Το 1983, μεταξύ των 50 διπλωματών που πήρα συνέντευξη, γνώρισα έναν μέντορα για όλη μου τη ζωή, τον Μόνιμο Αντιπρόσωπο του ΟΗΕ και Πρέσβη στις ΗΠΑ, Ζήνωνα Ρωσσίδη από την Κύπρο και τη σοφή και φιλόξενη σύζυγό του, Τερέζα.
Δεν ήταν μόνο ένας σταθερός και ειλικρινής υποστηρικτής του αφοπλισμού, αλλά, το πιο σημαντικό για αυτόν, του ρόλου του ΟΗΕ στην διεθνή ασφάλεια, που σήμαινε την ίδρυση της Δύναμης Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Ένιωθε μεγάλη χαρά και συνάφεια όταν συναντούσε τον Πρόεδρο Τζον Φ. Κένεντι και μοιραζόταν τις σκέψεις του για τη διεθνή ασφάλεια. Ήταν πεπεισμένος ότι η Συνθήκη για την Απαγόρευση των Ατμοσφαιρικών Δοκιμών του 1963 ήταν μόνο το πρώτο βήμα του Κένεντι προς την κατάργηση. Θρήνησε βαθιά την απώλειά του.
Πριν συναντήσει τον Τζον Κένεντι, το έτος που η Κύπρος εισήλθε στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, από την πρώτη ομιλία του Πρέσβη στο βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 1960:
«Ανυπομονούμε για την ώρα που μια αποτελεσματική στρατιωτική δύναμη υπό τις διαταγές των Ηνωμένων Εθνών θα αποτελεί εγγύηση για την ειρήνη και την ελευθερία στον κόσμο.
… Πρέπει να κοιτάξουμε με περισσότερη σοφία το σύνολο του οποίου ο καθένας μας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος, από το οποίο εξαρτάται η ξεχωριστή ύπαρξη του καθενός μας.
Με αυτό το πνεύμα και έχοντας κατά νου αυτούς τους στόχους και σκοπούς, καταλαμβάνουμε με ευγνωμοσύνη και ταπεινότητα τη θέση μας σε αυτή τη Συνέλευση».
Από το βήμα θα φώναζε την αλήθεια:
«Το Συμβούλιο εκδίδει καλά τεκμηριωμένα ψηφίσματα, αλλά δεν έχει τη δύναμη να υποστηρίξει τις αποφάσεις του. …Παραβιάζοντας τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που έχει υπογραφεί από όλους, οι μεγάλες δυνάμεις έχουν σκόπιμα στερήσει το Συμβούλιο Ασφαλείας από την αποτελεσματικότητά του. Υποτίθεται ότι διαφώνησαν ως προς το μέγεθος της δύναμης που θα έπρεπε να του παραχωρήσουν.
Το 1946 διαφώνησαν και μετά από αυτό δεν προσπάθησαν ποτέ να συμφωνήσουν.
Από τότε, δεν υπάρχει τίποτα που να εμποδίζει τα έθνη. Ήθελαν να κρατήσουν τη δύναμη για τον εαυτό τους και όχι για τον ΟΗΕ. Τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας έχουν έννομο συμφέρον να κυριαρχούν.
…Υπάρχουν πάρα πολλά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα στην κούρσα των εξοπλισμών. …Από εδώ επιστρέψαμε στην ισοτιμία των όπλων, παραβιάζοντας τον ίδιο τους τον Χάρτη για τον τερματισμό της μάστιγας του πολέμου και της επιθετικότητας».
Από το 1960, προσπάθησε να εξηγήσει:
«Οι μεγάλες δυνάμεις και οι άλλες κυβερνήσεις γενικά δεν αναφέρουν ποτέ την διεθνή ασφάλεια. … Η Δύναμη Ασφαλείας του ΟΗΕ που απαιτείται από τον Χάρτη δεν είναι σταθερή ή μόνιμη δύναμη. Θα αποτελείται από όλα τα έθνη και θα οργανώνεται μόνο για το χρονικό διάστημα που απαιτεί η εκάστοτε κατάσταση, και μόνο μετά από προσεκτική συζήτηση και ψήφιση ψηφίσματος από τη συνέλευση των εθνών».
Θα διευκρινίσει επίσης ότι η Δύναμη Ασφαλείας δεν θα περιλαμβάνει τις δυνάμεις των εμπλεκόμενων αντιμαχόμενων μερών. Δεν θα παίρνει το μέρος κανενός, αλλά θα σταματάει την επιθετικότητα και θα υποστηρίξει την επίλυση των διαφωνιών με διπλωματικά μέσα.
«Ένας στενά αλληλεξαρτώμενος κόσμος που αποτελείται από πολλά κυρίαρχα έθνη δεν μπορεί να λειτουργήσει προς την κατεύθυνση της ειρήνης, της ασφάλειας και της επιβίωσης σε μια πυρηνική και διαστημική εποχή χωρίς έναν αποτελεσματικά λειτουργούντα οργανισμό. Έχουμε τα Ηνωμένα Έθνη· επομένως, πρέπει να φροντίσουμε να αποκατασταθεί η αποτελεσματικότητά τους, όπως απαιτείται από τον Χάρτη, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στον πρωταρχικό τους σκοπό, που είναι η διασφάλιση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας».
Θεωρούσε ότι οι συναντήσεις για τον αφοπλισμό ήταν συχνά το πρόβλημα.
«Ο αφοπλισμός είναι μια αρνητική έννοια. Σημαίνει να πετάμε τα όπλα και δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε στην ισοτιμία.
Μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί μόνο εστιάζοντας σε μια θετική έννοια. Η Διεθνής Ασφάλεια είναι μια θετική έννοια.
Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών ορίζει ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι υπεύθυνο για τα σχέδια για τη δημιουργία ενός συστήματος ρύθμισης των εξοπλισμών. …Γιατί δεν το έχουν κάνει;
Επειδή αυτοί που διεξάγουν τις διαπραγματεύσεις για τα όπλα, υποτίθεται για τον έλεγχο των όπλων και τον αφοπλισμό, είναι οι ίδιοι που προωθούν την κούρσα των εξοπλισμών. Είναι υπεύθυνοι και για το ένα και για το άλλο.
Μέχρι στιγμής, οι διαπραγματεύσεις έχουν παραμείνει σε στασιμότητα, προσποιούμενες ότι κάνουν τον κόσμο να πιστεύει ότι κάτι γίνεται για την κούρσα των εξοπλισμών, μια πραγματικότητα που εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς».
Γνωρίζουμε ότι οι συνεχείς καταστροφικοί πόλεμοί μας είναι αποτέλεσμα των εταιρειών που εμπορεύονται όπλα και της περιστροφικής πόρτας του πουλημένου Κογκρέσου, από τη βιομηχανία πυρηνικών όπλων μέχρι τα ντρόουν πάνω από τη Γάζα, μια βιομηχανία που επικεντρώνεται στο κέρδος και σκοτώνει.
Αυτό που κατέστησε σαφές ο πρέσβης Ρωσσίδης ήταν ότι ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δεν προοριζόταν ποτέ να είναι μια δύναμη ή αρχή πάνω από οποιαδήποτε χώρα ή χώρες, όπως έχουν διαδώσει οι κυρίαρχες κυβερνήσεις. Αυτός ο φόβος εμπόδισε τη δημιουργία μιας Δύναμης Ασφαλείας του ΟΗΕ, της Δύναμης που θα σταματούσε τις επιθέσεις και την παρανομία και θα επέτρεπε τις διαπραγματεύσεις και τη δίκαιη επίλυση των διαφορών.
Κανένα έθνος ή ομάδα εθνών δεν θα μπορούσε να αποκτήσει εξουσία επί της Δύναμης Ασφαλείας. Θα συγκροτούνταν μόνο για να καλύψει μια συγκεκριμένη ανάγκη και θα διαλυόταν όταν η ανάγκη αυτή ικανοποιούνταν. Θα συγκροτούνταν μόνο μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων και θα συγκροτούνταν με στρατεύματα και οπλισμό μόνο από έθνη που δεν εμπλέκονταν στην κρίση. Δεν θα έπαιρνε κανείς τον έλεγχο ούτε το μέρος καμίας πλευράς.
Η λειτουργία της Δύναμης Ασφαλείας του ΟΗΕ, από τη δική του άποψη, είναι να προστατεύει τα έθνη (ή τους λαούς) από απειλές που τα υπερβαίνουν. «Κανένα έθνος δεν μπορεί να αντιταχθεί σε έναν κόσμο που ενώνεται».
Όταν αυτό γίνει αντιληπτό, η διαδικασία επίλυσης των διαφορών μπορεί να ξαναρχίσει. Τα στρατεύματα επιστρέφουν στις αντίστοιχες χώρες τους χωρίς τα «λάφυρα του πολέμου» και με τη συνείδηση ότι υπερασπίστηκαν την ειρήνη στον πλανήτη. Και αυτοί θα γνωρίζουν ότι η γη τους μπορεί να βασιστεί σε τέτοια εμπιστοσύνη και ασφάλεια.
Ο κύκλος της εθνικής εκδίκησης μπορεί να τελειώσει.
Ο βετεράνος των ΗΠΑ Nick Mottern είπε στην πρόσφατη Εθνική Συνέλευση των Βετεράνων για την Ειρήνη: «Αν δεν μπορέσουμε να σώσουμε την Παλαιστίνη, δεν θα μπορέσουμε να σώσουμε τους εαυτούς μας».
Ένα πράγμα που με εντυπωσίασε όλα αυτά τα χρόνια, κάθε φορά που βρισκόμασταν σε βαθιά συζήτηση κατά τη διάρκεια των περιπάτων μας στο πάρκο, ήταν ότι σταματούσε στη μέση της πρότασης, χωρίς εξαίρεση, αν ένα παιδί πλησίαζε σε απόσταση 20 μέτρων. Απλώς σταματούσε, έβαζε τα χέρια του στα γόνατα, χαμογελούσε πλατιά και φώναζε με χαρούμενο τόνο, επαινώντας το θαύμα αυτού του παιδιού… όλων των παιδιών. Έλαμπε και μεταμορφωνόταν εντελώς. Και έπειτα, πού ήμασταν;
Ο πρέσβης Ρωσσίδης έφυγε από τη ζωή το 1990, αλλά όχι χωρίς να αφήσει πίσω του μια στοργική καθοδήγηση:
«Πέρα από τα επιτεύγματα του ανθρώπινου νου, και υπάρχουν πολλά μεγάλα επιτεύγματα, είναι το ανθρώπινο Πνεύμα που θα καθορίσει τη μοίρα της ανθρωπότητας σε αυτόν τον πλανήτη.
…Η δικαιοσύνη δεν δημιουργείται από τον άνθρωπο. Η αίσθηση της δικαιοσύνης είναι εγγενής στο Πνεύμα του ανθρώπου [της ανθρωπότητας]. Αν αυτό το Πνεύμα είναι ζωντανό και επικρατεί, ο άνθρωπος [η ανθρωπότητα] θα επιβιώσει και δεν θα αυτοκαταστραφεί.
Δεν είναι η δύναμη των όπλων, αλλά η δύναμη αυτού του Πνεύματος που μπορεί να σώσει τον κόσμο».
Λευτεριά στην Παλαιστίνη. Τώρα.
Ευγνωμοσύνη
Μετάφραση από τα αγγλικά: Pressenza Athens
