό μπορεί να αλλάζει το σώμα του, το εσωτερικό του τοπίο αλλά και το ανθρώπινο τοπίο στο οποίο ζει.

Προχωρώντας στο θέμα μας, θα λέγαμε ότι η λέξη «μετανάστευση» [immigration], με το πρόθεμα “in” [=μέσα], υπονοεί μια συγκεκριμένη οπτική, ότι υπάρχει κάτι «μέσα» και κάτι «έξω» από αυτό. Μας τοποθετεί σε μία συνθήκη, να μιλήσουμε για το «μέσα», όπως το βλέπουμε και το βιώνουμε. Αλλά ίσως αυτό που χρειαζόμαστε είναι να διευρύνουμε την οπτική μας. Ίσως πρέπει να δούμε και το «έξω», προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα το «μέσα» και να αναζητήσουμε θετικές λύσεις προς ένα μέλλον για όλους μας. Εφόσον, βέβαια, αυτό που ψάχνουμε είναι συνεπείς και οριστικές λύσεις.

Δεν βλέπουμε άλλο τρόπο πραγμάτευσης αυτού του ζητήματος σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Έναν κόσμο, τα σύνορα του οποίου υπάρχουν κυρίως για τους φτωχούς ανθρώπους, και την ίδια στιγμή όλο και περισσότεροι κοινωνικοί τομείς πλήττονται από την πολιτική των συνόρων, μια πολιτική που στηρίζεται στην καλλιέργεια του φόβου, στον παραλογισμό και την απανθρωπισμό.

 

Ο ρόλος των μέσων μαζικής ενημέρωσης στο μεταναστευτικό φαινόμενο

Στο ζήτημα αυτό τα ΜΜΕ παίζουν τον ίδιο ρόλο όπως και σε οποιοδήποτε άλλο θέμα. Είναι ταυτόχρονα μια αντανάκλαση του ανθρώπινου τοπίου στο πλαίσιο του οποίου λειτουργούν ενώ αποτελούν και τους παράγοντες εκείνους που συμβάλλουν στη δημιουργία της «συλλογικής φαντασίας» καθώς επιδρούν στην κατασκευή των εσωτερικών τοπίων των ανθρώπων και του ανθρώπινου τοπίου γενικότερα. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε το παραπάνω και να αναλάβουμε την ευθύνη γι’ αυτό.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συνεχίζουν να δημιουργούν απόψεις, να χτίζουν μια εικόνα του «μετανάστη» που είναι σε γενικές γραμμές αρνητική, στιγματίζει ακόμη και ποινικοποιεί. Δημιουργεί διαίρεση. Εντείνει την δυσαρέσκεια και μια δίψα για εκδίκηση μεταξύ των «μέσα» και των «έξω».

Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου τα ΜΜΕ κατηγορούν τους μετανάστες για όλα τα προβλήματά, ενώ δε στρέφεται η προσοχή στους πραγματικά υπεύθυνους για την καταστροφή που ζούμε. Τι ψευδαίσθηση που είναι η λεγόμενη πραγματικότητα μας!

Τέλος, το γεγονός ότι τα ΜΜΕ συμβάλλουν ο ρόλος των ΜΜΕ στη δημιουργία της συλλογικής φαντασίας σε συνδυασμό με τις συγκεκριμένες απόψεις που έχουν σε διάφορα ζητήματα αναδεικνύει ότι φέρουν τεράστια ευθύνη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις απόψεις τους πάνω στους μετανάστες αυτή τη στιγμή.

 

Προοπτικές για τη μετανάστευση

Και αυτές οι απόψεις αντιστοιχούν σε αυτό που ονομάζουμε «ιδιαίτερες προοπτικές». Υπάρχουν, κατά τη γνώμη μας, δύο βασικοί τύποι προοπτικών που αντιστοιχούν στις θεμελιακές αξίες κάθε μέσου μαζικής ενημέρωσης.

Πολλές και ιδιαίτερα μεγάλες μιντιακές οργανώσεις, έχουν μια απάνθρωπη προοπτική – μια προοπτική που θα ονομάσουμε «αντικειμενοποίηση» στο ζήτημα. Είναι η άποψη που βλέπει τους μετανάστες ως λίγο πολύ χρήσιμα, αναλώσιμα αντικείμενα. Είναι μια προοπτική του συστήματος στο οποίο ζούμε, όπου το χρήμα είναι βασιλιάς και εκατομμύρια άνθρωποι να μένουν άνεργοι όσο η τεχνολογία εξελίσσεται. Εκατομμύρια άνθρωποι απομένουν ανάμεσα στο «μέσα» και στο «έξω»!

Είναι μια προοπτική αποσύνδεσης από την ανθρώπινη πλευρά του προσώπου που γράφει ή μιλά καθώς και από την ανθρώπινη πλευρά του ζητήματος. Μία προοπτική έλλειψης συμπόνιας, που αρνείται μία χάρη ή ένα μέλλον στους άλλους, και χρησιμεύει μόνο στη διαιώνιση αυτού του απάνθρωπου συστήματος.

Αλλά υπάρχει και μια άλλη προοπτική, η υιοθέτηση της οποίας είναι πλέον επείγουσα. Είναι μια προοπτική που θέτει τον άνθρωπο ως κεντρική αξία και εκτιμά πάνω από όλα τη ζωή και την ελευθερία του. Αποκαλύπτει και καταδικάζει τη βία σε όλες τις μορφές της: οικονομική βία (η μητέρα όλων των άλλων μορφών βίας), σωματική βία (με μεγαλύτερο παράδειγμα τους πολέμους), φυλετική βία, θρησκευτική βία, σεξιστική βία, ψυχολογική βία. Είναι μια προοπτική που δεν ανέχεται τη βία σε οποιαδήποτε μορφή – ούτε καν τη νομική βία – καθώς η βία είναι πάντα παράνομη και ανήθικη.

Και η προοπτική αυτή – την οποία ονομάζουμε ειρήνη και μη βία –οδηγεί στην αποκάλυψη και καταδίκη των πραγματικών αιτιών του σύγχρονου μεταναστευτικού φαινομένου. Ανάμεσα στις αιτίες αυτές είναι:

  • Οι πολιτικές που υιοθετούνται από τις βόρειες χώρες – υπηρέτες των μεγαλύτερων οικονομικών συμφερόντων του κόσμου.
  • Οι εισβολές του ΝΑΤΟ και των στρατευμάτων του σε τρίτες χώρες για την υπεράσπιση των συμφερόντων αυτών.
  • Η πώληση όπλων σε ορισμένες ομάδες, οδηγώντας σε πόλεμο, όταν δεν δίνονται οι πόροι από ορισμένους κυβερνήτες.
  • Η κατάσχεση των πόρων των χωρών αυτών. Μερικοί είναι ακόμα αρκετά θρασείς ώστε να διακηρύσσουν ορισμένα απίστευτα πλούσια έθνη ως «χώρες χωρίς ελπίδα ανάπτυξης».
  • Οι πολιτικές των τροφίμων και τα συμφέροντα των μεγαλύτερων βιομηχανιών του τομέα αυτού που εντείνουν την αλλαγή του κλίματος και την πείνα.
  • Η δυστυχία και ο θάνατος, ο πόνος και η οδύνη που όλο αυτό προκαλεί σε εκατομμύρια ανθρώπους.
  • Ο τρόπος ζωής που προωθείται από τους «βόρειους» του πλανήτη που αποτελούν μόνο μια μειοψηφία.
  • Η δαιμονοποίηση και ποινικοποίηση των άλλων πεποιθήσεων, αξιών και μύθων.
  • Η θερμή υπεράσπιση του ατομικισμού, που οδηγεί σε μια έλλειψη αλληλεγγύης και καταδικάζει εκατομμύρια ανθρώπους στη μοναξιά.
  • Ο ατυχής «ρόλος» της Μεσογείου ως νεκροταφείο για τους χιλιάδες άθαφτους νεκρούς.
  • Η άγνοια της πρόσφατης και τρέχουσας ιστορίας των αναγκαστικών μεταναστεύσεων, κ.λπ.

Η προοπτική της ειρήνης και της μη βίας εστιάζει στο θετικό, στην ενθάρρυνση της ζωής, σε ο,τιδήποτε χτίζει ή φαντάζεται έναν άλλο κόσμο.

Αυτό μας οδηγεί σε πρωτοβουλίες, οι οποίες:

  • Δίνουν αξία και αντιμετωπίζουν κάθε μετανάστη ως ανθρώπινο ον του οποίου η ζωή και η ελευθερία είναι ιερή.
  • Απαιτούν ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες για όλους.
  • Συνεχίζουν να διακηρύσσουν ότι «κανένας άνθρωπος δεν είναι παράνομος», απαιτώντας το κλείσιμο όλων των κέντρων κράτησης μεταναστών κ.λπ.
  • Συζητούν το δικαίωμα της μετανάστευσης και τα οφέλη της.
  • Τολμούν να προτείνουν την κατάργηση των συνόρων.
  • Υποστηρίζουν την άμεση απόσυρση των στρατευμάτων σε κατεχόμενα εδάφη (Παλαιστίνη, Συρία, Υεμένη)
  • Αγωνίζονται για την συμπερίληψη μιας ρήτρας στα εθνικά συντάγματα που αποκηρύσσει τον πόλεμο ως μέσο επίλυσης των συγκρούσεων (όπως έχει γίνει στη Βολιβία).
  • Συζητούν τον αυξανόμενο πλούτο ως αποτέλεσμα της τεχνολογικής προόδου. Αυτός ο πλούτος, βέβαια, ανήκει σε όλους.
  • Συζητούν την περίπτωση δίκαιης διανομής όλου αυτού του πλούτου, υλικού και άυλου, και το γεγονός ότι αυτό θα πρόσφερε μία αξιοπρεπή ζωή για όλη την ανθρωπότητα και απαιτούν την εν λόγω ανακατανομή.
  • Μας εκπαιδεύουν στις ομοιότητες και όχι στις διαφορές μας.
  • Αναφέρονται σε ο,τιδήποτε αφορά στα οικουμενικά ανθρώπινα δικαιώματα (συμπεριλαμβανομένων και των αναδυόμενων ή ανθρωπίνων δικαιωμάτων τέταρτης γενιάς).

Αυτό θα επιτευχθεί με την κάλυψη εγχειρημάτων κάθε κλίμακας, ακόμη και ατομικών που θα χαρακτηρίζονται από μεγάλη έμπνευση και σημασία ή εκείνων που ενεργούν σε όλο τον κόσμο ή με πολύ φιλόδοξους στόχους. Ιστορίες και ιδέες για έναν άλλο κόσμο που θα μπορούσε να υπάρχει.  Έτσι, μπορούμε να συμβάλουμε στη δημιουργία μιας νέας συλλογικής φαντασίας, με ένα νέο παράδειγμα που βάζει πρώτο τον άνθρωπο και τάσσεται υπέρ της δημιουργίας ενός παγκόσμιου ανθρώπινου έθνους.

 

Βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι

Ο κόσμος ζει περίπλοκους καιρούς. Στην συναρπαστική μας εποχή, την οποία κάποιοι βλέπουν ως ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, συζητούμε ως είδος, ως άνθρωποι και ως άτομα για το αν θα επιλέξουμε – με βάση αυτό που ακούσαμε και βιώσαμε – να αφήσουμε τον εαυτό μας να παρασυρθεί από το φόβο, τη δυσαρέσκεια και την επιθυμία για εκδίκηση (η βάση του σημερινού πολιτισμού) ή να επιλέξουμε έναν άλλο τρόπο:

Μια κουλτούρα διαλόγου, η οποία επιδιώκει να κατανοήσει τα βαθύτερα αίτια του φαινομένου αλλά και προσωπική και κοινωνική συμφιλίωση. Μία κουλτούρα που απαιτεί να «συμπεριφερόμαστε στους άλλους με τον τρόπο που θέλουμε να μας συμπεριφέρονται», μια απαραίτητη ηθική αρχή, εάν θέλουμε πραγματικά να πετύχουμε τη συμβίωση σε μια διαπολιτισμική κοινωνία.

Σε αυτό το σταυροδρόμι – μεταξύ μιας επικείμενης καταστροφής σε έναν όλο και πιο βίαιο και απάνθρωπο κόσμο και της πιθανότητας ενός νέου κόσμου που βασίζεται στην ειρήνη και τη μη βία – ο καθένας από εμάς θα πρέπει να επιλέξει… και οι πράξεις μας θα μιλήσουν για μας.

Το πρακτορείο Pressenza είναι μια συλλογικότητα από εθελοντές ανταποκριτές – εθελοντές ώστε να αποφευχθεί η εξάρτηση από εξωτερικά συμφέροντα – που ακολούθησε την δεύτερη επιλογή από την ίδρυσή του. Για την ακρίβεια, η δημιουργία ενός τέτοιου μιντιακού οργανισμού έγινε ακριβώς επειδή επιλέξαμε αυτό το δεύτερο μονοπάτι. Είναι ένας οργανισμός που έχει ως στόχο να εξυπηρετήσει τους ανθρώπους, την κοινωνική βάση και την κατασκευή ενός νέου προτύπου αντάξιου της ανθρωπότητας.

Σας ευχαριστώ!

 

Μετάφραση του αρχικού ισπανικού κειμένου από τον Mark Wood, επιμέλεια από τον Kay Walden της www.trommons.org