Η 2η ημέρα του Οκτώβρη, ημέρα των γενεθλίων του Γκάντι, έχει ανακηρυχθεί με απόφαση των Ηνωμένων Εθνών Διεθνής Ημέρα Μη Βίας.

Αποτελεί ντροπή για την κοινωνία μας στο σύνολό της ότι είμαστε αναγκασμένοι να έχουμε μια ειδική μέρα μέσα στο χρόνο για να τιμούμε αυτήν την ύψιστη ηθική στάση και συμπεριφορά. Η ιδέα της μη βίας δεν είναι κάτι καινούριο καθώς η προέλευσή της μπορεί να αναζητηθεί στη θεωρία της ahimsa που σημαίνει «μη βλάπτεις» και «συμπόνια» και που αποτελεί κεντρική αρχή της διδασκαλίας σε θρησκείες όπως ο Τζαϊνισμός, ο Ινδουισμός και ο Βουδισμός. Ο Γκάντι υπήρξε θερμός οπαδός αυτής της αρχής.

Όμως η μη βία ως ιδέα δε συναντάται μόνο ως κεντρική αρχή αυτών των τριών θρησκειών. Την βρίσκουμε σε όλες τις σημαντικές θρησκείες παγκοσμίως όπως, βέβαια, και έξω από το θρησκευτικό πεδίο.

Μην κάνεις στους άλλους αυτό που είναι κακό για σένα – Βούδας

Αυτό είναι το ύψιστο καθήκον σου: μην κάνεις τίποτα στους άλλους που θα σου προκαλούσε πόνο αν το έκαναν σε σένα – Μαχαμπαράτα XIII:114

Κάνε στους άλλους ό,τι θα ήθελες να σου κάνουν – Ματθαίος 7 σ.12

Κανείς αναμεταξύ σας δε θα είναι πραγματικός πιστός έως ότου επιθυμήσει για τον αδελφό του αυτό που επιθυμεί για τον εαυτό του – Προφήτης Μωάμεθ

Αυτό που δε σου αρέσει, μην το κάνεις στο συνάνθρωπό σου. Αυτός είναι ο νόμος: τα υπόλοιπα είναι σχόλια – Ταλμούδ, Σαμπάτ 31α

Στην ευτυχία και τον πόνο, στη χαρά και τη θλίψη πρέπει να νοιαζόμαστε για όλα τα πλάσματα όπως νοιαζόμαστε για τον εαυτό μας – Μαχαβίρα

Μη δημιουργείς εχθρότητα με κανένα επειδή ο Θεός βρίσκεται μέσα σε όλους μας – Γκουρού Γκράνθ Σαχίμπ

Ευλογημένος αυτός που τοποθετεί τον αδελφό του πάνω απ’ αυτόν – Baha’u’llah, πλάκες του baha’u’llah, 71

Όταν φέρεσαι στους άλλους όπως θέλεις να σου φέρονται, απελευθερώνεσαι – Σίλο

Αν θέλαμε να συνοψίσουμε όλες αυτές τις υπέροχες εκφράσεις της μη βίας σε μια μόνο φράση, αυτή θα ήταν: «Να φέρεσαι στους άλλους όπως θέλεις να σου φέρονται». Αυτός είναι ο Χρυσός Κανόνας τον οποίο συναντάμε σε εκατοντάδες παραλλαγές μέσα στην ανθρώπινη ιστορία.

Για να καταλάβουμε, ωστόσο, τι είναι η μη βία, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τι είναι η βία. Για να γίνει αυτό θα πρέπει καταρχάς να κατανοήσουμε ότι ο άνθρωπος βιώνει και τις δύο αυτές καταστάσεις, είτε όταν τις ασκεί είτε όταν τις υφίσταται. Αυτή η εμπειρία καταγράφεται από τον άνθρωπο. Και αν θέλαμε να δώσουμε έναν ορισμό, θα λέγαμε πως «είναι η εμπειρία της αίσθησης που προκαλείται από ερεθίσματα που μπορούν να προέλθουν από τις εσωτερικές ή τις εξωτερικές αισθήσεις , καθώς και από τη μνήμη και τη φαντασία».

Όλα αυτά ίσως ακούγονται πολύ θεωρητικά και πιθανά κάποιοι από σας να έχετε ήδη σταματήσει την ανάγνωση σ’ αυτό το σημείο. Πρόκειται, ωστόσο, για μια ιδιαίτερα σημαντική παρατήρηση επειδή αν δεν κατανοήσουμε το θέμα «των εγγραφών», δεν μπορούμε να δώσουμε τον ακριβή ορισμό της βίας. Η βία, σε τελική ανάλυση, είναι αυτό που γεννά πόνο και οδύνη στον άνθρωπο. Ο πόνος και η οδύνη καταγράφονται από το σώμα μας και, ως εκ τούτου, αυτές οι εγγραφές όταν υπάρχουν υποδηλώνουν πάντοτε μια κατάσταση βίας.

Ο Αργεντινός συγγραφέας Σίλο, ο πνευματικός οδηγός και η έμπνευσή μας πίσω από την Pressenza, έχει πει σχετικά:

Όταν οι άνθρωποι μιλούν για τη βία, αναφέρονται συνήθως στη φυσική βία και την πιο προφανή έκφραση της, τη σωματική επίθεση. Άλλες μορφές βίας, όπως η οικονομική, η φυλετική, η θρησκευτική και η σεξουαλική βία συχνά λαμβάνουν χώρα κρύβοντας τον πραγματικό τους χαρακτήρα, αλλά, οδηγώντας κι αυτές, με τη σειρά τους, στη βύθιση και την υποδούλωση της ανθρώπινης πρόθεσης και ελευθερίας. Σε κάποιες περιπτώσεις όπου αυτές οι μορφές βίας ασκούνται ανοιχτά, καταλήγουν να παίρνουν επίσης τη μορφή της φυσικής βίας. Κάθε μορφή βίας έχει αμοιβαία σχέση με τη διάκριση. [1]

Γράφει επίσης:

Καταγγέλλουμε τη βία ως το θεμελιώδες πρόβλημα της παρούσας στιγμής. Όλες οι προσωπικές και οι κοινωνικές συγκρούσεις προκαλούνται πάντα από μια κατάσταση βίας.

Διακρίνουμε ανάμεσα σε πολυάριθμες μορφές βίας και δεν αναφερόμαστε μόνο στην πιο προφανή της εκδήλωση, τη φυσική βία, που τη συναντάμε σε πολέμους, βασανισμούς, στην τρομοκρατία, τις δολοφονίες, τις επιθέσεις και στη φυσική τιμωρία. Υπάρχει επίσης η οικονομική βία γνωστή ως εκμετάλλευση. Υπάρχει η ρατσιστική βία γνωστή ως διάκριση και διαχωρισμός. Υπάρχει η θρησκευτική βία γνωστή ως φανατισμός ή μισαλλοδοξία.

Και υπάρχει η ψυχολογική βία που ξεκινά μέσα στην οικογένεια, συνεχίζει στο εκπαιδευτικό σύστημα και καταλήγει αποκοιμίζοντας τους νέους και μετατρέποντάς τους σε μηδενιστές. Πράγμα που ανοίγει μια τεράστια άβυσσο ανάμεσα στις γενιές, μια άβυσσο που απειλεί τη σταθερότητα του ατόμου και της κοινωνίας.

Ας μην ξαφνιαζόμαστε λοιπόν όταν κάποιος απαντά με φυσική βία αν, προηγουμένως, τον έχουμε υποβάλλει σε απάνθρωπες ψυχολογικές πιέσεις, τον έχουμε εκμεταλλευτεί, διακρίνει ή απορρίψει λόγω των πεποιθήσεών του. Και αν αυτή η απάντηση μας ξαφνιάζει είναι είτε επειδή είμαστε συμμέτοχοι στην αδικία (και σ’ αυτή την περίπτωση η «έκπληξή» μας είναι ψέμα) ή επειδή βλέπουμε μόνο τα αποτελέσματα χωρίς να αντιλαμβανόμαστε τις αιτίες που προκαλούν αυτή την έκρηξη. [2]

Έτσι, σήμερα, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα της Μη Βίας, αφιέρωσε λίγο χρόνο για να σκεφτείς τις πηγές του πόνου και της οδύνης στη ζωή σου. Σκέψου τις, μελέτησε τις και ψάξε έναν τρόπο να τις αλλάξεις. Δε χρειάζεται ν’ αλλάξεις τα πάντα μονομιάς. Άλλαζε ένα πράγμα τη φορά. Αν πετύχει, πάρε θάρρος και τόλμησε ν’ αλλάξεις το επόμενο. Βρες τι προκαλεί τον πόνο και την οδύνη, ψάξε τη ρίζα τους όσο καλύτερα μπορείς και κάνε κάτι για να τα αλλάξεις.

Για το τέλος, ένα ακόμα απόσπασμα από το βιβλίο του Σίλο «Να Εξανθρωπίσουμε τη Γη»:

Αυτό είναι το ερώτημά μου: με το πέρασμα του χρόνου αυξάνεται μέσα σου η ευτυχία ή η οδύνη; Μη μου ζητήσεις να ορίσω αυτές τις λέξεις, απάντησε σύμφωνα μ’ αυτό που αισθάνεσαι… Όσο σοφός και δυνατός κι αν είσαι, θα αρνηθώ το παράδειγμά σου, αν δεν αυξάνονται μέσα σου και σ΄ εκείνους που σε περιβάλλουν η ευτυχία και η ελευθερία. Δέξου απεναντίας την πρότασή μου. Ακολούθησε σα μοντέλο αυτό που γεννιέται και όχι αυτό που βαδίζει προς το θάνατο. Ξεπέρασε την οδύνη σου και τότε δε θα μεγαλώσει η άβυσσος, μα η ζωή που είναι μέσα σου. [3]

Η ευτυχία είναι αδιάρρηκτα δεμένη με την πρακτική εφαρμογή της μη βίας. Ευτυχισμένη Ημέρα της Μη Βίας για όλους. Η Δύναμη της να είναι μαζί σας!

[1] Λεξικό του Νέου Ανθρωπισμού

[2] Ομιλία γραμμένη από το Σίλο που δόθηκε το Σεπτέμβριο του 1982

[3] Να Εξανθρωπίσουμε τη Γη