Ο Claudio Rossetti Conti, ένας νέος Μιλανέζος ψυχολόγος που τον συναρπάζει η πολιτισμική ποικιλομορφία, δραστηριοποιείται στην Τσιάπας και τη Γουατεμάλα σε διάφορες αυτόχθονες κοινότητες ως κοινοτικός ψυχολόγος. Ως μελετητής και φίλος αρκετών γυναικών και ανδρών της παραδοσιακής ιατρικής των Μάγια Τσελτάλ, ενδιαφέρεται να ανακαλύψει ξανά τις κουλτούρες των αρχικών λαών που απειλούνται από ισχυρά καταπιεστικά συστήματα. Σε μια σειρά άρθρων ο Claudio θα δώσει φωνή σε ορισμένους εκπροσώπους της κουλτούρας των Τσελτάλ, μεταφέροντας την κοσμοθεωρία τους και τον αγώνα για επιβίωση ενάντια σε μια επιθετική παγκοσμιοποίηση.

Οι Μάγια προέρχονται από το νότιο Μεξικό, ενώ οι Νάουα (Αζτέκοι) προέρχονται από τη μυθική γη του Αζτλάν, κεντρο-βόρεια, όπως περιγράφεται στον Κώδικα Μποτουρίνι (σ.τ.μ. ένα Αζτεκικό βιβλίο από φλοιό δέντρου του 16ου αιώνα μ.Χ. που απεικονίζει ιστορικά γεγονότα) ως “ένα νησί στη μέση μιας έκτασης νερού”. Και οι δύο λαοί είχαν μεγάλο ενδιαφέρον να διατηρήσουν τις αναμνήσεις από γεγονότα του παρελθόντος που θεωρούνταν σημαντικά. Οι διαφορετικοί ιστορικοί κώδικες, από τους οποίους μόνο λίγοι επέζησαν την καταστροφική μανία των κατακτητών-κονκισταδόρων, μαζί με τα χρονικά του προ-ισπανικού μεξικανικού κόσμου, διδάσκονταν σε μαθητές στα προ-ισπανικά κέντρα εκπαίδευσης, ώστε να μην χάσουν τη μνήμη του τι συνέβαινε χρόνο με το χρόνο.

Τα άρθρα σχετικά με τον πολιτισμό των Μάγια Τσελτάλ βρίσκονται στο μεταμοντέρνο Τσιάπας. Θα βυθιστούμε στην άπνοια της συγκρητικής κοσμοθεωρίας των Τσελτάλ, βλέποντας πώς μια κοινωνικο-πολιτισμική ομάδα που ονομάζεται Ινδο-θεολογία προσπαθεί να επαναφέρει τις πολιτιστικές της ρίζες που έχουν αποκοπεί από την εισβολή των κατακτητών. Μια εισβολή που συνεχίζεται με διαφορετικές μορφές και εν μέρει με το πρόσχημα των έργων των προηγούμενων και των σημερινών μεξικανικών κυβερνήσεων, προκαλώντας παρεμβατισμό και μια προοδευτική και αδυσώπητη απώλεια των παραδόσεών τους.

Ο πολιτισμός είναι ένα δυναμικό σύστημα και εξ ορισμού αλλάζει τη μορφή του, αλλά αυτό το “δυτικό” σύστημα συγκρούεται έντονα με την αυτόχθονη πραγματικότητα που απειλείται από την επιθετική παγκοσμιοποίηση και προκαλεί μια σοβαρή δυσαρμονία που επηρεάζει την καθημερινή ζωή των τοπικών πληθυσμών: συνεχείς διακρίσεις, ασθένειες της “φτώχειας”, κρίση πολιτιστικής ταυτότητας, αυξημένος αλκοολισμός και εθισμός στα ναρκωτικά είναι μερικές μόνο από τις συνέπειες αυτών των συνεχιζόμενων πολιτισμικών συγκρούσεων, τις οποίες η Ινδο-θεολογία προσπαθεί να μετριάσει μέσα από τις συναντήσεις της.

Θα μιλήσουμε για το Βωμό των Μάγια και πώς αυτός ο δίαυλος συνδέει τη Γη με τον Κόσμο, βοηθώντας την αυτόχθονη κοινότητα να λάβει συμβουλές από τους Αρχαίους και να ευημερήσει μέσα από προσφορές και διάλογο με διαφορετικές οντότητες.

Θα δούμε ότι το καλαμπόκι είναι το συστατικό στοιχείο του πολιτισμού των Τσελτάλ και το ιερό βασικό στοιχείο της κοινοτικής ζωής και θα γνωρίσουμε το όραμα ότι η ανθρωπότητα δημιουργήθηκε από τους θεούς από το καλαμπόκι.

Θα γνωρίσουμε μερικές γυναίκες και άντρες της παραδοσιακής ιατρικής: τους curanderos, τους parteras, τους hueseros και τους hierberos, οι οποία θα μας διαφωτίσουν με τη σοφία τους, θα μας πουν πώς λαμβάνουν τα δώρα τους και πώς οι οντότητες-καθοδηγητές τους διδάσκουν μέσω ονείρων να αναγνωρίζουν τα φαρμακευτικά φυτά, να παρεμβαίνουν σε περιπτώσεις καταγμάτων οστών ή περίπλοκων τοκετών και να αναγνωρίζουν πνευματικές ασθένειες.

Στη συνέχεια, θα διερευνήσουμε τη σχέση μεταξύ υγείας και ασθένειας και θα δούμε πώς η αναζήτηση αυτής της ισορροπίας αποτελεί τη βάση της καθημερινής ζωής αυτών των αυτοχθόνων πληθυσμών.

Φωτογραφία: Τα δεκατρία κεριά είναι ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία κατά τη διάρκεια των θεραπευτικών τελετουργιών. Το δεκατρία είναι ένας ιερός και επαναλαμβανόμενος αριθμός στην κουλτούρα των Τσελτάλ: για παράδειγμα, δεκατρία είναι τα σημεία του σώματός μας που μας συνδέουν με το σύμπαν ή δεκατρείς είναι οι μυστικές λέξεις που χρησιμοποιούνται από τους curanderos κατά τις προσευχές τους.

Μετάφραση: Pressenza Athens