Του Carlos Umaña

Πριν από 75 χρόνια ο κόσμος άλλαξε για πάντα. Στις 6 Αυγούστου 1945, μια ατομική βόμβα έπεσε στην ιαπωνική πόλη της Χιροσίμα και στη συνέχεια στις 9 Αυγούστου μια άλλη στο Ναγκασάκι.

Περίπου 210.000 άνθρωποι πέθαναν μετά την έκρηξη και άλλοι 200.000 τα επόμενα χρόνια από τις επιπτώσεις της βόμβας. Αρκετές άλλες πόλεις υπέστησαν μεγάλες καταστροφές και ακόμη περισσότερους θανάτους από βομβαρδισμούς από συμμαχικές δυνάμεις, οπότε οι ιαπωνικές αρχές δεν γνώριζαν αμέσως το μέγεθος των επιπτώσεων αυτής της νέας τεχνολογίας.

Οι επιζώντες του Pikadon (pika: λάμψη, don: βοή) πίστευαν ότι το χειρότερο είχε τελειώσει και δεν φαντάζονταν ότι τα δεινά τους μόλις είχαν αρχίσει. Αρχικά, όταν φαινομενικά υγιείς άνθρωποι γέμισαν με μαύρες κηλίδες, γρήγορα αρρώστησαν και πέθαναν, θεωρήθηκε ότι ήταν κάποια μεταδοτική ασθένεια. Ακόμη και χρόνια αργότερα, όταν η ασθένεια είχε ήδη ονομαστεί «ακτινοβολία» και πολλά παιδιά είχαν γεννηθεί με σοβαρές παραμορφώσεις και πολλά είχαν υποστεί καρκίνο διαφόρων τύπων, λίγα πράγματα ήταν κατανοητά γι’ αυτήν. Οι ειδήσεις για τη μυστηριώδη ασθένεια των ανθρώπων της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι δεν χρειάστηκαν πολύ χρόνο για να εξαπλωθούν και δημιουργήθηκε στίγμα ενάντια στους πλέον αποκαλούμενους Χιμπακούσα. Στην υπόλοιπη Ιαπωνία άρχισαν να γίνονται διακρίσεις για αρκετά χρόνια και ακόμη και για γενιές. Οι συμπατριώτες τους δεν τους προσλάμβαναν επειδή μπορεί να αρρώσταιναν, ούτε τους παντρεύονταν επειδή μπορεί να γεννούσαν παραμορφωμένα παιδιά.

Στην δυνατή και θλιβερή μαρτυρία της, η Σετσούκο Θόρλο αφηγείται την αγωνία των επιζώντων και τον τρόπο με τον οποίο οι αρχές συνωμότησαν για να εμποδίσουν τον κόσμο να μάθει τις ανθρωπιστικές συνέπειες αυτών των βομβαρδισμών. Δεν επέτρεψαν το ανθρώπινο δράμα να περιπλέξει το δόγμα της πυρηνικής αποτροπής και να θέσει ερωτήματα σχετικά με την πυρηνική ηγεμονία των ΗΠΑ.

Ο σημερινός κίνδυνος

Σήμερα, παρόλο που δεν είμαστε πλέον στον διπολικό κόσμο του Ψυχρού Πολέμου, ο κίνδυνος πυρηνικής έκρηξης είναι πιο κοντά από ποτέ. Το Ρολόι της Καταστροφής του Δελτίου των Πυρηνικών Επιστημόνων βρίσκεται 100 δευτερόλεπτα πριν τα μεσάνυχτα, τον μεγαλύτερο κίνδυνο στην ιστορία. Αυτό οφείλεται κυρίως σε τρεις παράγοντες: την εμπρηστική ρητορική των αρχηγών των πυρηνικών κρατών, την ίδια την κλιματική αλλαγή, η οποία μπορεί να δημιουργήσει και να τροφοδοτήσει τοπικές και περιφερειακές συγκρούσεις και τον αυξανόμενο κίνδυνο έκρηξης λόγω ατυχήματος.

Γνωρίζουμε ότι μόνο στην περίπτωση του πυρηνικού οπλοστασίου των ΗΠΑ έχουν υπάρξει περισσότερα από χίλια ατυχήματα και ότι σε έξι περιπτώσεις βρεθήκαμε στα πρόθυρα του πυρηνικού πολέμου. Από τις 13.500 πυρηνικές κεφαλές στον κόσμο σήμερα, περίπου 1.800 βρίσκονται σε υψηλή επιφυλακή, στοχεύοντας πόλεις, έτοιμες να πυροδοτηθούν σε λίγα λεπτά. Τέτοια συστήματα είναι όλο και πιο ευάλωτα σε κυβερνοεπιθέσεις, τεχνολογικά και ανθρώπινα λάθη, σε σημείο που το Ινστιτούτο Μέλλον της Ζωής έχει αποφασίσει ότι ο πυρηνικός πόλεμος θα είναι πιθανότατα τυχαίος. Με άλλα λόγια, αν ζούμε σήμερα, δεν οφείλεται στην καλή διαχείριση αυτών των όπλων, αλλά στην απλή τύχη.

Τα πυρηνικά όπλα όμως δεν είναι πρακτικά όπλα. Δεν προορίζονται για στρατιωτικούς στόχους, αλλά για να σκοτώσουν και να τραυματίσουν πάρα πολλούς πολίτες. Είναι αδύνατο να ελεγχθούν τα αποτελέσματά τους και η χρήση τους θα ήταν αυτοκτονική πράξη. Γιατί υπάρχουν πραγματικά; Με απλούς όρους: για να φοβίζουν. Η χρησιμότητά τους βασίζεται αποκλειστικά στο σημασιολογικό φορτίο πίσω από τις λέξεις «πυρηνική ενέργεια» και «πυρηνική αποτροπή», όπου εξισώνεται η καταστροφική δύναμη με την εξουσία και το κύρος. Η κύρια αξία τους, λοιπόν, είναι ο συμβολισμός που αντιπροσωπεύουν, ένας συμβολισμός ο οποίος, μέχρι πρόσφατα, είχε την υποστήριξη σχεδόν ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας.

Η Απαγόρευση

Μέσω απαγόρευσης καταργήθηκαν όλα τα άλλα όπλα μαζικής καταστροφής – χημικά, βιολογικά, νάρκες ξηράς και πυρομαχικά διασποράς. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, δημιουργήθηκε ένας διεθνής κανόνας και ένα κλίμα ηθικής καταδίκης που έβαλαν τέλος στη χρήση, την παραγωγή και την πώλησή τους. Στις 7 Ιουλίου 2017 στα Ηνωμένα Έθνη, 122 χώρες, μια σαφής πλειοψηφία της διεθνούς κοινότητας, ψήφισαν την έγκριση της Συνθήκης Απαγόρευσης των Πυρηνικών Όπλων (ΣΑΠΟ). Αυτή η συνθήκη είναι το αποτέλεσμα ενός νέου τρόπου διεξαγωγής της διεθνούς πολιτικής, όπου τα μη πυρηνικά κράτη αναλαμβάνουν τα ηνία του πυρηνικού αφοπλισμού. Μια ελπιδοφόρα διαδικασία που το 2015 η Κόστα Ρίκα την αποκάλεσε εκδημοκρατισμός του πυρηνικού αφοπλισμού.

Σήμερα, με τον COVID-19, όλοι γνωρίζουν την ευπάθεια του παγκόσμιου συστήματός μας. Ωστόσο, η τρέχουσα πανδημία απέχει πολύ από το να γίνει μια υπαρξιακή απειλή. Τα αποτελέσματα ενός πυρηνικού πολέμου, ακόμη και μικρού μεγέθους, θα ήταν πολύ χειρότερα. Ο πυρηνικός αφοπλισμός απαιτεί την αποδόμηση του συμβολισμού της εξουσίας γύρω από αυτά τα όπλα, και αυτή η μετατόπιση παραδείγματος – την οποία έχουμε ήδη επιτύχει – θα υλοποιηθεί μέσω ενός παγκόσμιου κινήματος. Είναι στα χέρια μας να αποτρέψουμε αυτήν την καταστροφή και να αποτρέψουμε την οδύνη των Χιμπακούσα να γίνει μια παγκόσμια πραγματικότητα. Σήμερα, η εξουσία και το κύρος συνδέονται όλο και λιγότερο με την καταστροφική δύναμη, τις επιθέσεις και τις απειλές, και όλο και περισσότερο με την ικανότητα διαβούλευσης, δημιουργίας διαλόγου και οικοδόμησης γεφυρών. Τώρα είναι η ώρα να δεσμευτούμε για την ειρήνη. Η ύπαρξή μας εξαρτάται από αυτήν.

Μετάφραση από τα αγγλικά: Presseza Athens