Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) αποφασίστηκε σε διπλωματική διάσκεψη στη Ρώμη της Ιταλίας στις 17 Ιουλίου 1998 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2002. Από τον Νοέμβριο του 2019, 123 κράτη είναι συμβαλλόμενα μέρη στο καταστατικό. Μεταξύ άλλων, το καταστατικό καθορίζει τις λειτουργίες, τη δικαιοδοσία και τη δομή του δικαστηρίου. Η ιδρυτική συνθήκη του Δικαστηρίου βρίσκεται στο Καταστατικό της Ρώμης, το οποίο παρέχει στο ICC δικαιοδοσία για τέσσερα μεγάλα διεθνή εγκλήματα: γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα επιθετικότητας. Τα εγκλήματα αυτά “δεν υπόκεινται σε κανένα καθεστώς περιορισμών”. Σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) μπορεί να ερευνήσει και να διώξει μόνο τα παραπάνω τέσσερα βασικά διεθνή εγκλήματα σε καταστάσεις όπου τα κράτη είναι «ανίκανα» ή «απρόθυμα» να το πράξουν, η δικαιοδοσία του δικαστηρίου είναι συμπληρωματική προς τις δικαιοδοσίες των εθνικών δικαστηρίων. Το δικαστήριο έχει δικαιοδοσία για εγκλήματα μόνο εάν διαπράττονται στην επικράτεια ενός κρατικού συμβαλλόμενου μέρους ή εάν διαπράττονται από υπήκοο ενός κρατικού συμβαλλόμενου μέρους. Μια εξαίρεση από αυτόν τον κανόνα είναι ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) μπορεί επίσης να έχει δικαιοδοσία για εγκλήματα, εάν η δικαιοδοσία του έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Το Δελτίο Τύπου που εξέδωσε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την απόφασή του ως προς το αίτημα του εισαγγελέα σχετικά με την εδαφική δικαιοδοσία επί της Παλαιστίνης:
Σήμερα [σ.τ.σ: χτες], 5 Φεβρουαρίου 2021, το Προδικαστικό Επιμελητήριο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ICC) αποφάσισε, κατά πλειοψηφία, ότι η εδαφική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου στην Κατάσταση στην Παλαιστίνη, ένα συμβαλλόμενο μέρος του Καταστατικού της Ρώμης του ICC, εκτείνεται στα εδάφη που καταλαμβάνει το Ισραήλ από το 1967, δηλαδή στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ.
Στις 20 Δεκεμβρίου 2019, ο εισαγγελέας του ICC ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της προκαταρκτικής εξέτασης της Κατάστασης στην Παλαιστίνη. Ο Εισαγγελέας έκρινε ότι πληρούνται όλα τα νόμιμα κριτήρια του Καταστατικού της Ρώμης για την έναρξη έρευνας. Η απόφαση για την έναρξη της έρευνας σε αυτήν την κατάσταση είναι στην αρμοδιότητα του Εισαγγελέα του ICC. Στις 22 Ιανουαρίου 2020, ο εισαγγελέας κατέλαβε στο Επιμελητήριο σύμφωνα με το άρθρο 19 παράγραφος 3 του καταστατικού της Ρώμης, ζητώντας απόφαση μόνο για το πεδίο εφαρμογής της εδαφικής δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου στην κατάσταση στο κράτος της Παλαιστίνης.
Στη σημερινή απόφαση, το Προδικαστικό Επιμελητήριο υπενθύμισε ότι το ICC δεν είναι συνταγματικά αρμόδιο να καθορίζει θέματα κρατικής υπόθεσης που θα δεσμεύουν τη διεθνή κοινότητα. Αποφασίζοντας σχετικά με το εδαφικό πεδίο εφαρμογής της δικαιοδοσίας του, το τμήμα δεν εκδικάζει διασυνοριακή διαφορά βάσει του διεθνούς δικαίου, ούτε προδικάζει το ζήτημα τυχόν μελλοντικών συνόρων. Η απόφαση του Επιμελητηρίου έχει ως μοναδικό σκοπό τον καθορισμό της εδαφικής δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου.
Το Προδικαστικό Επιμελητήριο εξέτασε το αίτημα του Εισαγγελέα καθώς και τις παρατηρήσεις άλλων κρατών, οργανώσεων και μελετητών που συμμετείχαν ως αμερόληπτοι σύμβουλοι δικαστηρίου και ομάδες θυμάτων. Το Προδικαστικό Επιμελητήριο έκρινε ότι, σύμφωνα με τη συνήθη έννοια που δίνεται στους όρους του στο πλαίσιο και υπό το πρίσμα του αντικειμένου και του σκοπού του καταστατικού, η αναφορά στο «κράτος» στο έδαφος του οποίου έλαβε χώρα η εν λόγω συμπεριφορά «στο άρθρο 12 παράγραφος 2 στοιχείο α) του καταστατικού πρέπει να ερμηνευθεί ως αναφορά σε ένα συμβαλλόμενο κράτος στο καταστατικό της Ρώμης. Το Επιμελητήριο διαπίστωσε ότι, ανεξάρτητα από το καθεστώς του βάσει του γενικού διεθνούς δικαίου, η προσχώρηση της Παλαιστίνης στο Καταστατικό ακολούθησε τη σωστή και συνηθισμένη διαδικασία και ότι το Επιμελητήριο δεν έχει εξουσία να αμφισβητήσει και να επανεξετάσει το αποτέλεσμα της διαδικασίας προσχώρησης που διεξήγαγε η Συνέλευση των Συμβαλλομένων Κρατών. Έτσι, η Παλαιστίνη συμφώνησε να υπαχθεί στους όρους του Καταστατικού της Ρώμης του Διεθνές Ποινικού Δικαστηρίου (ICC) και έχει το δικαίωμα να αντιμετωπίζεται ως οποιοδήποτε άλλο Κράτος Μέρος για θέματα που σχετίζονται με την εφαρμογή του Καταστατικού.
Το Προδικαστικό Επιμελητήριο σημείωσε ότι, μεταξύ παρόμοιων ψηφισμάτων, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στο Ψήφισμα 67/19 “[επιβεβαίωσε] το δικαίωμα του παλαιστινιακού λαού στην αυτοδιάθεση και στην ανεξαρτησία στο κράτος της Παλαιστίνης για το Παλαιστίνιακό έδαφος που καταλαμβάνεται από το 1967 “. Σε αυτή τη βάση, η πλειοψηφία, αποτελούμενη από τη δικαστίνα Reine Adélaïde Sophie Alapini-Gansou και τον δικαστή Marc Perrin de Brichambaut, διαπίστωσε ότι η εδαφική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου στην κατάσταση στην Παλαιστίνη εκτείνεται στα εδάφη που καταλαμβάνει το Ισραήλ από το 1967, δηλαδή τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ.
Επιπλέον, το Επιμελητήριο διαπίστωσε, κατά πλειοψηφία, ότι τα επιχειρήματα σχετικά με τις Συμφωνίες του Όσλο και οι ρήτρες του που περιορίζουν το πεδίο της παλαιστινιακής δικαιοδοσίας, δεν σχετίζονται με την επίλυση του ζητήματος της εδαφικής δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου στην Παλαιστίνη. Τέτοια θέματα και άλλα περαιτέρω ζητήματα δικαιοδοσίας μπορούν να εξεταστούν όταν και εάν ο Εισαγγελέας υποβάλει αίτηση για έκδοση εντάλματος σύλληψης ή κλήσης.
Ο δικαστής Marc Perrin de Brichambaut επισύναψε μια εν μέρει χωριστή γνώμη σχετικά με τους λόγους για τους οποίους το άρθρο 19 παράγραφος 3 του καταστατικού εφαρμόζεται στην παρούσα κατάσταση. Ο Péter Kovács, προεδρεύων δικαστής, επισύναψε μια εν μέρει διαφωνούμενη γνώμη, στην οποία διαφωνεί για το γεγονός ότι η Παλαιστίνη χαρακτηρίζεται ως «κράτος στο έδαφος του οποίου έλαβε χώρα η εν λόγω συμπεριφορά» για τους σκοπούς του άρθρου 12 παράγραφος 2 (α) του Καταστατικού και ότι η εδαφική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου στην Κατάσταση στην Παλαιστίνη επεκτείνεται – με σχεδόν αυτόματο τρόπο και χωρίς περιορισμούς – στα εδάφη που καταλαμβάνει το Ισραήλ από το 1967, συγκεκριμένα στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ.
Μετάφραση από αγγλικά: Pressenza Athens.
