Κατά την τρίτη συνέλευση του Παγκόσμιου Ανθρωπιστικού Φόρουμ στις 19 Ιουλίου, ο Αντόνιο Καρβάλο πρότεινε τη δημιουργία ενός νέου εργαστηρίου με θέμα την προσωπική εξέλιξη. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασής του, κάτι τράβηξε την προσοχή μου. Εξηγούσε ότι, για πάνω από 5.000 χρόνια, η ανθρωπότητα έχει αφιερώσει σχεδόν όλη της την ενέργεια στην κατανόηση και την ανάπτυξη του εξωτερικού κόσμου, παραμελώντας την εσωτερική μας ανάπτυξη ως ανθρώπινα όντα.
Σήμερα, διαθέτουμε εκπληκτικές τεχνολογικές, επιστημονικές, διανοητικές και κοινωνικές ικανότητες. Μπορούμε να διασπάσουμε άτομα, να χαρτογραφήσουμε γονιδιώματα και να επικοινωνούμε άμεσα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ωστόσο, σε σύγκριση με αυτό, η κατανόησή μας για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε εσωτερικά ως ανθρώπινα όντα παραμένει οδυνηρά περιορισμένη. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται πολύ συχνά ως εργαλεία, που εκτιμώνται κυρίως για την ικανότητά τους να παράγουν και να καταναλώνουν.
Ρωτήστε έναν έφηβο τι σκοπεύει να κάνει με τη ζωή του και η ερώτηση συνήθως γίνεται αντιληπτή ως: Τι δουλειά θα κάνεις; Η ζωή γίνεται συνώνυμη με την εργασία. Σπουδάζεις για να εργαστείς, εργάζεσαι το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σου και τελικά συνταξιοδοτείσαι — συχνά εξαντλημένος και απογοητευμένος. Η ικανοποίηση συνδέεται με την επαγγελματική επιτυχία, ακόμη και σε μια δυσλειτουργική κοινωνία ή ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον.
Εν τω μεταξύ, οι στατιστικές για την ψυχική υγεία στη δυτική κοινωνία δείχνουν μια βαθιά και αυξανόμενη κρίση:
- Το 2022, περίπου 59,3 εκατομμύρια ενήλικες στις ΗΠΑ (≈23,1%) υπέφεραν από κάποια μορφή ψυχικής ασθένειας.
- Το 2022, 15,4 εκατομμύρια ενήλικες (6%) υπέφεραν από σοβαρή ψυχική ασθένεια.
- Το 2022, το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων ανέφερε 49.449 θανάτους από αυτοκτονία στις Ηνωμένες Πολιτείες — περίπου 3% αύξηση από τους 48.183 το 2021, σημειώνοντας υψηλό αρνητικό ρεκόρ.
Δεν είναι αυτό μια δραματική έκφραση ανεπίλυτων εσωτερικών συγκρούσεων;
Γιατί η εσωτερική ανάπτυξη έχει υποτιμηθεί τόσο πολύ; Φαίνεται σχεδόν σαν να υπάρχει μια παγκόσμια συνωμοσία εναντίον της. Οι περισσότερες θρησκείες ξεκινούν με μια εσωτερική εμπειρία, αλλά με την πάροδο του χρόνου γίνονται όλο και πιο εξωστρεφείς — τοποθετώντας τον Θεό στον ουρανό, εστιάζοντας σε εξωτερικά τελετουργικά, αποκτούν εμμονή με το φαγητό ή τους κανόνες. Οι πολιτικές ιδεολογίες όπως ο μαρξισμός συχνά αποτυγχάνουν να διερευνήσουν το ρόλο της βίας, του φόβου και του νοήματος στον τρόπο με τον οποίο οργανωνόμαστε. Ακόμη και στη σύγχρονη βιομηχανία της «αυτοβοήθειας», η προσωπική εξέλιξη συχνά παρουσιάζεται ως ένας τρόπος «βελτιστοποίησης της απόδοσης» μέσα στις ίδιες απάνθρωπες δομές που προκαλούν πόνο.
Ρωτήστε κάποιον/α: «Πώς αντιμετωπίζετε τον φόβο;» Οι περισσότεροι/ες θα δυσκολευτούν να απαντήσουν. Οι άνθρωποι δεν διαθέτουν εσωτερικά εργαλεία ή γλώσσα για να αντιμετωπίσουν και να μεταμορφώσουν τον φόβο τους. Ο φόβος γίνεται ένα εργαλείο που χρησιμοποιεί το σύστημα για να ελέγχει την καθημερινή ζωή: φοβόμαστε να απολυθούμε, να μην έχουμε αρκετά χρήματα, να μην μας αγαπούν, να είμαστε «υπερβολικοί/ές» ή «ανεπαρκείς».
Γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι είναι εξαντλημένοι; Τι γνωρίζουμε πραγματικά για την εσωτερική μας ενέργεια — πώς να την καλλιεργούμε, να την ανανεώνουμε, να την κατευθύνουμε; Αυτά είναι θεμελιώδη ερωτήματα που είναι κεντρικά για την επιβίωσή μας και την εξέλιξή μας, και όμως η κοινωνία σπάνια τα αντιμετωπίζει.
Ας είμαστε σαφείς: δεν προτείνουμε την προσωπική εξέλιξη μόνο και μόνο για να μπορούν οι άνθρωποι να λειτουργούν καλύτερα σε αυτό το απάνθρωπο σύστημα. Η αληθινή προσωπική εξέλιξη έχει να κάνει με την πλήρη αλλαγή του επίκεντρου της ζωής μας. Τίποτα σημαντικό δεν μπορεί να μεταμορφωθεί στον κόσμο μέχρι να εσωτερικεύσουμε τη γνώση μας για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, να αναγνωρίσουμε ότι η ζωή έχει νόημα πέρα από την εργασία και την κατανάλωση και να απελευθερωθούμε από την ψευδαίσθηση του φόβου.
Η ειρήνη δεν είναι – μόνο – η απουσία πολέμου. Είναι μια εσωτερική κατάσταση ύπαρξης.
Φανταστείτε τι θα σήμαινε για 8 δισεκατομμύρια ανθρώπους να ξεκινήσουν ένα ταξίδι αυτογνωσίας, μαθαίνοντας να ξεπερνούν τον πόνο και τα βάσανα, βλέποντας τα χρήματα όχι ως αυτοσκοπό αλλά ως εργαλείο για την εξανθρωπισμό της Γης. Φανταστείτε αν η αυτογνωσία προσεγγιζόταν με τον ίδιο τρόπο που ένας μουσικός εξασκείται σε ένα όργανο — με πειθαρχία, προσοχή και πάθος.
Η εκπαίδευση πρέπει να εξελιχθεί. Πρέπει να βασίζεται στην εξέλιξη του ανθρώπου ως όλον. Η συμφιλίωση με τον εαυτό μας πρέπει να είναι το πρώτο βήμα. Ο κόσμος που λαχταρούμε πρέπει πρώτα να ριζώσει μέσα μας — μόνο τότε μπορούμε να τον δημιουργήσουμε μαζί με τους άλλους.
