Ο Άλφρεντ Νόμπελ εφηύρε το δυναμίτη και άλλες εκρηκτικές ύλες, οπότε ίσως ένιωθε υπεύθυνος για τη χρήση τους για στρατιωτικούς σκοπούς. Αλλά ο δυναμίτης βοήθησε να ανοιχτούν δρόμοι μέσα στα βουνά και έδωσε πρόσβαση σε ανθρώπους που δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν. Έτσι, δεν μπορεί πραγματικά να κατηγορηθεί για το ότι επινόησε κάτι που μετατράπηκε σε όπλο.

Ως συνήθως δεν είναι το αντικείμενο, αλλά οι ανθρώπινες προθέσεις που είναι υπεύθυνες για τη χρήση του. Αυτές πρέπει να τεθούν υπό αμφισβήτηση. Πιο ανησυχητικό δε είναι το γεγονός ότι έφτιαξε ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας του από την παραγωγή και εμπορία όπλων, παρά ο ισχυρισμός του ότι ήταν ειρηνιστής.

Όπως και πολλοί άλλοι άνθρωποι που έκαναν μια περιουσία μέσα από τους μηχανισμούς του καπιταλισμού, ο κος Noble (παράφραση του Νόμπελ για να σημαίνει ευγενής) αποφάσισε να επενδύσει μετά το θάνατό του σε μια αγαθοεργία. Έτσι ίδρυσε το Νόμπελ Ειρήνης δίνοντας ανταμοιβές στους ανθρώπους που έχουν κάνει ενδιαφέροντα πράγματα σε διαφορετικούς τομείς (εξαιρώντας τα μαθηματικά, καθώς ο μύθος λέει ότι η σύζυγός του μάλλον είχε μια ερωτική περιπέτεια με ένα μαθηματικό).

Στέρησε όμως από το ευρύ κοινό την απόφαση για το ποιος θα λάμβανε τα χρήματα και την αναγνώριση και την έδωσε σε ένα κολέγιο ακαδημαϊκών που διορίζονται από το Νορβηγικό Κοινοβούλιο.

Και όπως τόσοι άλλοι που έκαναν περιουσίες μέσα από δραστηριότητες που αποδεδειγμένα αποδίδουν αμύθητα ποσά, που δεν λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων και οι οποίοι στη συνέχεια αναπτύσσουν φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες – όπως οι Gates και οι Zuckerbergs – έθεσε ως στόχο να βελτιώσει τον κόσμο. Αξιέπαινες προθέσεις, αλλά …

Το πρόβλημα είναι γιατί αυτοί οι άνθρωποι ή οι εκπρόσωποί τους πρέπει να έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν τι είναι καλό για τους άλλους. Απ ‘όσο γνωρίζω κανείς δεν έχει δημιουργήσει ένα φιλανθρωπικό έργο για να αλλάξουν οι βασικοί μηχανισμοί της συγκέντρωσης του πλούτου που δημιουργούν τόση ανισότητα και δυστυχία, την ίδια στιγμή που έχουν την πολυτέλεια να λένε μάλιστα ότι βοηθούν τον κόσμο.

Η επιτροπή Νόμπελ έχει μια ιστορία αμφιλεγόμενων αποφάσεων για το βραβείο Ειρήνης. Ο δημοσιογράφος της Guardian, Will Dean, συνόψισε την άποψη του στο πόσα “βραβεία Kissinger” θα πρέπει να δοθούν στην Ακαδημία Νόμπελ για τις αποφάσεις της να δώσει για παράδειγμα βραβείο Ειρήνης στον Μπαράκ Ομπάμα ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το Νόμπελ Λογοτεχνίας δόθηκε στον Bob Dylan, αλλά εδώ και εβδομάδες δεν έχει τοποθετηθεί για το αν θα το δεχθεί ή όχι.[1] Η δε επιτροπή Νόμπελ λέει ότι η σιωπή του είναι “αγενής και αλλαζονική” επειδή δεν τους απευθύνει το λόγο. Δεν καταλαβαίνουν άραγε ότι ο Bob Dylan τραγουδούσε όλη του τη ζωή ακριβώς για τα προβλήματα του κατεστημένου (συμπεριλαμβανομένου του πολέμου και των κατασκευαστών όπλων) και ότι ακριβώς επειδή η επιτροπή Νόμπελ είναι μέρος του κατεστημένου, το να περιμένει ότι αυτή τη φορά θα το παίξει καλό παιδί και θα συμπεριφερθεί ως μέρος του κατεστημένου είναι τουλάχιστον γελοίο;

Αυτό δεν σημαίνει ότι η απόφαση ήταν λανθασμένη, δεδομένου ότι κατά πάσα πιθανότητα ώθησε πολλούς ανθρώπους, που δεν είχαν τη χαρά να έχουν ακούσει τον Dylan όταν ήταν νέοι, να τον ακούσουν σήμερα και να θαυμάσουν και τα τραγούδια του ως μουσική αλλά και την εξαιρετική ποιότητα των στίχων του.

Εν ολίγοις, αυτό δεν πρέπει να είναι μια ακόμα κορώνα των Νόμπελ αλλά να παραμείνει τουλάχιστον ως μια ενδιαφέρουσα απόφαση χωρίς ξεσπάσματα ή χαλαρώσεις.

 

 

—————————

[1] Σημείωμα από την ελληνική σύνταξη: αναρτάμε το λινκ της λακωνικής δήλωσης του τραγουδοποιού που μεσολάβησε από τη συγγραφή του πρωτότυπου κειμένου μέχρι τη μετάφρασή του στα ελληνικά και που ουσιαστικά δεν επηρεάζει ιδιαίτερα τα όσα περιγράφει η συγγραφέας.