Τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους ήρθε στην εξουσία η Νέα Δημοκρατία στην Ελλάδα με την υπόσχεση να σπάσει τη μετανάστευση και τα δίκτυα αλληλεγγύης γύρω από τους πρόσφυγες. Τις τελευταίες εβδομάδες άρχισαν να εφαρμόζουν αυτή τη διαδικασία, δηλώνοντας ότι «καθαρίζουν τα Εξάρχεια», εκδιώκοντας τις καταλήψεις που πολλοί πρόσφυγες έχουν κάνει προσωρινό σπίτι τους. Πρόκειται μόνο για μία από τις αλλαγές κανόνων που επηρεάζουν τη συγκεκριμένη περιοχή της Αθήνας από τότε που η νέα κυβέρνηση ανέλαβε τον Ιούλιο. Το πρώτο στάδιο ήταν να προταθεί νομοθεσία για τον τερματισμό του νόμου περί ακαδημαϊκού ασύλου, ένας νόμος που προστατεύει τους φοιτητές και φοιτήτριες που διαμαρτύρονται και, ως επί το πλείστον, σημαίνει ότι οι ακαδημαϊκές πανεπιστημιουπόλεις είναι εκτός των ορίων της αστυνομίας. Το επόμενο στάδιο είναι η απόπειρα συστηματικής εκκένωσης 23 προσφυγικών αναρχικών καταλήψεων σε όλη την Περιφέρεια των Εξαρχείων στην Αθήνα, που θα μπορούσε να καταστήσει χιλιάδες πρόσφυγες άστεγους.

Οι καταλήψεις των Αθηνών διαφέρουν στις σχέσεις τους με τις αρχές και την ιστορία τους για απόπειρες εκδιώξεων, καθώς και για βίαιες ακροδεξιές επιθέσεις. Κάποιες έχουν δεχθεί τακτικά απειλές για εκτοπισμό και επιθέσεις, ενώ άλλες σε μεγάλο βαθμό τις έχουν αφήσει σε ησυχία. Οι καταλήψεις διαφέρουν επίσης στα πρότυπα καταλύματός τους, με πολλές να βασίζονται στις δεξιότητες των καταληψιών για την επισκευή υδραυλικών εγκαταστάσεων και την κατασκευή έργων σε αυτά τα παλιά και εγκαταλελειμμένα κτίρια. Ωστόσο, αυτό που πολλές από αυτές έχουν κοινό είναι η αίσθηση της κοινότητας και της αλληλεγγύης σε ένα κοινωνικό περιβάλλον, όπου αυτά δυστυχώς λείπουν. Αυτό έχει οδηγήσει σε μια κατάσταση κάλυψης χωρητικότητας, με κάποιες ακόμα και να διαχειρίζονται ένα σύστημα καταλόγου αναμονής για να μπορούν να προσφέρουν στέγη για πρόσφυγες.

Ένα σύστημα που βασίζεται στην αλληλεγγύη και όχι στη φιλανθρωπία, που αποδεικνύεται ικανό να ελαφρύνει τα προβλήματα χωρητικότητας που αντιμετωπίζει η χώρα, συχνά γίνεται πολύ πιο ελκυστικό από τους επίσημους καταυλισμούς. Τα επίσημα στρατόπεδα στην Ελλάδα, τόσο στην Αθήνα, αλλά κυρίως στα νησιά των Λέσβου, της Χίου, της Σάμου, της Κω και της Λέρου, είναι γεμάτα, υπερβαίνοντας κατά πολύ την ικανότητα που είχαν να φιλοξενήσουν. Ως αποτέλεσμα, πολλοί πρόσφυγες βρίσκονται στεγασμένοι σε σκηνές ή αυτοσχέδια καταφύγια, περιμένοντας πολλές ώρες για πρόσβαση σε φαγητό και ντους.

Σε απόλυτη αντίθεση, μερικές από τις καταλήψεις των Αθηνών είναι σε θέση να παρέχουν χώρους για να μαγειρεύουν φρέσκα και θρεπτικά τρόφιμα, όπου οι πρόσφυγες, οι εθελοντές και οι ακτιβιστές που ζουν και εθελοντές σε αυτούς τους χώρους μπορούν να συνεργαστούν για να δημιουργήσουν υγιεινά γεύματα σε συνεργασία. Είναι σε θέση να οικοδομήσουν μια κοινότητα, μερικές φορές στηριζόμενοι στους δικούς τους χώρους για να προσφέρουν δραστηριότητες (τέχνη, ταινίες, βιβλιοθήκες και εκπαίδευση), που προκύπτουν και από συνεργασία με άλλες ομάδες για να προσφέρουν αυτές τις ευκαιρίες. Αυτές οι πράξεις αλληλεγγύης και καλλιέργειας της αίσθησης της κοινότητας έχουν μεγάλη σημασία, προσφέρουν καλωσόρισμα σε ανθρώπους που συχνά αντιμετώπισαν κλειστές πόρτες, που έχουν τραυματιστεί από τις διαδρομές που έχουν κάνει μέχρι τώρα. Αποτελούν σημαντικούς και πολύτιμους χώρους που λειτουργούν εξ ολοκλήρου με δωρεές και υποστήριξη και χωρίς την ανάγκη χρημάτων από την κυβέρνηση ή την ΕΕ. Παράλληλα, είναι επίσης σημαντικοί σε πρακτικό επίπεδο, έβαλαν μια στέγη πάνω από το κεφάλι χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι, μετά από σειρά κυβερνητικών πολιτικών, θα μπορούσαν πολύ εύκολα να βρεθούν άστεγοι στους δρόμους της Αθήνας.

Αρκεί να εξετάσουμε το παράδειγμα της Ρώμης για να κατανοήσουμε τους πραγματικούς κινδύνους για το τι συμβαίνει μετά την εκκένωση των καταλήψεων. Το 2017 πραγματοποιήθηκαν εκκενώσεις καταλήψεων στη Ρώμη που οδήγησαν στη συνέχεια τους πρόσφυγες που ζούσαν εκεί να μένουν σε σκηνές στο κέντρο της πόλης. Ακολούθησαν διαμαρτυρίες και η αστυνομία χρησιμοποίησε νεροκάνουλες για να προσπαθήσει να διαλύσει ανθρώπους που δεν είχαν πουθενά να πάνε. Αυτοί οι άνθρωποι βρήκαν τους εαυτούς τους άστεγους με ελάχιστη υποστήριξη, ενώ οι συνέπειες αυτών των εκδιώξεων εξακολουθούν να γίνονται αντιληπτές από τους πρόσφυγες στη Ρώμη σήμερα.

Οι καταλήψεις τόσο στην Αθήνα όσο και στη Ρώμη δεν είναι ένα τέλειο σύστημα. Οι συνθήκες στις καταλήψεις δεν είναι πάντα σύμφωνα με τα πρότυπα που θα θέλαμε. Ωστόσο, αυτοί οι επαναξιοποιούμενοι χώροι παρέχουν στους ανθρώπους έναν εσωτερικό χώρο στον οποίο μπορούν να ζήσουν, οι συνθήκες είναι επίσης συχνά καλύτερες από όσα συμβαίνουν στους επίσημους καταυλισμούς και τα κέντρα υποδοχής, όπου είναι πολύ συχνές οι αφηγήσεις για δαγκώματα αρουραίων, καθώς και έλλειψη τροφίμων, νερού και καταφυγίου. Βασίζονται επίσης σε ένα μοντέλο αλληλεγγύης που αντιμετωπίζει τους ανθρώπους με αξιοπρέπεια και σεβασμό, που τους καλωσορίζει και τους αντιμετωπίζει όχι ως αριθμούς αλλά ως ανθρώπινα όντα. Η εκκένωση καταλήψεων, που προτείνει η νέα ελληνική κυβέρνηση, είναι μία από τις πολλές ανησυχητικές πολιτικές που θα επηρεάσουν τη ζωή των προσφύγων. Ενώ οι διαμαρτυρίες εναντίον αυτών των αποφάσεων θα συνεχιστούν, είναι επίσης σημαντικό η ευρύτερη διεθνής κοινότητα να μη γυρίσει την πλάτη στους πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους διαφεύγουν από διώξεις και πολέμους και τώρα θα αντιμετωπίσουν την έλλειψη στέγης στους δρόμους της Ευρώπης.