Στο Κίεβο συνάντησα τον Γιούρι Ζελιάζενκο, αντιρρησία συνείδησης και ηγέτη του Ουκρανικού Ειρηνιστικού Κινήματος, τον οποίο είχα γνωρίσει και είχαμε κάνει μια πρώτη συνέντευξη κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μου στην Ουκρανία τον Αύγουστο του περασμένου έτους, καθώς και τον φίλο του Αρτέμ Ντενίσωφ, επίσης Κουάκερο. Με πήγαν στο συγκρότημα κατοικιών «Fayna Town» όπου ζει ο Αρτέμ, ένα είδος πόλης μέσα στην πόλη, περιφραγμένο και φυλασσόμενο από φύλακες. Στο εσωτερικό του υπάρχουν καταστήματα, φαρμακείο και ιδιωτικό σχολείο, πολλά δέντρα, γκαζόν και διάφορες παιδικές χαρές. Ο Αρτέμ μας έδειξε ένα κτίριο που είναι ακόμα άδειο και που υπέστη ζημιές από ένα ρωσικό ντρόουν μέρα μεσημέρι, το οποίο τρομοκράτησε τους κατοίκους χωρίς, ευτυχώς, να προκαλέσει μεγάλες ζημιές.
Συζητήσαμε διάφορα θέματα, τα οποία συνοψίζω παρακάτω.
Γιούρι, μπορείς να μου μιλήσεις για την τρέχουσα νομική σου κατάσταση; Υπάρχουν επί του παρόντος περιορισμοί στην προσωπική σου ελευθερία;
Η κατ’ οίκον κράτησή μου έληξε τον Φεβρουάριο του 2024, αλλά δεν μπόρεσα να μετακομίσω στο εξωτερικό και κάθε ταξίδι εντός της Ουκρανίας είναι επικίνδυνο. Ο φίλος μας Ολεξάντερ Ιβάνοφ στρατολογήθηκε με τη βία ενώ βρισκόταν σε τουριστικό ταξίδι στη Βεσσαραβία (Μολδαβία). Δεν έχω καμία επίσημη υποχρέωση να παραμείνω στο Κίεβο, αλλά το κάνω επειδή οποιαδήποτε απόπειρα μετακόμισης θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως απόπειρα διαφυγής και θα μπορούσα να στερηθώ την ελευθερία μου. Επιπλέον, δεν μπορώ να φανταστώ πού θα μπορούσα ρεαλιστικά να ζήσω και να εργαστώ καλύτερα από το Κίεβο, δεδομένων των τρεχουσών συνθηκών και της απαγόρευσης ταξιδιών στο εξωτερικό.
Προς το παρόν μπορώ να κινούμαι αλλά με προσοχή στο Κίεβο, επειδή οι στρατολόγοι κυνηγούν τους ανθρώπους στους δρόμους για να τους στρατολογήσουν με τη βία, χτυπώντας τους και κατασχέοντας τα κινητά τους τηλέφωνα. Δικάζομαι για πολιτικούς λόγους λόγω της ειρηνιστικής μου κοσμοθεωρίας και για μια επιστολή που έστειλα στον πρόεδρο Ζελένσκι με μια δήλωση με τίτλο «Ατζέντα ειρήνης για την Ουκρανία και τον κόσμο», στην οποία τον καλώ να αντισταθεί με μηβίαιο τρόπο στην ρωσική επιθετικότητα και να προστατεύσει το ανθρώπινο δικαίωμα στην ειρηνική αντίρρηση στη στρατιωτική θητεία.
Η επόμενη ακροαματική διαδικασία έχει οριστεί για τις 11 Σεπτεμβρίου. Προς το παρόν, οι ακροάσεις βρίσκονται σε προπαρασκευαστικό στάδιο και εγώ υποβάλλω καταγγελίες σχετικά με πολλές παραβιάσεις που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της προκαταρκτικής έρευνας: την κατάσχεση του υπολογιστή και του κινητού μου, τη δημοσίευση ενός δελτίου τύπου από τις ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας που με παρουσίαζε ως εχθρό και εγκληματία, ούτε καν μόνο ως ύποπτο, και που πυροδότησε μια δυσφημιστική εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης, την μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση στα ιατρικά μου αρχεία και στους τραπεζικούς μου λογαριασμούς, την υπερβολική εισβολή στο σπίτι μου και στην ιδιωτική μου ζωή, τις επικοινωνίες μέσω κινητού τηλεφώνου με αόριστα διατυπωμένες δικαστικές διαταγές και πολλές άλλες τεχνικές παρατυπίες εκ μέρους των ανακριτών.
Δεν βρήκαν καμία απόδειξη παράνομης δραστηριότητας στη ζωή μου, επειδή είμαι δικηγόρος και προσπαθώ πολύ να τηρώ τους νόμους της Ουκρανίας, αλλά παραβίασαν δυσανάλογα την ιδιωτική μου ζωή, αποκτώντας πολλές ευαίσθητες πληροφορίες που με αφορούν και στερώντας μου τα μέσα για να ασκήσω το επαγγελματικό μου έργο ως υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πιθανώς με την πρόθεση να ασκήσουν πίεση σε μένα και στους συνεργάτες μου. Προσωπικά είμαι ανθεκτικός στις πιέσεις, έχω όμως την εντύπωση ότι σε άλλους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζομαι αυτές οι πιέσεις είχαν μεγαλύτερη επιτυχία, εμποδίζοντας τελικά το έργο μου υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ειρήνης.
Θα ήθελα να προσθέσω ότι στην Ουκρανία η αντίρρηση συνείδησης για θρησκευτικούς λόγους δεν αναγνωρίζεται. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε επαφή με δώδεκα άτομα που έχουν δηλώσει δημοσίως ότι είναι αντιρρησίες συνείδησης αρνούμενοι να πάνε στο μέτωπο. Όλοι ανήκουν σε μικρές θρησκευτικές ομάδες, πιστοί στις ειρηνιστικές και μηβίαιες αρχές τους, όπως οι Κουάκεροι, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά και οι Αντβεντιστές της Έβδομης Ημέρας. Αυτά είναι τα ονόματά τους: Adamovyc, Bezsonov, Chyzhof, Ivanushchenko, Khomenko, Kryushenko, Nechayuk, Nosenko, Radashko, Semchuk, Skilar, Solonets.
Οι επίσημες εκκλησίες της Ουκρανίας, τόσο αυτές που αναγνωρίζουν την εξουσία του Πάπα όσο και οι ορθόδοξες, υποστηρίζουν τον πόλεμο εναντίον των Ρώσων.
Θρησκευτική έκθεση υπέρ του πολέμου στην πόλη Λβοβ.
Από την αντίθετη πλευρά, ο πατριάρχης της Μόσχας Κύριλλος Α΄, του οποίου η εξουσία αναγνωρίζεται από τους ορθόδοξους ρωσόφωνους, δήλωσε: «Βρισκόμαστε σε έναν πόλεμο που έχει αποκτήσει μεταφυσική σημασία. Οι παρελάσεις των ομοφυλόφιλων αποδεικνύουν ότι η αμαρτία είναι μια μεταβλητή της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αυτός ο πόλεμος είναι εναντίον όσων υποστηρίζουν τους ομοφυλόφιλους, όπως ο δυτικός κόσμος».
Η δίωξη των αντιρρησιών συνείδησης πραγματοποιείται παρά το γεγονός ότι το άρθρο 35 του Συντάγματος της Ουκρανίας, το οποίο ισχύει και κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής κατάστασης, προβλέπει το δικαίωμα αντικατάστασης της στρατιωτικής θητείας με εναλλακτική μη στρατιωτική θητεία.
Τι γνώμη έχεις για το κίνημα που βγήκε στους δρόμους ενάντια στη διαφθορά;
Η έντονη αντίδραση του λαού μετά την ψήφιση του νόμου 12414 αποδεικνύει ότι η Ουκρανία έχει διατηρήσει μια κουλτούρα δημοκρατίας και ειρηνικών διαδηλώσεων. Ο νόμος 12414 ήταν ένα μέσο για την ενίσχυση του προεδρικού ελέγχου επί των δυνάμεων επιβολής του νόμου, το οποίο εισήχθη αυθαίρετα για να σταματήσει τις έρευνες σχετικά με τον στενό κύκλο του Ζελένσκι. Μειώνει την ανεξαρτησία των εισαγγελέων και των αντιδιαφθορικών οργανισμών και παρέχει ευρείες, ανεξέλεγκτες εξουσίες στον γενικό εισαγγελέα, ο οποίος διορίζεται από τον πρόεδρο.
Ο Ζελένσκι αντέδρασε στις διαμαρτυρίες εισάγοντας ένα νέο νομοσχέδιο με τον αριθμό 13533, το οποίο εγκρίθηκε και υπογράφηκε, αποκαθιστώντας την ανεξαρτησία των αντιδιαφθορικών θεσμών – της Εθνικής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και της Ειδικής Εισαγγελίας Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAPO).
Παρά το γεγονός ότι ο Ζελένσκι ισχυρίζεται ότι άκουσε τον λαό, μάλλον δημιούργησε ένα άλλοθι για να διεκδικήσει την αθωότητά του, ενώ οι πράκτορες της NABU εξακολουθούν να βρίσκονται υπό έρευνα από τις ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας που ελέγχονται από τον πρόεδρο με το πρόσχημα της ρωσικής επιρροής. Ο νέος νόμος στοχεύει επίσης να περιορίσει αυτή την επιρροή, πράγμα που σημαίνει ότι ο Ζελένσκι θα επιμείνει ότι η επίθεση κατά της NABU με την έρευνα των σπιτιών 20 πρακτόρων χωρίς δικαστική άδεια είναι «δικαιολογημένη». Αυτό το σκάνδαλο δεν θα τελειώσει εύκολα και θα αυξήσει τις πολιτικές εντάσεις στη χώρα, η οποία ήδη βρίσκεται υπό πίεση λόγω της ρωσικής επιθετικότητας και των απωλειών στο μέτωπο.
Είναι θετικό το γεγονός ότι οι διαμαρτυρίες ήταν κυρίως ειρηνικές, αλλά από την άλλη πλευρά τα πνεύματα είναι οξυμένα, με πολλά χυδαία συνθήματα, και δεν υπήρξαν διαμαρτυρίες κατά των μιλιταριστικών πολιτικών. Αντίθετα, ο λαός εξακολουθεί να εμπιστεύεται υπερβολικά τον πόλεμο, τον στρατό και την τιμωρία των εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών, όπως η ελίτ που βρίσκεται στην εξουσία και θεωρείται διεφθαρμένη. Εάν ο πληθυσμός συνεχίσει να είναι εμμονικός με την πεποίθηση ότι η δικαιοσύνη μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της βίας, αυτό θα ενισχύσει τον αυταρχικό μιλιταρισμό και θα καταστρέψει τη δημοκρατία που οι άνθρωποι ελπίζουν να προστατεύσουν με τις διαμαρτυρίες τους.
Υπάρχουν όμως και άλλα είδη διαμαρτυριών που δεν καλύπτονται τόσο από τα μέσα ενημέρωσης, τα οποία αντιτίθενται στην υποστήριξη του πολέμου και αφορούν κυρίως τις αγροτικές περιοχές, αυτές που πληρώνουν το υψηλότερο τίμημα σε θύματα. Μετά τις πρόσφατες ειδήσεις για τον βασανισμό μέχρι θανάτου ενός στρατιώτη σε στρατιωτικό λεωφορείο, ο οποίος δέχτηκε κλωτσιές και ηλεκτροσόκ – υπόθεση που αποτελεί αντικείμενο επίσημης έρευνας από το Γραφείο Ερευνών του Κράτους – ορισμένοι άνθρωποι σταμάτησαν ένα από αυτά τα λεωφορεία και απελευθέρωσαν με τη βία τους στρατιώτες που κρατούνταν και μεταφέρονταν στο μέτωπο.
Στη Βίνιτσα, στην κεντρική Ουκρανία, πολλοί διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους για να ζητήσουν την απελευθέρωση των στρατιωτών που κρατούνται παράνομα και στους οποίους έχουν αφαιρεθεί τα κινητά τους τηλέφωνα. Η αστυνομία τους διέλυσε βίαια χρησιμοποιώντας δακρυγόνα και συνέλαβε πέντε άτομα με την κατηγορία ότι προσπάθησαν να καταλάβουν ένα κυβερνητικό κτίριο, κάτι που είναι υπερβολικό. Τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν επίσης βίαιη αντίδραση από τους κατοίκους ενός χωριού στο νότιο τμήμα της χώρας στις συλλήψεις στρατολόγησης. Πιθανότατα θα δούμε περαιτέρω διαμαρτυρίες και εξεγέρσεις ενάντια στις τρέχουσες αυθαίρετες κρατήσεις και τα βασανιστήρια, που αποτελούν κατάφωρες παραβιάσεις του ανθρώπινου δικαιώματος στην ειρηνική αντίρρηση, όπως καταγγέλλουν οι επίτροποι για τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Δυστυχώς, τα mainstream μέσα ενημέρωσης εφαρμόζουν πολιτική αυτολογοκρισίας όσον αφορά τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια της κινητοποίησης. Συνήθως δημοσιεύουν επίσημα δελτία τύπου και δεν ζητούν σχόλια από τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή η πολιτική υποστηρίζεται από την εθνική ρυθμιστική αρχή για τα μέσα ενημέρωσης, σύμφωνα με την οποία οποιαδήποτε κριτική της κινητοποίησης ευνοεί τον εχθρό.
Παρεμπιπτόντως, το Εθνικό Συμβούλιο Ρύθμισης των Μέσων Ενημέρωσης δεν έχει καταχωρίσει το διαδικτυακό μέσο ενημέρωσης «Free Civilians. Herald of Peace and Conscientious Objection», παρόλο που γνωρίζει ότι αυτό είναι παράνομο, πιθανώς λόγω μιας παραπλανητικής και πιεστικής επιστολής των ουκρανικών υπηρεσιών ασφαλείας. Η αγωγή μας κατά της ρυθμιστικής αρχής των μέσων ενημέρωσης βρίσκεται στο δικαστήριο, αλλά για περίεργους λόγους μια απλή υπόθεση που θα έπρεπε να επιλυθεί σε δύο μήνες δεν έχει επιλυθεί εδώ και ένα χρόνο.
