Ξημερώνει ένα κρύο, γκρίζο κι υγρό πρωινό, ένα από εκείνα τα πολλά πρωινά γύρω στα τέλη του φθινοπώρου. Μέσα στη σιωπή, κάπου στο βάθος, ακούγεται ένα φορτηγό που περνά, τα μπλε του φώτα αναβοσβήνουν, είναι ένα τεθωρακισμένο της αστυνομίας. Το ακολουθεί ένα άλλο κι έπειτα ένα άλλο, μια πομπή από τεθωρακισμένα οχήματα, φτάνουν και σταματούν μπροστά στο Κέντρο Υποδοχής Baobab στη Ρώμη.

Πενήντα άτομα, μεταξύ των οποίων αστυνομικοί και καραμπινιέροι με προστατευτικό εξοπλισμό καταστολής ταραχών και ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά, βγαίνουν από τα οχήματα και παρατάσσονται μπροστά από τις κλειστές πόρτες του κέντρου υποδοχής, ενώ μετά από λίγα δευτερόλεπτα η πόρτα της πύλης ανοίγει σιγά-σιγά από το εσωτερικό.

Στο Κέντρο Baobab, που βρίσκεται κοντά στο σταθμό Tiburtina, στεγάζονται από το Μάιο άνδρες, γυναίκες και παιδιά, όλοι πρόσφυγες που έφτασαν στις ακτές μας μετά από ένα απελπισμένο κι αβέβαιο ταξίδι πάνω σε αυτοσχέδιες λέμβους, μετανάστες που δραπέτευσαν από κάποια κόλαση, στην άλλη πλευρά της Μεσογείου. Πολλοί από αυτούς είναι από την Ερυθραία και την Αιθιοπία κι αφήνουν πίσω τους τον πόλεμο και το αιματηρό καθεστώς του δικτάτορα Isaias Afewerki.

Είναι ακόμα έξι και μισή το πρωί, είναι ακόμα σκοτάδι, κι όλοι βγαίνουν έξω σιωπηλοί, με τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους τραβηγμένα, θαμπωμένοι από τα φώτα των τεθωρακισμένων που αναβοσβήνουν. Ανάμεσά τους και μερικά παιδιά. Ξεκινάει σωματικός έλεγχος, τα έγγραφα ελέγχονται ένα προς ένα, και στο τέλος εικοσιτρείς άνθρωποι οδηγούνται στο αστυνομικό τμήμα.

Έκπληκτοι οι εθελοντές του κέντρου, μετά το πέρας των ερευνών, δηλώνουν «νομίσαμε ότι πρόκειται για αντιτρομοκρατική επιχείρηση».

Παρ’όλα αυτά, στο κέντρο Baobab δεν παρατηρήθηκαν παρατυπίες, πέρα από κάποιες περιπτώσεις ατόμων με έγγραφα των οποίων η περίοδος ισχύος είχε λήξει ή κάποιες άδειες παραμονής που χρειάζονταν ανανέωση.

Η αστυνομία σε επίσημη δήλωσή της αναφέρει ότι η συγκεκριμένη διαδικασία αποτελεί μέρος «ενός ευρύτερου σχεδίου για τον έλεγχο της περιφέρειας της Ρώμης, που έχει προγραμματιστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες για την ασφάλεια κατά τη διάρκεια του Ιωβηλαίου».

Λίγες ώρες μετά από την έφοδο, ο υπουργός Εσωτερικών Angelino Alfano δήλωσε: «οι αστυνομικοί έλεγχοι που έγιναν σήμερα το πρωί στο κέντρο υποδοχής Baobab μαρτυρούν ότι η πρόληψη και ο έλεγχος συνιστούν στοιχεία αποτελεσματικότητας».

Στο κέντρο Baobab εργάζονται αδιάκοπα εθελοντές, ένα δίκτυο αλληλεγγύης πολιτών, οι οποίοι επέλεξαν να αφιερώσουν το χρόνο και τις δράσεις τους προκειμένου να παρασχεθούν καταλύματα και να διασφαλιστεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια των μεταναστών.

Εδώ και μερικούς μήνες, το κέντρο υποδοχής που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το σταθμό Tiburtina στη Ρώμη λειτουργεί χάρη στους εθελοντές που προσφέρουν αδιάκοπο έργο και που το εφοδιάζουν με κάθε είδους προϊόντα, αφιερώνοντας χρόνο και εμπειρία, πολίτες κι απλοί άνθρωποι που βρέθηκαν μαζί στο πλαίσιο του συλλόγου «Φίλοι του Baobab».

Στο κέντρο γίνονται δεκτοί κατά μέσο όρο 500 μετανάστες την ημέρα, κι ωστόσο τα θεσμικά όργανα δεν αναγνωρίζουν την αξία αυτής της εθελοντικής εργασίας.

Ένας εθελοντής του κέντρου, αμήχανος και λυπημένος από την επιχείρηση της αστυνομίας, δηλώνει, «Εδώ, στο Baobab έχουμε γίνει υπόδειγμα φιλοξενίας, αλλά τα θεσμικά όργανα δεν μας αναγνωρίζουν, δεν μας βοηθούν, και μάλιστα τώρα αρχίζουν να κάνουν αυτά τα πράγματα …»

Οι δημοτικές εκλογές πλησιάζουν, μέσα στη βαριά ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί στην Ευρώπη μετά από τις επιθέσεις στο Παρίσι. Και τα πρώτα θύματα έπειτα από τους νέους ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους στο Παρίσι, θα είναι οι μετανάστες, χιλιάδες απελπισμένοι άνθρωποι που προσπαθούν να ξεφύγουν καθημερινά από τους πολυάριθμους πολέμους στους οποίους εμείς συμμετέχουμε, και με τους οποίους κερδίζουμε δισεκατομμύρια ευρώ, με την πώληση όπλων.

Μόλις μια μέρα πριν, ο πρωθυπουργός Matteo Renzi παρουσίαζε το πρόγραμμά του για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, στο οποίο θα διατεθούν περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια ευρώ για την ασφάλεια.

«Εμείς οι εθελοντές, τους τελευταίους μήνες έχουμε ξεπεράσει τον εαυτό μας προκειμένου να παράσχουμε μια αξιοπρεπή υποδοχή στους ανθρώπους αυτούς, σε έναν δύσκολο, πάντα, διάλογο με τις δημοτικές αρχές, που έχουν απειλήσει εδώ και μήνες για το κλείσιμο του κέντρου υποδοχής, δια στόματος της δημοτικού συμβούλου Danese. Έχουμε ζητήσει οικονομική βοήθεια, κι ένα χώρο κατάλληλο κι ασφαλή για τη φιλοξενία των μεταναστών, που θα διοικείται από ικανούς εργαζόμενους. Τίποτα από αυτά δεν έχει συμβεί», έγραψαν χθες σε ανακοίνωσή τους οι εθελοντές μετά από την αιφνιδιαστική έφοδο της αστυνομίας.

Κάποιος άλλος εθελοντής σπεύδει να πει ότι το κέντρο υποδοχής υποστηρίζεται όλο αυτό το διάστημα, χωρίς να έχει λάβει καμία οικονομική ενίσχυση από τα δημόσια ιδρύματα, τα οποία-αντίθετα- απείλησαν με το κλείσιμο του κέντρου, όπως ανακοίνωσε η πρώην σύμβουλος κοινωνικής πολιτικής Francesca Danese.

Στο μεταξύ, σε όλη την Ευρώπη επικρατεί μια βαριά ατμόσφαιρα που ολοένα χειροτερεύει. Κι ενώ όλοι μιλούν για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τα όπλα με τα οποία πολεμούν και εξοπλίζονται οι “τρομοκράτες” συνεχίζουν ακατάπαυστα να παράγονται και να πωλούνται, οι βόμβες συνεχίζουν να πέφτουν πάνω στους φτωχούς, κι οι πρόσφυγες που προσπαθούν να ξεφύγουν από τους πολέμους συνεχίζουν να καταφτάνουν.

Οι πολιτικές υποδοχής παραμένουν εν τω μεταξύ μόνο ωραία λόγια, και ακόμα κι όταν οι απλοί πολίτες προσπαθούν να αναπληρώσουν με δικά τους έξοδα τις ελλείψεις των κρατών που δεν ασκούν αξιοπρεπή πολιτική έναντι των προσφύγων, φαίνεται ότι ούτε αυτό είναι αποδεκτό.

Το κλίμα έγινε βαρύ, τα μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο πριν από λίγες ημέρες, μιλώντας για έναν από τους βομβιστές, τον περιέγραψαν με αυτές ακριβώς τις λέξεις, «πρόσφυγας καμικάζι». Άλλοι έγραψαν, «τρομοκράτες που κρύβονται στα πλοιάρια», ενώ κάποιος έφτασε να γράψει ακόμη και τη φράση «Ισλαμιστές καθάρματα». Κι έτσι ενισχύεται ο ανόητος κι εξαιρετικά επικίνδυνος συνειρμός: Μετανάστες και Πρόσφυγες = Τρομοκράτες.

Ήδη από την επόμενη ημέρα μετά από τη σφαγή στο Παρίσι, όποιος έχει μάτια για να δει και αυτιά για να ακούσει, κατάλαβε αμέσως ότι αυτοί που θα πλήρωναν το μεγαλύτερο κόστος από τα επακόλουθα μέτρα ασφαλείας που εφαρμόζονται σε όλη την Ευρώπη, θα ήταν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες.

Ναι, ακόμα μια φορά οι απελπισμένοι θα είναι εκείνοι που θα κληθούν να πληρώσουν, γιατί έχοντας δει τη ζωή τους να καταστρέφεται εξαιτίας του πολέμου, στον οποίο συχνά οι δυτικές χώρες συμμετέχουν και τον οποίο υποθάλπουν, τώρα θα πρέπει να αντιμετωπίσουν και πάλι το μίσος, τη βία και τον αποκλεισμό, στη χειρότερη περίπτωση, τη δυσπιστία, τις διακρίσεις και την απομόνωση στην καλύτερη.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να σχεδιαστεί ένας πόλεμος· ο πιο κραυγαλέος είναι εκείνος που επιτυγχάνεται με την κατασκευή και την πώληση όπλων και βομβών. Όμως υπάρχει κι ένας άλλος, λιγότερο προφανής, τρόπος, που προετοίμαζε πάντα το έδαφος για όλους τους πολέμους που ήρθαν αργότερα , καλλιεργώντας το μίσος, τη δυσπιστία και καταστρέφοντας όλες τις μορφές κοινωνικής συνοχής, διασπείροντας τα συναισθήματα του φόβου και της αδικίας· κάπως έτσι οι ισχυροί εμφυτεύουν στους φτωχούς τον σπόρο των μελλοντικών πολέμων.

Και υπό το πρίσμα όλων αυτών που συμβαίνουν, αποδεικνύονται προφητικά τα λόγια ενός νεαρού ιερέα της επαρχίας, που αφιέρωσε τη ζωή του στους πιο απελπισμένους: «Αν εσείς έχετε το δικαίωμα να χωρίζετε τον κόσμο σε Ιταλούς και αλλοδαπούς, τότε κι εγώ διεκδικώ το δικαίωμα να χωρίζω τον κόσμο σε μη προνομιούχους και καταπιεσμένους από τη μία πλευρά, και σε προνομιούχους και καταπιεστές από την άλλη. Οι πρώτοι είναι η πατρίδα μου, οι άλλοι είναι για μένα ξένοι.»(Lorenzo Milani 11 Φεβρουαρίου 1965) *

* Απόσπασμα από το: “L’obbedienza non è più una virtù” (“Η υπακοή δεν είναι πλέον αρετή”)

Μετάφραση: Όλγα Λιακάκη