Ανατρέχοντας στο παιδικό παρελθόν, τα comics σήμαιναν την αθώα πλευρά της παιδικής ηλικίας μου που έσωζαν οποιαδήποτε κατάσταση μοναχικότητας στην οποία περιερχόμουν. Από τότε, βέβαια, είχα να πιάσω στα χέρια μου ένα τεύχος μέχρι που πρόσφατα βρήκα όλα τα τεύχη που κάποτε είχα συλλέξει με χαρά, κι έτσι, αναρωτήθηκα το γιατί να τα συλλέγει κάποιος. 

Τα “comics” ή αλλιώς η «εικονογράφηση» (“graphic storytelling”) είναι «σχήματα και εικόνες ευρισκόμενα εσκεμμένα σε σειρά με σκοπό να μεταδώσουν πληροφορίες ή / και να προκαλέσουν μία αισθητική αντίδραση από τον χρήστη». Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των comics, μεταξύ άλλων, είναι η αφηγηματική ιστορία(με εικόνες που λέγονται «βινιέτες» ή «καρέ» οι οποίες τοποθετούνται σε συννεφάκια– “speech balloon” ή λεζάντες που εμπεριέχουν γραπτό κείμενο) που ξεδιπλώνεται αρχικά σε χάρτινες σελίδες με συνοχή νοήματος.

Τα είδη ποικίλλουν ανάλογα με τη θεματολογία τους και ανάλογα με την τεχνική των σχεδίων, όπως: “Comic Strip”, “Comic Book”, “Graphic Novel”, “Bande Dessinee” (είναι η ονομασία των comics στο Βέλγιο και τη Γαλλία), “Manga” (είναι τα ιαπωνικά comics), “Web comic” και «Ψηφιακά Κόμικς».

Εκτός από τη νεότερη εισαγωγή τους στα είδη της Τέχνης εν γένει, ως ένατη τέχνη, αξίζει να αναφέρουμε εν συντομία την ιστορική εξέλιξή της. Η επι – κοινωνία, η γραφή και η ανάγνωση αποτέλεσαν τις πρώτες παν – ανθρώπινες ανάγκες (εκτός των βιολογικών αναγκών) στις πρώτες κοινωνίες. Οι τοίχοι ή οι επιφάνειες οποιουδήποτε χώρου που έβρισκε ο άνθρωπος να προφυλαχθεί από τις καιρικές συνθήκες γέμισαν από σκαλίσματα με πρωτογενή υλικά. Έτσι, εξέφραζε την ανάγκη του για επικοινωνία.

Με λίγα λόγια, αυτή η ανθρώπινη ανάγκη για αποτύπωση στιγμών της καθημερινής ζωής καθόρισε την ιστορική αφετηρία της έγγραφης αφήγησης, των μικρών ιστοριών άλλοτε με τη μορφή ζωγραφισμένων εικόνων (αναπαραστάσεων) και άλλοτε με τη μορφή γραμμάτων. Η τέχνη της αφήγησης με την έννοια της ροής της πληροφορίας του αποδέκτη του μηνύματος που εκπέμπει η εικόνα, ξεκινά με τα σπήλαια της προϊστορικής εποχής, με τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά, συνεχίζεται με τις αναπαραστάσεις των αρχαίων Ελλήνων (επιβίωση αυτών υπάρχουν στο Μουσείο της Ακρόπολης της Αθήνας), με τις Ρωμαϊκές στήλες και αψίδες, με τα ιερογλυφικά των Μάγιας και λίγο πιο σύγχρονα, αν σκεφτούμε, στη χριστιανική παράδοση υπάρχουν αγιογραφίες οι οποίες απεικονίζουν τους βίους των αγίων.

Όσον αφορά τις Ρωμαϊκές στήλες και αψίδες, αξίζει να αναφερθεί, η στήλη του Τραϊανού (το διάστημα 110 – 113 μετά Χριστόν) στη Ρώμη, την οποία αν την αναζητήσει κανείς στο διαδίκτυο ή σε ιστορικά αρχεία, θα διαπιστώσει ότι η στήλη  ολόκληρη είναι γεμάτη με σκαλισμένα τα επιτεύγματα του ίδιου του Τραϊανού ανά σκηνές και στιγμές.  

Με την εναλλαγή εποχών και όπως σε κάθε μορφή Τέχνης, τα comics έχουν τη δική τους κατηγοριοποίηση σχολών με ανάλογα κριτήρια που βασίζονται στην τεχνοτροπία και στη γεωγραφική τοποθεσία της δημιουργίας τους. Έτσι, έχουμε την Αμερικάνικη Σχολή, την Ευρωπαϊκή Σχολή και τη Σχολή της Άπω Ανατολής. Κάτω από τον πίνακα με τις σχολές, αντίστοιχα, αναφέρονται τα πιο πετυχημένα comicsανά σχολή.

Αμερικάνικη Σχολή: Χρυσή εποχή 1930-1955, Ασημένια εποχή 1956-1969, Χάλκινη εποχή 1970-1983, Μοντέρνα εποχή 1984-σήμερα

Ευρωπαϊκή σχολή: Γαλλοβελγική σχολή, Νέα Ευρωπαϊκή σχολή

Άπω Ανατολή: Manga

Φυσικά, εισήχθησαν στην ελληνική σκηνή από τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής comics, πολλές σειρές αυτών όπως ο «ΜΙΚΥ ΜΑΟΥΣ», ο «Αστερίξ», ο «Κάπταιν Αμέρικα» και άλλα πολλά, ήδη γνωστά στις προαναφερθείσες χώρες. Με την πάροδο του χρόνου και πιο συγκεκριμένα το 1984 μπαίνει στη ζωή μας ο «ΑΡΚΑΣ», Έλληνας σατιρικός σκιτσογράφος όπου σήμερα θεωρείται από τους πλέον πετυχημένους.
Tο μαζικό αμερικανικό κύμα των comics παρατηρήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη δεκαετία του 1960, λογικό αν αναλογιστεί κανείς τη δεκαετία αυτή υπό το πλαίσιο των κοινωνικών κινημάτων, της ευρύτερης εποχής της λεγόμενης «αντικουλτούρας» που, όμως, διεκδίκησε και επικύρωσε τα πιο σημαντικά ανθρώπινα δικαιώματα. Μαζί με αυτό το πλαίσιο, συμπορεύτηκε κι η ελληνική σκηνή. Εδώ μπορούμε να αναφέρουμε τα πρώτα ελληνικά comics σε έντυπη μορφή: «Comic – Ζειν» των Β. Χειλά και Στ. Κατέχη (1997 – 1999), «Φόναξ» των τότε φοιτητών ή αποφοίτων της Σχολής Καλών Τεχνών (2001), «Σπλατς» των Α. Αγγελόπουλο, Γ. Μαραζιώτη και Μ. Ροδίτη (2001).Η μορφή των comics θεμελιώθηκε τον 19ο αιώνα από τον Ροδόλφο Τόπφερ στην Ευρώπη το 1837 και στην Αμερική από τον Ρίτσαρντ Άουτκολτ το 1895. Τον 20ο αιώνα με τον μικρό Βέλγο «Τεντέν» έγιναν ευρέως γνωστά στην Ευρώπη καθώς το αναγνωστικό κοινό, το 1940, συγκεκριμενοποιήθηκε στα παιδιά. Κυκλοφορούσανένθετα σε εφημερίδες, ο πρώτος σύγχρονος υπερήρωας ο «Ταρζάν» (1929), ο «Μίκυ Μάους» (1930) και στην Αμερική με περισσότερη συχνότητα πώλησης, οι σούπερ ήρωες της “DC Comics” (1934) και “Marvel Comics” (1939). Στη Γαλλία θεωρείται άκρως πετυχημένος ο «Αστερίξ», αλλά και γενικότερα και γνωστότερα η «Μαφάλντα», ο «Ιζνογκούντ» και ο «Λούκυ Λουκ». 

Σήμερα, υπάρχει το φεστιβάλ “Comic – Con” που διοργανώνεται (και) στην Αθήνα ετησίως (φέτος, στις 20 – 22 Απριλίου), και, βέβαια, υπάρχουν έξι βιβλιοπωλεία αποκλειστικά γι’ αυτά: “Comic – Con” (Σόλωνος 128, Αθήνα), “JemmaBooks & Comics” (Αλκιβιάδου 138 – 140, Πειραιάς), “Solaris – Σολάρις” (Μπόταση 6, Αθήνα), “Comicstrip Bookstore” (Σόλωνος 125, Αθήνα), “Tilt comics”(Ασκληπιού 37, Αθήνα), “Relax your soul comicshop” (Σολωμού 5α, Εξάρχεια, Αθήνα). Επίσης, υπάρχουν Μουσεία, τα οποία, σίγουρα, αξίζει να τα επισκεφτεί κανείς μία φορά στη ζωή του και είναι τα ακόλουθα: το Βέλγικο Κέντρο Κινουμένου Σχεδίου στις Βρυξέλλες, το “London Cartoon Museum” και το “Comic andAnimation Museum” στην Κίνα. 

Τέλος, ύστερα από αυτήν την αναζήτηση, συνειδητοποίησα καλύτερα τους λόγους που επέμενα μικρή σε ηλικία στη συλλογή των comics αλλά και τους λόγους που άνθρωποι σήμερα ασχολούνται με τόσο μεράκι με αυτά είτε διαβάζοντάς τα είτε δημιουργώντας τα είτε πουλώντας τα: αποτελεί ένα λογοτεχνικό είδος με τεράστιο εύρος στη θεματολογία και στο σχέδιο που φτάνει να καλύπτει όλα τα αφηγηματικά είδη τόσο αριστο – τεχνικά με πολλαπλά επίπεδα εκ – πομπής κοινωνικών μηνυμάτων !