Οι «héros et héroïnes à vélo» (ήρωες και ηρωίδες με ποδήλατα), έχοντας καταφέρει το μνημειώδες κατόρθωμα ποδηλατώντας σε όλη την Ευρώπη από το Νόβι Σαντ μέχρι το Στρασβούργο μεταξύ 3 και 15 Απριλίου 2025, συνέχισαν να εφευρίσκουν νέους τρόπους για να προωθήσουν δυναμικά τον σκοπό των Σέρβων φοιτητών, οι οποίοι κινητοποιούνται αδιάκοπα για πάνω από έξι μήνες, τόσο στη χώρα τους όσο και εκτός αυτής. Η περιπέτειά τους με το «Tura do Strazbura» ακολουθήθηκε αμέσως από μία δεύτερη διάσχιση της ηπείρου… αυτή τη φορά με τα πόδια, με κατεύθυνση τις Βρυξέλλες.
Αυτή η κινητοποίηση πήρε τη μορφή ενός υπερμαραθωνίου 1.950 χιλιομέτρων, που ολοκληρώθηκε σε μόλις 18 ημέρες από μια αποφασισμένη ομάδα Σέρβων φοιτητών και ακτιβιστών, στο πλαίσιο του αξιοσημείωτου ταξιδιού που είναι γνωστό ως «Trka do Brisela» (Διαδρομή προς τις Βρυξέλλες). Με αφετηρία το Νόβι Σαντ, αυτή η σκυταλοδρομία έφερε τους συμμετέχοντες στην ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, καλύπτοντας πάνω από 2.000 χιλιόμετρα σε οκτώ χώρες (Σερβία, Κροατία, Σλοβενία, Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Βέλγιο). Μια βασική ομάδα 21 φοιτητών, γνωστή ως «Trkači u Blokadi» («Δρομείς των Καταλήψεων»), μαζί με αρκετές ομάδες με επικεφαλής φοιτητές που παρείχαν απαραίτητη υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένων φυσιοθεραπευτών, οδηγών, συντονιστών υλικοτεχνικής υποστήριξης και οργάνωσης, προσωπικού επικοινωνίας και άλλων.
Το σερβικό φοιτητικό κίνημα, το οποίο έχει αποκτήσει δυναμική τους τελευταίους έξι μήνες, ξεκίνησε μετά την τραγωδία της 1ης Νοεμβρίου, όταν η κατάρρευση ενός πρόσφατα ανακαινισμένου στεγάστρου στον σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ στοίχισε τη ζωή σε 16 ανθρώπους. Αυτή η τραγωδία πυροδότησε μια συλλογική αντίδραση κατά της συστημικής διαφθοράς που πλήττει τη Σερβία, και η ίδια η διαμαρτυρία έγινε ένα κάλεσμα αφύπνισης για ολόκληρη την ήπειρο, όπου παρόμοια ζητήματα και ηθικά διλήμματα εξακολουθούν να εμποδίζουν την υγιή ανάπτυξη των κοινωνιών σε πολιτικό, οικονομικό, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό επίπεδο.
Οι Ήρωες και οι Ηρωίδες του Δρόμου της Σερβίας: Με ποδήλατα και με τα πόδια, με συνείδηση και αποφασιστικότητα
Ενωμένο κάτω από μια κοινή σημαία, την καταπολέμηση της διαφθοράς, το σερβικό κίνημα έχει δομηθεί γύρω από τον μηχανισμό που είναι γνωστός ως «ολομέλεια», ο οποίος θεωρείται ως αληθινός πυλώνας ενός μοντέλου άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας που αξιολογείται αυτή τη στιγμή. Απορρίπτοντας οποιαδήποτε τάση προς προσωπολατρείες, επιφανειακό ακτιβισμό ή ιδεολογική εργαλειοποίηση, το εν λόγω κίνημα έχει μέχρι στιγμής διατηρήσει σαφή ανεξαρτησία από τις συζητήσεις γύρω από την ένταξη στην ΕΕ και τα εκκρεμή προς αυτή κεφάλαια, καθώς και από εθνικές ή περιφερειακές αντιπαραθέσεις, εστιάζοντας αντ’ αυτού στα βασικά σημεία της συστημικής αλλαγής και της καταπολέμησης της διαφθοράς, τα οποία παρουσιάζονται ως επείγοντα και ύψιστης προτεραιότητας.
Αυτή η συνεχής εξέγερση, με τις καταλήψεις πανεπιστημίων (ευρέως γνωστές ως «Blokade» στο πλαίσιο των σερβικών διαμαρτυριών) ως σύμβολα αντίστασης, συνδυάζει την κινητικότητα και τη δημιουργικότητα για να γεννήσει μια άνευ προηγουμένου λαϊκή συμμετοχή. Η ενέργειά, οι συμμετοχικές διαδικασίες, η συνεχής καινοτομία και η ακλόνητη αποφασιστικότητα των πρωταγωνιστών, την έχουν μετατρέψει σε ένα γνήσιο μαζικό κίνημα.
Οι νέοι αποτελούν την κινητήρια δύναμή του, εμπνέοντας και άλλες γενιές να συμμετάσχουν και αγωνιζόμενοι να σταματήσουν την μεταναστευτική έξοδο που μαστίζει όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, και ιδιαίτερα τη Σερβία. Μια πρόσφατη μελέτη του Ιδρύματος Friedrich Ebert αποκαλύπτει ότι η Σερβία αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη αναντιστοιχία μεταξύ εκπαίδευσης και απασχόλησης μεταξύ των 12 χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα: το 2024, μόνο το 20,7% των νέων εργάζονται στον τομέα σπουδών τους και το 83,2% είναι υπερεκπαιδευμένοι για τις θέσεις εργασίας τους.
Στην καρδιά αυτής της δυναμικής, από την ποδηλατική αποστολή στο Στρασβούργο, μέχρι τον μαραθώνιο από το Νόβι Σαντ και, πάνω απ’ όλα, από τη συμβολική αναχώρηση από τα χωριά καταγωγής των 21 δρομέων προς τις Βρυξέλλες, η σερβική διασπορά έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο. Έχει υποστηρίξει τα αιτήματα των φοιτητών, δημιουργώντας γρήγορα ένα αξιοσημείωτο δίκτυο φιλοξενίας με έδρα τις Βρυξέλλες, όπως είχε ήδη γίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Από την Αυστρία μέχρι τη Γαλλία, από τη Γερμανία μέχρι την Ουγγαρία, από την Ολλανδία μέχρι τη Σλοβενία, αυτές οι διασπορικές κοινότητες έχουν λειτουργήσει ως μια γνήσια διεθνική και διαγενεακή μηχανή, δίνοντας στη διαμαρτυρία μια πραγματικά ευρωπαϊκή εμβέλεια. Δείχνουν ότι η Ευρώπη των λαών της μπορεί να ηγηθεί, ακόμη και να ξεπεράσει, την πολιτική και θεσμική Ευρώπη όταν αυτή δεν ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της εποχής μας.
Στο Βέλγιο, οι φοιτητές-μαραθωνοδρόμοι έφτασαν στη Λιέγη κατά τη δύση του ηλίου την Κυριακή 11 Μαΐου, όπου τους υποδέχτηκαν θερμά με τραγούδια, πανό, μηνύματα υποστήριξης, χαρούμενες αγκαλιές και ομιλίες από την Ντραγκάνα Ραντάνοβιτς από την συλλογικότητα της διασποράς «Palac Gore», και τη Σάρα Σλιτς, βουλευτή από τη Λιέγη για την ομάδα Ecolo-Groen στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Την επόμενη μέρα, μετά από 18 ημέρες τρεξίματος και διασχίζοντας 7 χώρες, οι δρομείς μπήκαν επιτέλους στις Βρυξέλλες. Έφτασαν στο Parc du Cinquantenaire λίγο πριν τις 8 μ.μ., περνώντας κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου στο χρυσό φως του ηλιοβασιλέματος, παρασυρμένοι από ένα πνεύμα ενότητας και ένα ισχυρό αίσθημα νεότητας που σφυρηλατεί νέα μονοπάτια πέρα από σύνορα και διαιρέσεις.
Υπό τους ήχους του «Bella Ciao», του ύμνου των Ιταλών παρτιζάνων που σήμερα τραγουδιέται παγκοσμίως ως αντιφασιστικός ύμνος ελευθερίας και αντίστασης, και ερμηνευμένο από τον «πιανίστα του δρόμου» Davide Martello, πλέον μια γνώριμη και ακλόνητη παρουσία σε σύγχρονους χώρους διαμαρτυρίας, όπου χρησιμοποιεί το πιάνο του για να στείλει μηνύματα ειρήνης και αρμονικής αλληλεγγύης, οι μαραθωνοδρόμοι διάβηκαν κάτω από τις καμάρες του πάρκου Cinquantenaire.
Όπως είχε ήδη συμβεί σε άλλες πόλεις, ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα όρια της ηπείρου, ο Μαρτέλο επέτρεψε σε ένα παιδί να παίξει για μια στιγμή, παραχωρώντας το σκαμπό του, λίγο πριν οι δρομείς παρασυρθούν από τον ενθουσιασμό του πλήθους. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, ξέσπασαν σε μια εορταστική ατμόσφαιρα στο ρυθμό του «Pumpaj», με ένα χαρακτηριστικό καπέλο Pikachu που μετονομάστηκε σε «Trkachu» (εκ του «τρεξίματος» και «Pikachu») από τη νεότερη μαραθωνοδρόμο της ομάδας, ακολουθούμενη από συγκινητικές επανενώσεις και ατελείωτες αγκαλιές με τα αγαπημένα της πρόσωπα που είχαν φτάσει έκπληκτα με λουλούδια στο χέρι, και τέλος, μια επιστροφή στην αγκαλιά της ομάδας τους.
Σε εκείνο το σημείο, ο κυκλικός κόμβος Schuman γέμισε γρήγορα, ξεχειλίζοντας από χαρά, καθώς ολόκληρη η ομάδα υποστήριξης ενώθηκε με το πλήθος που περίμενε, το οποίο φανταζόταν αυτή τη στιγμή εδώ και εβδομάδες, σε ένα κρεσέντο προσμονής και ενθουσιασμού. Δημοσιογράφοι, ντόπιοι οικοδεσπότες, οδηγοί, καλλιτέχνες, θεσμικά πρόσωπα, μέλη της διασποράς και οικογένειες συγκεντρώθηκαν όλοι για να παρακολουθήσουν την άφιξη. Μερικοί συμμετέχοντες άρχισαν να σαρώνουν το πλήθος, αναζητώντας με περιέργεια τους πιθανούς οικοδεσπότες τους, ενώ ένα ισχυρό δίκτυο φιλοξενίας, που μερικές φορές περιλάμβανε εντελώς αγνώστους, οργανώθηκε με αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητα και απίστευτη ταχύτητα. Μέχρι το τέλος της βραδιάς, κάθε μαθητής είχε βρει μια οικογένεια που τον φιλοξενούσε στις Βρυξέλλες ή στις γύρω περιοχές.
Μεταξύ εκείνων που ήρθαν για να δείξουν την υποστήριξή τους ήταν μέλη της ευρύτερης περιφερειακής διασποράς, όχι μόνο Σέρβοι, αλλά και πολίτες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Κροατίας, του Μαυροβουνίου και άλλοι που είχαν εμπνευστεί από την διαμαρτυρία και ήταν πρόθυμοι να συναντήσουν τους φοιτητές που είχαν παρακολουθήσει από μακριά τους τελευταίους μήνες.
Μέσα από το ταξίδι τους και το ακραίο σωματικό τους κατόρθωμα, οι μαθητές μετέφεραν και συνεχίζουν να χτίζουν ένα μήνυμα ενότητας και συνοχής που ορίζει την πίστη, ξεπερνώντας όχι μόνο τις ιδέες των συνόρων, αλλά και την ίδια τους την ύπαρξη. Ένα μήνυμα συνέργειας και αγάπης, που αποτυπώνεται συγκινητικά στα λόγια της Μάγια, του νεότερου μέλους της ομάδας και της μόνης μαθήτριας γυμνασίου μεταξύ των φοιτητών, η οποία έκοψε την κορδέλα που σηματοδότησε το τελευταίο μέτρο και αναφώνησε, εμφανώς συγκινημένη: «Ευχαριστώ, σας ευχαριστώ πολύ». Ευχαριστώ τους συνταξιδιώτες μου… Ξέρετε πόσο δυνατοί είστε, πόσο γεμάτοι ενέργεια και πόσα σημαίνετε για μένα, πόσο σας αγαπώ; »
Το πρόγραμμα συνδύασε τον εορτασμό με την επισημότητα. Η Χορωδία Blokada ερμήνευσε εμβληματικά τραγούδια του κινήματος. Δεκαέξι λεπτά σιωπής τηρήθηκαν κάτω από μια ξαφνική νεροποντή. Αρκετές πολιτικές προσωπικότητες εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους, παρευρισκόμενες στην άφιξη των φοιτητών και προσφέροντας λόγια υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Martin Hojsík, ακολουθούμενου από τη Vula Tsetsi (Συμπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος) και την Kathleen Van Brempt (Αντιπρόεδρο της ομάδας S&D).
Σε αυτό το πλαίσιο, η άφιξη στις Βρυξέλλες δεν είναι απλώς η κορύφωση μιας εξαιρετικής φυσικής προσπάθειας: σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας, αδιανόητης φάσης, μιας φάσης ανανεωμένων εκκλήσεων για δημοκρατική λογοδοσία και συμμετοχή των πολιτών. Χάρη στην επιμονή τους, αυτοί οι νέοι έχουν τραβήξει την προσοχή των ευρωπαϊκών θεσμών και της κοινής γνώμης. Τα βήματά τους, που τώρα σβήνουν κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου του Cinquantenaire, αφήνουν πίσω τους ένα ηχηρό μήνυμα: το μέλλον της Σερβίας πρέπει να βασίζεται στη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία της έκφρασης και την κυρίαρχη φωνή του λαού της.
